Η εκπληκτική επιτυχία των ειρηνευτικών αποστολών

Αυτό το εύρημα θα ήταν χτυπητό σε κάθε περίσταση. Όμως η σχέση είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή δεδομένου ότι ο ΟΗΕ παρεμβαίνει γενικά στις πιο δύσκολες περιπτώσεις. Οι ερευνητές έχουν βρει [8] ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ τείνει να στέλνει ειρηνευτικές δυνάμεις στις εμφύλιες συγκρούσεις όπου η ειρήνη είναι πιο δύσκολο να εδραιωθεί και να διατηρηθεί -δηλαδή σε συγκρούσεις με περισσότερη βία από τον μέσο όρο, όπου τα επίπεδα δυσπιστίας είναι υψηλότερα και όπου η φτώχεια και η κακή διακυβέρνηση καθιστούν λιγότερο πιθανή την διατήρηση μιας σταθερής ειρήνης. Πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ δεν στέλνονται μόνο σε ενεργές εμπόλεμες ζώνες αλλά και στις πρώτες γραμμές. Αυτό υποδηλώνει ότι, αν μη τι άλλο, οι τρέχουσες εμπειρικές μελέτες έχουν πιθανώς υποτιμήσει το πόσο αποτελεσματικές μπορούν να είναι οι ειρηνευτικές αποστολές.

Οι ειρηνευτικές αποστολές είναι επίσης φθηνές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δαπανήσει πάνω από 2,1 τρισεκατομμύρια δολάρια σε επιχειρήσεις έκτακτης ανάγκης στο εξωτερικό και σε πιστώσεις του Υπουργείου Άμυνας μετά την 11η Σεπτεμβρίου [2001]. Αντίθετα, διέθεσαν λιγότερο από 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια στον προϋπολογισμό των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ το 2021 —το ένα τέταρτο από όσα δαπανά κάθε χρόνο η πόλη της Νέας Υόρκης για την αστυνομία της. Φανταστείτε τι θα μπορούσε να κάνει ο ΟΗΕ εάν είχε περισσότερη χρηματοδότηση και την πλήρη υποστήριξη των κρατών-μελών του. Μια μεγάλη ακαδημαϊκή μελέτη το 2019 υπολόγισε ότι μεταξύ 2001 και 2013, ο ΟΗΕ θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την βία σε τέσσερις έως πέντε μεγάλες συγκρούσεις, εάν ο κόσμος είχε δαπανήσει περισσότερα για τις ειρηνευτικές αποστολές και είχε δώσει στις υπάρχουσες επιχειρήσεις ισχυρότερες εντολές.

Οι ειρηνευτικές αποστολές δεν λειτουργούν πάντα τόσο αποτελεσματικά και επιτυχημένα όσο θα μπορούσαν. Υπάρχουν πολλές γνωστές περιπτώσεις όπου οι αποστολές του ΟΗΕ απέτυχαν, και ορισμένες συνεχιζόμενες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και στο Μάλι, δεν πηγαίνουν καλά. Η σεξουαλική εκμετάλλευση και η κακοποίηση είναι ευτυχώς ασυνήθεις κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων, αλλά εξακολουθούν να συμβαίνουν και είναι πολύ ανησυχητικές. Αρκετές νέες μελέτες έχουν επίσης διερευνήσει τις ακούσιες συνέπειες των ειρηνευτικών αποστολών. Οι αποστολές, για παράδειγμα, μπορούν να στρεβλώσουν τις τοπικές οικονομίες, να αναπαράγουν ταξικές και φυλετικές ιεραρχίες, και να αυξήσουν τις πιθανότητες οι γυναίκες να εμπλακούν σε συναλλακτικό σεξ. Και ακόμη και όταν γίνονται σωστά, οι ειρηνευτικές αποστολές δεν είναι πανάκεια. Δεν έχει αποδειχθεί ότι έχουν ισχυρή επίδραση στην εγκαθίδρυση της δημοκρατίας και δεν εγγυώνται ότι οι πόλεμοι θα τελειώσουν. Αλλά το βασικό συμπέρασμα από τις πιο ενημερωμένες μελέτες είναι ότι οι ειρηνευτικές αποστολές διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο στη μείωση της βίας και στην πρόληψη της εξάπλωσης των συγκρούσεων.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς πολιτικός επιστήμονας ή στατιστικολόγος για να εκτιμήσει αυτό το γεγονός. Ακόμη και μια πρόχειρη ματιά στο ιστορικό των ειρηνευτικών αποστολών δείχνει ότι οι αποστολές είναι εξαιρετικά παραγωγικές. Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο ΟΗΕ επιχείρησε να τερματίσει 16 εμφυλίους πολέμους, αναπτύσσοντας περίπλοκες ειρηνευτικές αποστολές. Από αυτές τις 16 αποστολές, οι 11 εκτέλεσαν επιτυχώς τις εντολές τους και καμία από τις 11 χώρες δεν έχει επιστρέψει στον εμφύλιο πόλεμο. Το ευρύ κοινό τείνει να θυμάται έντονα αποτυχημένες αποστολές -όπως όταν οι ειρηνευτικές δυνάμεις έφεραν την χολέρα στην Αϊτή- αλλά μολονότι αυτές οι περιπτώσεις είναι φρικτές και τραγικές, δεν είναι ο κανόνας. Οι επιτυχίες, όπως αυτές στην Καμπότζη, την Ακτή Ελεφαντοστού, την Κροατία, την Λιβερία, τη Ναμίμπια, και το Ανατολικό Τιμόρ, είναι λιγότερο ειδησεογραφικά ενδιαφέρουσες αλλά πιο τυπικές. Σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις, οι ειρηνευτικές δυνάμεις βοήθησαν να σταθεροποιηθεί ένα κράτος διαλυμένο από την βία, παρέμειναν όσο οι ηγέτες έκαναν τη μετάβαση στη μη βίαιη πολιτική και στην συνέχεια αποχώρησαν. Σήμερα, καμία από αυτές τις χώρες δεν είναι τέλεια δημοκρατία, αλλά δεν είναι εγκλωβισμένες σε εμφύλιο πόλεμο.

Η Σιέρα Λεόνε παρέχει μια ενδεικτική περίπτωση. Η βίαιη εμφύλια σύγκρουση της χώρας έληξε μετά την αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ από το 1999 έως το 2005 για να βοηθήσουν στην εφαρμογή μιας ειρηνευτικής συμφωνίας κατόπιν διαπραγμάτευσης. Οι «κυανόκρανοι» του ΟΗΕ βοήθησαν στον αφοπλισμό 75.000 μαχητών, φέρνοντας σταθερότητα στην προηγουμένως κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα. Το Ανατολικό Τιμόρ είναι ένα άλλο καλό παράδειγμα. Οι πρώτες εκλογές της χώρας έφεραν μαζική βία, κατά την διάρκεια της οποίας καταστράφηκε το 70% της φυσικής υποδομής της χώρας, συμπεριλαμβανομένου ολόκληρου του δικτύου ηλεκτροδότησης και σχεδόν όλων των κατοικιών. Εκατοντάδες σκοτώθηκαν και πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού αναγκάστηκε να τραπεί σε φυγή. Στην συνέχεια, το 1999, έφθασαν ειρηνευτικές δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών και άρχισαν να διαχειρίζονται την περιοχή. Τα Ηνωμένα Έθνη επέστρεψαν την χώρα στον κυβερνητικό έλεγχο το 2002, αλλά οι ειρηνευτικές δυνάμεις παρέμειναν για άλλη μια δεκαετία προτού αποχωρήσουν. Κατά την διάρκεια των διαδοχικών παρεμβάσεων των Ηνωμένων Εθνών, η βαθμολογία του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (Human Development Index) του Ανατολικού Τιμόρ (που περιλαμβάνει το προσδόκιμο ζωής, την εκπαίδευση, και το κατά κεφαλήν εισόδημα) αυξήθηκε κατά περισσότερο από 25%. Σήμερα η χώρα παραμένει σε ειρήνη.

ΠΕΡΙΦΡΟΥΡΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΙΡΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ