Η αναζήτηση της Κίνας για συμμάχους | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αναζήτηση της Κίνας για συμμάχους

Οικοδομεί το Πεκίνο ένα ανταγωνιστικό σύστημα συμμαχιών;
Περίληψη: 

Η επιθυμία του Πεκίνου να μην εμπλακεί πολύ βαθιά με δρώντες όπως το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, τόσο για στρατηγικούς λόγους όσο και για λόγους εικόνας, μπορεί σταδιακά να διαβρώνεται.

Η PATRICIA M. KIM είναι επιστημονική συνεργάτις στην έδρα David M. Rubenstein στο Κέντρο Κίνας John L. Thornton και στο Κέντρο Μελετών Πολιτικής Ανατολικής Ασίας (Center for East Asia Policy Studies) στο Ινστιτούτο Brookings.

Το δίκτυο συμμαχιών των Ηνωμένων Πολιτειών υπήρξε εδώ και πολύ καιρό κεντρικός πυλώνας της εξωτερικής τους πολιτικής και, καθώς ο ανταγωνισμός με την Κίνα έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια, διατηρήθηκε ως ένα σημαντικό πλεονέκτημα των ΗΠΑ. Η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν στην στρατηγική της για την Ασία έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στους συμμάχους. Στον πρώτο χρόνο της, η κυβέρνηση ενίσχυσε μακροχρόνιες συμμαχίες, όπως αυτές με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, και δαπάνησε αρκετή ενέργεια στην στήριξη πολυμερών συνεργασιών, όπως ο Τετραμερής Διάλογος για την Ασφάλεια (Quadrilateral Security Dialogue) με την Αυστραλία, την Ινδία και την Ιαπωνία και το νεοσύστατο σύμφωνο AUKUS (με την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο).

18112021-1.jpg

Κινέζοι στρατιώτες βαδίζουν κατά την διάρκεια της Παρέλασης της Ημέρας της Νίκης στην Μόσχα, στις 24 Ιουνίου 2020. Ramil Sitdikov μέσω Reuters
------------------------------------------------

Η Κίνα, αντίθετα, έχει αποφύγει τις επίσημες συμμαχίες, βασισμένη στην υποτιθέμενη ξεχωριστή της άποψη για τις διεθνείς σχέσεις και στην ρεαλιστική επιθυμία να αποφύγει τους κινδύνους της εμπλοκής. Αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι η αντίσταση του Πεκίνου αρχίζει να διαβρώνεται. Τα πιο πρόσφατα χρόνια, έχει αναβαθμίσει τις στρατηγικές του συνεργασίες και έχει επεκτείνει τις στρατιωτικές ανταλλαγές και τις κοινές ασκήσεις με χώρες όπως η Ρωσία, το Πακιστάν, και το Ιράν. Αυτές οι συνεργασίες εξακολουθούν να απέχουν παρασάγγας από τις συμμαχίες των ΗΠΑ (οι οποίες περιλαμβάνουν ρήτρες αμοιβαίας άμυνας, εκτεταμένες συμφωνίες στρατιωτικών βάσεων, και κοινές στρατιωτικές ικανότητες). Αλλά θα μπορούσαν με τον καιρό να αποτελέσουν την βάση του δικτύου συμμαχίας της ίδιας της Κίνας, εάν οι Κινέζοι ηγέτες πιστέψουν ότι αυτό είναι απαραίτητο, τόσο για την αποτρεπτική του επίδραση όσο και για την επιχειρησιακή του αξία, ώστε να επικρατήσουν σε έναν μακροπρόθεσμο ανταγωνισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους. Μια τέτοια εξέλιξη θα σηματοδοτούσε μια πραγματική καμπή σε αυτήν την εποχή του ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας και θα άνοιγε τον δρόμο για έναν ανησυχητικό νέο κόσμο με χαμηλότερα όρια για περιφερειακή σύγκρουση και σύγκρουση μεγάλων δυνάμεων.

Η ΚΙΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΕΝΑ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΔΙΚΤΥΟ

Σήμερα, η Κίνα έχει μόνο έναν [1] επίσημο σύμμαχο, την Βόρεια Κορέα, με την οποία μοιράζεται μια αμοιβαία αμυντική συνθήκη. Έχει όμως δεκάδες επίσημες συνεργασίες με κράτη σε όλο τον κόσμο. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται η Ρωσία και το Πακιστάν (των οποίων οι εξαιρετικά ειδικοί δεσμοί με το Πεκίνο υποδηλώνονται με μακρά και αποκλειστικά ονόματα, «Συνολική Στρατηγική Συνεργασία Συντονισμού Κίνας-Ρωσίας για μια Νέα Εποχή» [China – Russia Comprehensive Strategic Partnership of Coordination for a New Era] και «Στρατηγική Συνεργατική Συνεργασία Παντός Καιρού Κίνας-Πακιστάν παντός καιρού» [China – Pakistan All Weather Strategic Cooperative Partnership]). Έπειτα έρχονται πολλά κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας -Μιανμάρ, Καμπότζη, Βιετνάμ, Ταϊλάνδη, και Λάος- καθώς και κράτη πιο μακριά, όπως η Αίγυπτος, η Βραζιλία, και η Νέα Ζηλανδία. Το Πεκίνο έχει επίσης επενδύσει πολλή ενέργεια στην οικοδόμηση πολυμερών μηχανισμών υπό την ηγεσία της Κίνας [2], όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organization, SCO), το Φόρουμ για τη Συνεργασία Κίνας-Αφρικής (Forum on China–Africa Cooperation) και το Φόρουμ Συνεργασίας Κίνας-Αραβικών Κρατών (China–Arab States Cooperation Forum).

Η Κίνα έχει αποφύγει μέχρι στιγμής να οικοδομήσει ένα παραδοσιακό δίκτυο συμμάχων για λόγους που κυμαίνονται από τις μακροχρόνιες ιδεολογικές τάσεις έως τους ρεαλιστικούς στρατηγικούς υπολογισμούς. Από τις πρώτες μέρες της Λαϊκής Δημοκρατίας, το Πεκίνο επιδίωξε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως ηγέτη του αναπτυσσόμενου κόσμου και υπέρμαχο των αρχών της μη παρέμβασης και του αντι-ιμπεριαλισμού του Κινήματος των Αδεσμεύτων (Non-Aligned Movement). Τα πιο πρόσφατα χρόνια, οι Κινέζοι ηγέτες άρχισαν να επιμένουν ότι εφαρμόζουν έναν «νέο τύπο διεθνών σχέσεων» [3], αποφεύγοντας την παραδοσιακή πολιτική ισχύος υπέρ της «συνεργασίας που είναι κερδοφόρα για όλους» [win-win cooperation]. Μια τέτοια γλώσσα έχει σκοπό να ενισχύσει το αφήγημα ότι η άνοδος της Κίνας δεν πρέπει να φοβίζει, αλλά να είναι ευπρόσδεκτη ως ευλογία για την παγκόσμια ανάπτυξη και ευημερία —και να ξεχωρίσει το Πεκίνο από την Ουάσιγκτον [4], την οποία οι Κινέζοι ηγέτες επικρίνουν συχνά για την διατήρηση μιας ξεπερασμένης «ψυχροπολεμικής νοοτροπίας».

Εκτός από τέτοιες προσπάθειες δημόσιας διπλωματίας, η επιφυλακτική στάση του Πεκίνου για τις συμμαχίες αντικατοπτρίζει μια στρατηγική απόφαση να οικοδομήσει σχέσεις με επίκεντρο τους οικονομικούς δεσμούς, στην αναζήτησή του για ισχύ και παγκόσμια επιρροή. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Κίνα χρησιμοποιεί μόνο οικονομική διπλωματία για να προωθήσει τους στόχους της. Στην πραγματικότητα, η Κίνα έχει επεκτείνει γρήγορα [5] τις στρατιωτικές της ικανότητες τις τελευταίες δύο δεκαετίες και χρησιμοποίησε τη νεοαποκτηθείσα δύναμή της για να εκφοβίσει την Ταϊβάν, να διαγκωνιστεί με την Ινδία κατά μήκος αμφισβητούμενων συνόρων και να επιμείνει στις αξιώσεις κυριαρχίας της στις Θάλασσες της Ανατολικής και της Νότιας Κίνας. Ωστόσο, ενώ οι Κινέζοι ηγέτες θεωρούν την στρατιωτική ισχύ απαραίτητη για την προστασία της πατρίδας τους [6], των βασικών εθνικών συμφερόντων, και των πολιτών και των επενδύσεων στο εξωτερικό, έχουν δείξει μικρή επιθυμία να αναλάβουν δεσμεύσεις εξωτερικής ασφάλειας που θα μπορούσαν να σύρουν την χώρα τους σε απόμακρες συγκρούσεις.