Η βόμβα θα λειτουργήσει ως μπούμερανγκ στο Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η βόμβα θα λειτουργήσει ως μπούμερανγκ στο Ιράν

Η Τεχεράνη θα γίνει πυρηνική -και θα το μετανιώσει

Μετά από χρόνια υψηλών εντάσεων και κατάλληλης διπλωματίας, θα πρέπει τώρα να είναι σαφές σε όλους ότι δεν θα υπάρξει διαπραγματευτική λύση στο ιρανικό πυρηνικό ζήτημα. Και παρόλο που οι πρόεδροι των ΗΠΑ και οι Ισραηλινοί πρωθυπουργοί επέμεναν τακτικά ότι όλες οι επιλογές παραμένουν στο τραπέζι, είναι απίθανο είτε οι Ηνωμένες Πολιτείες είτε το Ισραήλ να χρησιμοποιήσουν ανοιχτή στρατιωτική βία για να εξαλείψουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Είναι καιρός να αρχίσουμε να οραματιζόμαστε έναν κόσμο με πυρηνικό Ιράν.

19102021-1.jpg

Ο Ιρανός πρόεδρος, Εμπραχίμ Ραϊσί, στην Τεχεράνη, τον Σεπτέμβριο του 2021. Wana News Agency
---------------------------------------------------

Οι επικριτές της θεοκρατίας στην Τεχεράνη τείνουν να θεωρούν αυτό το αποτέλεσμα ως ένα εφιαλτικό σενάριο. Στην πραγματικότητα, η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε να οδηγήσει στην διάλυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Η απόκτηση της βόμβας πιθανότατα θα έχει αντίθετο αποτέλεσμα για το καθεστώς, εν μέρει με το να πυροδοτήσει μια αναγκαία επαναφορά της πολιτικής των ΗΠΑ που θα επέτρεπε στην Ουάσινγκτον να επικεντρωθεί τελικά στο ίδιο το ισλαμιστικό κράτος και όχι μόνο στον πυρηνικό του εξοπλισμό. Ένα πυρηνικό οπλοστάσιο δεν θα προσφέρει στο καθεστώς την ασφάλεια που τόσο απεγνωσμένα επιθυμεί˙ αντίθετα, αμέσως μετά την δοκιμή ενός πυρηνικού όπλου, η θεοκρατία θα βρει τον εαυτό της πιο ευάλωτο από ποτέ.

ΠΟΛΥΣ ΚΟΠΟΣ, ΚΑΘΟΛΟΥ ΚΕΡΔΟΣ

Από το 2005, τέσσερις πρόεδροι των ΗΠΑ έκαναν προτεραιότητα την επίλυση του πυρηνικού ζητήματος του Ιράν [2]. Αλλά ούτε η διπλωματία, ούτε η κρυφή δράση ούτε η απειλή στρατιωτικής βίας έχουν κάνει πολλά για να επιβραδύνουν την πορεία του Ιράν προς την βόμβα και πολύ περισσότερο να την σταματήσουν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Τεχεράνη, βασιζόμενη σε δεκαετίες παράνομων ερευνών και παραγωγής, θα μπορούσε να εμπλουτίσει γρήγορα αρκετό ουράνιο για να δοκιμάσει μια πυρηνική συσκευή. Και οι σκληροί άνδρες που κυβερνούν το Ιράν [3] είναι πολύ καχύποπτοι για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την παγκόσμια τάξη της οποίας ηγούνται -και πολύ αφοσιωμένοι στην επίτευξη περιφερειακής ηγεμονίας- για να σταματήσουν απλά στο κατώφλι της απόκτησης της βόμβας. Η Ισλαμική Δημοκρατία δεν είναι Ιαπωνία.

Λίγο μετά την δοκιμή πυρηνικού όπλου από τους Ιρανούς, θα υπάρξει πολύ άγχος και ρητορική απόδοση ευθυνών. Η αμερικανική αξιοπιστία θα είναι ασταθής και οι σύμμαχοι και οι εταίροι των ΗΠΑ στην περιοχή θα αρχίσουν να αμφιβάλλουν για την δέσμευση και την ικανότητα της Ουάσινγκτον να τους προστατεύει. Το Ιράν θα είναι φαινομενικά στο απόγειο της δύναμής του.

Αλλά η Ισλαμική Δημοκρατία θα ανακαλύψει τότε την πραγματικότητα που όλα τα άλλα πυρηνικά ένοπλα κράτη, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης, έχουν κατανοήσει τελικά: είναι σχεδόν αδύνατο να μεταφραστεί μια ατομική ικανότητα σε στρατηγικό πλεονέκτημα. Οι μουλάδες που κυβερνούν το Ιράν έχουν περάσει δεκαετίες επιδιώκοντας την βόμβα -αντέχοντας την διεθνή απομόνωση, τις κυρώσεις, και μια εκστρατεία δολοφονιών και ανατροπών- και σίγουρα θα προσπαθήσουν να πιέσουν το αντιληπτό τους πλεονέκτημα. Θα επισείουν το οπλοστάσιό τους και θα προβάλλουν απαιτήσεις, όπως επιμένοντας το να εγκαταλείψουν την περιοχή οι αμερικανικές δυνάμεις και να καθορίζονται οι τιμές του πετρελαίου σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους.

Τι θα κάνουν όμως αν απορριφθούν; Τι θα συμβεί εάν το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία, που υποστηρίζονται με καθόλου αβέβαιους όρους από την Ουάσινγκτον, αντιδράσουν στις προκλήσεις του Ιράν με την δική τους αποφασιστικότητα; Είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι το Ιράν θα διακινδύνευε την δική του εξάλειψη χρησιμοποιώντας πυρηνικά όπλα εναντίον τους. Στο τέλος, το όπλο που υποτίθεται ότι κατοχυρώνει την περιφερειακή ηγεμονία του Ιράν πιθανότατα δεν θα οδηγήσει σε καμία μετρήσιμη αλλαγή στην ιρανική ισχύ.

Αυτό το αποτέλεσμα, ωστόσο, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα ανταποκριθεί η Ουάσινγκτον στην πυρηνική δοκιμή του Ιράν. Ο Αμερικανός πρόεδρος θα χρειαστεί να δώσει μια ομιλία επιμένοντας ότι τίποτα στην περιοχή δεν έχει αλλάξει με την έλευση της ιρανικής βόμβας και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ακόμη έτοιμες να υπερασπιστούν τους συμμάχους τους. Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να ειδοποιήσει την Τεχεράνη ότι θα θεωρηθεί υπεύθυνη για οποιαδήποτε χρήση ή διάδοση των νέων όπλων της. Για να ενισχύσουν αυτό το μήνυμα και να γνωστοποιήσουν την σοβαρότητα του σκοπού τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρειαστεί να αναπτύξουν πυρηνικά πλοία στον Περσικό Κόλπο και ακόμη και να τοποθετήσουν ελεγχόμενους από τις αμερικανικές δυνάμεις πυραύλους με ατομικές κεφαλές στις χώρες του Κόλπου. Θα υπάρξουν στιγμές έντασης και αντιδράσεις. Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να επιδείξει ανοχή στο ρίσκο.

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ

Ωστόσο, μόλις το Ιράν γίνει πυρηνικό, η εξουδετέρωση των επιπτώσεων μιας ιρανικής βόμβας δεν θα πρέπει να είναι η μόνη αποστολή της Ουάσινγκτον: ο ευρύτερος στόχος θα πρέπει να είναι να επιτευχθεί τελικά μια παγκόσμια συναίνεση εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους θα πρέπει να επιβάλλουν αυστηρές κυρώσεις εναντίον του καθεστώτος και να το απομονώσουν περαιτέρω πιέζοντας τα Ηνωμένα Έθνη να επικρίνουν επίσημα το Ιράν. Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να πείσει τους Ευρωπαίους συμμάχους της να διακόψουν τις διπλωματικές τους σχέσεις με την Τεχεράνη. Αυτά τα βήματα δεν θα έκλειναν όλους τους εμπορικούς δρόμους με το Ιράν: η Κίνα θα συνέχιζε να αγοράζει μέρος του πετρελαίου της, για παράδειγμα. Αλλά η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα θα πρέπει να σταματήσουν να το κάνουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει επίσης να περιορίσουν περαιτέρω τις εμπορικές σχέσεις του Ιράν αφαιρώντας από το καθεστώς την δυνατότητα να χρησιμοποιεί το διεθνές τραπεζικό σύστημα και να επαναπατρίσει τα χρήματά του από το εξωτερικό. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να κατεβάσει το καθεστώτος στις ανταλλαγές [προϊόντων], και ένα έθνος 85 εκατομμυρίων ανθρώπων δεν μπορεί να ζήσει έτσι για πάντα. Η Ισλαμική Δημοκρατία δεν θα λύγιζε -αλλά ίσως να έσπαγε.

Κάποιοι μπορεί να αντιτάξουν ότι μια παρόμοια στρατηγική δεν έχει σπάσει το καθεστώς στην Βόρεια Κορέα, η οποία αψηφά τον κόσμο καθιστάμενο πυρηνικό το 2006 και κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία παρά την οικονομική και πολιτική απομόνωση. Αλλά αυτή η σύγκριση αγνοεί τις τεράστιες διαφορές μεταξύ των δύο χωρών. Σε αντίθεση με την Βόρεια Κορέα, το Ιράν έχει μια πλούσια ιστορία διαμαρτυριών και επαναστάσεων που έχουν ανατρέψει κυβερνήσεις. Η πολιτική [ζωή] και η κοινωνία στο Ιράν δεν είναι τόσο συντεταγμένη όσο στην Βόρεια Κορέα. Το καθεστώς στην Τεχεράνη είναι βάναυσο και καταπιεστικό, αλλά δεν ασκεί το ίδιο επίπεδο ελέγχου με το καθεστώς στην Πιονγκγιάνγκ.

Η απόκτηση της βόμβας θα υπονόμευε επίσης την επιδίωξη του καθεστώτος για περιφερειακή ηγεμονία [4]: το όπλο που οι μουλάδες θα χαιρετούσαν ως την στρατηγική σωτηρία της χώρας θα μπορούσε αντί αυτού να πυροδοτήσει μια κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών στην γειτονιά του Ιράν. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τους Σαουδάραβες να στέκονται αδρανείς ενώ ο κύριος αντίπαλός τους κατέχει ένα ατομικό οπλοστάσιο. Η Τουρκία, απελπισμένη να είναι μια σημαντική δύναμη στην περιοχή, μπορεί επίσης να αναλάβει δράση. Η Μέση Ανατολή θα γινόταν ξαφνικά πιο ασταθής -και το Ιράν θα ήταν λιγότερο ασφαλές.

Σε αυτό το σενάριο, ένας κρίσιμος παράγοντας θα ήταν η επίδραση ενός πυρηνικά εξοπλισμένου Ιράν στην εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Λίγα άλλα διεθνή θέματα έχουν διχάσει τόσο έντονα τους Ρεπουμπλικάνους και τους Δημοκρατικούς τα τελευταία χρόνια. Οι Δημοκρατικοί έχουν επικρίνει τους Ρεπουμπλικάνους ως πολεμοχαρείς που αποκηρύσσουν αντανακλαστικά τον λογικό έλεγχο των όπλων. Οι Ρεπουμπλικανοί έχουν καταγγείλει τους Δημοκρατικούς ως πράκτορες του κατευνασμού. Με την επίλυση του πυρηνικού ζητήματος, και τα δύο κόμματα θα είχαν κίνητρα να γίνουν σκληρότερα προς το Ιράν. Οι Ρεπουμπλικάνοι είναι ήδη «γεράκια» και είναι απίθανο να μειώσουν την εχθρότητά τους. Και οι Δημοκρατικοί θα ήταν ευάλωτοι στην κατηγορία ότι άφησαν το Ιράν να αποκτήσει την βόμβα, δίνοντάς τους ξεκάθαρους λόγους να υιοθετήσουν μια σκληρότερη θέση. Με αυτόν τον τρόπο, οι πολιτικοί υπολογισμοί πιθανόν να προωθήσουν μια νέα συναίνεση υπέρ της αντιμετώπισης και υπονόμευσης της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Χωρίς την διχαστική συζήτηση για το πυρηνικό ζήτημα, η Ουάσινγκτον θα μπορούσε να επικεντρωθεί στον χαρακτήρα και την φύση ενός καθεστώτος που καταπιέζει τον πληθυσμό του [5] και πρόσφατα εγκατέστησε έναν μαζικό δολοφόνο ως πρόεδρο. Η αποστροφή προς το τρομακτικό ιστορικό του Ιράν για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα αυξηθεί και στα δύο κόμματα και θα χρησιμεύσει ως πλατφόρμα για μεγαλύτερη ενότητα σχετικά με την ανάγκη αποδυνάμωσης της θέσης του καθεστώτος μέσω μυστικών δράσεων και υποστήριξης των διαφωνούντων στο Ιράν. Δεν θα προσηλυτιστούν ξαφνικά όλοι οι Δημοκρατικοί και φιλελεύθεροι στην αιτία της αλλαγής καθεστώτος. Αλλά μόλις το Ιράν γίνει πυρηνικό, η αντίληψη ότι οι μουλάδες θα γίνουν μετριοπαθείς μόνο εάν οι Αμερικανοί προχωρούν με ήπιο τρόπο δεν θα έχει πλέον απήχηση. Ταυτόχρονα, οι Αμερικανοί πολιτικοί και από τα δύο κόμματα θα πρέπει να καταλάβουν ότι μια ιρανική βόμβα θα κάνει πιο δύσκολο να αφήσουν πίσω τους τη Μέση Ανατολή και να στρέψουν ή να επανισορροπήσουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Ασία. Και για στρατηγικούς και για πολιτικούς λόγους, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να επιδείξουν δύναμη στο Ιράν μόνο εάν διατηρήσουν ισχυρή παρουσία στην περιοχή.

Τελικά, το πιο σημαντικό θύμα μιας ιρανικής βόμβας θα είναι η ίδια η θεοκρατία. Το καθεστώς έχει δαπανήσει δισεκατομμύρια δολάρια για το ατομικό του πρόγραμμα και έχει υποστεί μαζικές κυρώσεις. Όταν επιτύχει τελικά και διαπιστώσει ότι δεν αποφέρει κανένα στρατηγικό όφελος και επιδεινώνει περαιτέρω τα οικονομικά του διλήμματα, θα αντιμετωπίσει εκρηκτικό εγχώριο πολιτικό χτύπημα. Η Ισλαμική Δημοκρατία έχει ήδη χάσει μεγάλο μέρος της νομιμοποίησής της με νοθευμένες εκλογές, άθλιες οικονομικές επιδόσεις, μαζική διαφθορά, και κακή διαχείριση της πανδημίας της COVID-19. Όταν μια βόμβα που είχε υποσχεθεί το καθεστώς ότι θα ενίσχυε το ανάστημα της χώρας, αντί γι’ αυτό απλώς θα εξαντλήσει ακόμη περισσότερο το ταμείο της, η κατακραυγή του κοινού θα είναι τεράστια και συντριπτική.

Ο ιρανικός λαός δεν είναι ευέλικτοι υπήκοοι που ανέχονται τις πολλές καταχρήσεις της κυβέρνησής του. Τα τελευταία χρόνια, μέλη σχεδόν κάθε κοινωνικής τάξης έχουν βγει στους δρόμους σε όλη την χώρα για να διαμαρτυρηθούν [6] εναντίον του καθεστώτος. Οι μουλάδες αναμφίβολα θα προσπαθήσουν να συντρίψουν κάθε μαζικό κίνημα που επιδιώκει την ανατροπή τους. Αλλά παρά την βιτρίνα της ισχύος, το καθεστώς βρίσκεται στην πιο αδύναμη θέση που αντιμετώπισε εγχωρίως από την ίδρυσή του. Και όπως μια ιρανική βόμβα θα ενίσχυε μια αντι-καθεστωτική συναίνεση στην Ουάσινγκτον, έτσι, επίσης, θα ενίσχυε την αντίθεση προς τους μουλάδες εγχωρίως.

Κάποιοι θα μπορούσαν να αντιτάξουν ότι ακόμη και αν η βόμβα γυρίσει εναντίον τους και συμβάλει στην πτώση της θεοκρατίας, ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν που θα κυβερνάται από κάτι διαφορετικό από το σημερινό καθεστώς θα δημιουργούσε το ίδιο μεγάλο πρόβλημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εταίρους και συμμάχους τους στην περιοχή. Αλλά αν το καθεστώς έπεφτε, ο διάδοχός του πιθανότατα θα προέκυπτε από το χωνευτήρι της αντιπολίτευσης. Ως εκ τούτου, πιθανότατα θα επικεντρωθεί στην εσωτερική οικονομική ανάπτυξη, την επιδιόρθωση των σχέσεων με την διεθνή κοινότητα, και την προσχώρηση στους παγκόσμιους κανόνες. Μια νέα ιρανική κυβέρνηση πιθανότατα θα αντέστρεφε την πορεία προς τα πυρηνικά όπλα προκειμένου να αντιμετωπίσει τα μυριάδες προβλήματα που θα αντιμετώπιζε στο εσωτερικό της. Θα είχε κάθε λόγο να προσέξει το μάθημα που το σημερινό καθεστώς φαίνεται ότι σκοπεύει να μάθει με τον δύσκολο τρόπο: για το Ιράν, το κόστος της κατοχής πυρηνικού όπλου θα υπερβεί κατά πολύ τα οφέλη.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Last-Shah-America-Pahlavi-Relations/dp/030021779X
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2021-01-22/iran-wants-nucle...
[3] http://https//www.foreignaffairs.com/articles/iran/2021-08-05/irans-war-...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/israel/2020-12-14/iran-syria-stay
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-02-02/iran-is...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2020-04-13/next-iran...

Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2021-10-18/bomb-will-backfi...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition