Θα φέρουν επιτέλους πραγματικά αποτελέσματα οι συνομιλίες για το κλίμα; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Θα φέρουν επιτέλους πραγματικά αποτελέσματα οι συνομιλίες για το κλίμα;

Τι πρέπει να επιδιωχθεί στην συνάντηση COP26 της Γλασκώβης

Στην Γλασκώβη, οι χώρες θα επιβεβαιώσουν τις δεσμεύσεις τους βάσει της συμφωνίας του Παρισιού για τη μείωση των εκπομπών. Ο Alok Sharma, μέλος του βρετανικού κοινοβουλίου που υπηρετεί ως πρόεδρος της COP26, έχει θέσει ως στόχο την αποστολή να τεθεί η «ισχύς από άνθρακα στην ιστορία», καθώς ο λιθάνθρακας είναι η πιο ρυπογόνος πηγή ενέργειας. Βασικές σε αυτή την προσπάθεια είναι η Κίνα και η Ινδία. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος καταναλωτής και παραγωγός λιθάνθρακα, συνεχίζει να κατασκευάζει εργοστάσια που κινούνται με λιθάνθρακα εντός των συνόρων της, αν και έχει υποσχεθεί να τερματίσει την χρηματοδότηση νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα στο εξωτερικό. Εν μέσω της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, η Κίνα είπε ότι θα χρησιμοποιήσει «όλα τα απαραίτητα μέσα» για να μειώσει τις σε επίπεδα ρεκόρ τιμές του άνθρακα.

Η Ινδία, η οποία βασίζεται στον άνθρακα για το 70% της παραγωγής ενέργειάς της, έχει υποσχεθεί να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα κατά 33% έως 35% έως το 2030, αλλά δεν έχει δεσμευτεί να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Πράγματι, ο κορυφαίος οικονομικός σύμβουλος της Ινδίας έχει σηματοδοτήσει ότι η χώρα θα μειώσει τις εκπομπές της μόνο υπό την προϋπόθεση ότι τα ανεπτυγμένα έθνη τηρούν και αυξάνουν τις δεσμεύσεις τους για την χρηματοδότηση για το κλίμα. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ιστορικά η μεγαλύτερη εκπομπός [χώρα] στον κόσμο και τώρα η δεύτερη μεγαλύτερη εκπομπός, βυθίζονται σε μια παρατεταμένη πολιτική μάχη για την κλιματική νομοθεσία που θα υποστήριζε την φιλόδοξη υπόσχεσή τους να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 50% έως 52% από τα επίπεδα του 2005 έως το 2030.

Μέχρι στιγμής, τα μαθηματικά δεν βγαίνουν. Ακόμα κι αν όλες οι χώρες τηρούσαν τις δεσμεύσεις που είχαν αναλάβει από τα μέσα Σεπτεμβρίου, οι εκπομπές θα εξακολουθούσαν να αυξάνονται κατά 16% και να θέτουν τον πλανήτη σε αυτό που ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αποκάλεσε «καταστροφικό μονοπάτι» προς μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου έως το 2100.

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ;

Το 2009, οι ανεπτυγμένες χώρες υποσχέθηκαν στις αναπτυσσόμενες ότι θα κινητοποιούσαν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2020 για να χρηματοδοτήσουν τις προσπάθειες για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή στις επιπτώσεις της. Μέχρι στιγμής, αυτός ο στόχος έχει αποδειχτεί άπιαστος. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) υπολόγισε ότι ο ανεπτυγμένος κόσμος υστερεί με σημαντική διαφορά. Οι ανεπτυγμένες χώρες συγκέντρωσαν μόνο 79,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019, μια μέτρια αύξηση σε σχέση με τα 78,3 δισεκατομμύρια δολάρια που κινητοποιήθηκαν το 2018. Τον Σεπτέμβριο, ο Μπάιντεν διπλασίασε το ποσό που είχε υποσχεθεί νωρίτερα για κλιματική βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες στα 11 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτός ο αριθμός, ωστόσο, απαιτεί έγκριση του Κογκρέσου, κάτι που παραμένει αβέβαιο. Προσθέτει αλάτι στην πληγή το ότι η χρηματοδότηση έρχεται συχνά με τη μορφή δανείων, επιβαρύνοντας αναπτυσσόμενες χώρες ήδη σε στενότητα μετρητών με ακόμη περισσότερο χρέος.

Ένα άλλο σημείο αμφισβήτησης είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας διατέθηκε σε προσπάθειες μετριασμού και όχι προσαρμογής, με τον ΟΟΣΑ να εκτιμά ότι το 2018 λίγο περισσότερο από το 20% των συνεισφορών των ανεπτυγμένων χωρών για το κλίμα πήγε στην προσαρμογή και το 70% στον μετριασμό. Η προσαρμογή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς συχνά δεν διαθέτουν την προστατευτική υποδομή, όπως τα αντιπλημμυρικά φράγματα, που έχουν κατασκευάσει τα πλουσιότερα έθνη. Ορισμένες αφρικανικές χώρες εξέφρασαν την δυσαρέσκειά τους για την τρέχουσα κατάσταση και ζήτησαν να αυξηθεί η χρηματοδότηση για το κλίμα στα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030. Εν τω μεταξύ, λίγες μέρες πριν από την έναρξη της Διάσκεψης της Γλασκώβης, η βρετανική προεδρία της COP εξέδωσε ένα σχέδιο που προβλέπει ότι οι ανεπτυγμένες χώρες θα πετύχουν τον στόχο των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέχρι το 2023.

Το θέμα της δικαιοσύνης είχε προηγουμένως εμφανιστεί ως ρήγμα στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα. Η αποτυχία του ανεπτυγμένου κόσμου να επιτύχει τους χρηματοδοτικούς του στόχους δεν βοήθησε να κλείσει η απόσταση. Επιπλέον, χρειάζεται πολύ περισσότερη χρηματοδότηση. Σύμφωνα με τον μεγαλύτερο διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο, την BlackRock, οι αναδυόμενες αγορές θα μπορούσαν να χρειαστούν έως και 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως για να απελευθερώσουν τις οικονομίες τους από τον άνθρακα. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι το κόστος προσαρμογής μπορεί να κυμαίνεται από 140 δισεκατομμύρια δολάρια έως 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2030 και να αυξηθεί σε 280 δισεκατομμύρια έως 500 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2050.

ΠΩΣ ΘΑ ΕΜΟΙΑΖΕ Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ;

Με τους συμμετέχοντες να αρχίζουν να ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους, το αποτέλεσμα της COP26 παραμένει αμφίβολο. Εν τω μεταξύ, η κλιματική αλλαγή συνεχίζει την ύπουλη εξάπλωσή της με καταιγιστικά κύματα καύσωνα, τερατώδεις δασικές πυρκαγιές, έντονες καταιγίδες και θανατηφόρες πλημμύρες σε όλο τον κόσμο. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τουλάχιστον το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού υφίσταται ήδη κλιματικές επιπτώσεις.