Πώς οπλοποιούνται οι μετανάστες | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς οπλοποιούνται οι μετανάστες

Η ΕΕ έστησε το σκηνικό για το κυνικό παιχνίδι της Λευκορωσίας

Τον περασμένο μήνα, καθώς χιλιάδες μετανάστες συγκεντρώθηκαν στα σύνορα της Λευκορωσίας με την Πολωνία και προσπάθησαν να περάσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες κατηγόρησαν τον Λευκορώσο πρόεδρο, Αλεξάντερ Λουκασένκο, ότι εμπλέκεται σε έναν «υβριδικό πόλεμο». Σε μια προσπάθεια να ασκήσει πίεση στην ΕΕ, υποστήριξαν, ο Λουκασένκο έστειλε σκόπιμα τους μετανάστες στα σύνορα με την Πολωνία και τους άφησε εκτεθειμένους σε ένα παγωμένο δάσος. Η Ίλβα Γιόχανσον, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, το αποκάλεσε έναν νέο τρόπο «χρήσης ανθρώπινων όντων σε μια πράξη επιθετικότητας». Αλλά αν η στρατηγική ήταν ακραία, οι δυνάμεις που της έδωσαν ώθηση είναι εδώ και καιρό στο παιχνίδι. Αυτό που απέτυχαν να αναγνωρίσουν οι ηγέτες της ΕΕ ήταν ότι ο Λουκασένκο βασιζόταν σε μια χειραγωγούμενη από το κράτος δυναμική μετανάστευσης που έχει γίνει συνήθης σε πολλά μέρη του κόσμου -και την οποία η ίδια η ΕΕ έχει βοηθήσει να διαμορφωθεί.

06122021-1.jpg

Πολωνοί στρατιώτες αντιμέτωποι με μετανάστες στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας, στις 9 Νοεμβρίου 2021. Reuters
---------------------------------------------------

Χωρίς αμφιβολία, η κρίση Πολωνίας-Λευκορωσίας είναι εξαιρετικά άθλια. Οι εν λόγω μετανάστες δεν προέρχονταν από την Λευκορωσία ή ακόμη και από τις γύρω χώρες, αλλά κυρίως από το Ιράκ και το Κουρδιστάν. Ξεκινώντας τον Ιούνιο, είχαν παρασυρθεί στην Λευκορωσία με τουριστικές βίζες, με την ψευδή υπόσχεση ότι στην συνέχεια θα έχουν εύκολη πρόσβαση στην ΕΕ. Όταν έφτασαν στο Μινσκ, πήγαν με λεωφορείο κατευθείαν στα σύνορα της Λιθουανίας και, ιδιαίτερα, [στα σύνορα] της Πολωνίας. Ουσιαστικά, ο Λουκασένκο σκηνοθέτησε μια τεχνητή ανθρωπιστική κρίση σε μια προσπάθεια να κερδίσει παραχωρήσεις από τις Βρυξέλλες. Από τις στημένες εκλογές του 2020, οι Ευρωπαίοι έχουν απορρίψει το αυταρχικό καθεστώς της Λευκορωσίας ως στερούμενο «κάθε δημοκρατικής νομιμοποίησης» και ο Λουκασένκο σηματοδοτούσε ότι ήταν έτοιμος να χρησιμοποιήσει κάθε δυνατό μέσο για να τους υποχρεώσει να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να τους κάνει να άρουν τις κυρώσεις.

Αν και ο ελιγμός του Λουκασένκο απέτυχε, κατάφερε να σπιλώσει την ΕΕ. Η πολωνική κυβέρνηση έστειλε στρατεύματα για να υπερασπιστούν τα σύνορά της, χρησιμοποιώντας ακόμη και δακρυγόνα και αντλίες νερού. Κατά την διάρκεια του αδιεξόδου, τουλάχιστον δέκα μετανάστες πέθαναν από έκθεση στο κρύο, συμπεριλαμβανομένου ενός παιδιού ηλικίας ενός έτους από την Συρία. Εν τω μεταξύ, υποστηρίζοντας τις σκληροπυρηνικές τακτικές της Πολωνίας και εκτρέποντας την οργή της στην Λευκορωσία, η ΕΕ δεν φάνηκε απλώς ανάλγητη αλλά υποκριτική: αντί να τηρεί τη νομοθεσία της ΕΕ για το άσυλο και τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρακολουθούσε τους μετανάστες να απωθούνται πίσω στην Λευκορωσία. Αλλά η απάντηση ήταν απόλυτα σύμφωνη με τις πρόσφατες ευρωπαϊκές πολιτικές που στόχευαν στον έλεγχο της διασυνοριακής μετανάστευσης όσο το δυνατόν περισσότερο, αν και συνήθως βολικά πιο μακριά από τη μεθόριό της και έξω από το οπτικό της πεδίο. Ακόμη και με την κατάσταση στην Λευκορωσία να εκτυλίσσεται, το [περιοδικό] The New Yorker ανέφερε [1] ότι η ΕΕ έχει πληρώσει 500 εκατομμύρια δολάρια στην Λιβύη για να χρηματοδοτήσει βάναυσα κέντρα κράτησης διοικούμενα από πολιτοφυλακές, όπου κρατούνται τώρα χιλιάδες Αφρικανοί μετανάστες που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη.

Τα γεγονότα στα σύνορα της Λευκορωσίας μπορεί να ήταν ασυνήθιστα αποκαρδιωτικά, αλλά οι πολιτικοί υπολογισμοί πίσω από αυτά δεν είναι καθόλου καινούργιοι. Καθώς ο αριθμός των μεταναστών, των εκτοπισμένων, και των προσφύγων έχει εκτιναχθεί [2] τα τελευταία χρόνια, οι προηγμένες οικονομίες στην Ευρώπη και αλλού έχουν καταφύγει σε όλο και πιο σκληρά μέτρα για να τους κρατήσουν εκτός. Με την σειρά τους, χώρες-πύλες όπως η Λιβύη, η Τουρκία, και τώρα η Λευκορωσία έχουν νέα κίνητρα για να χρησιμοποιήσουν την απειλή της μαζικής μετανάστευσης ώστε να αποσπάσουν χρήματα για βοήθεια και άλλες παραχωρήσεις. Όλο και περισσότερο, η μετανάστευση έχει γίνει ένα θέμα όχι πολιτικής και διπλωματίας, αλλά [ένα θέμα] καταναγκασμού, εκβιασμού, και βρώμικων συμφωνιών. Αντί για μια ανωμαλία, η περίπτωση της Λευκορωσίας είναι απλώς το επόμενο στάδιο στην οπλοποίηση των μεταναστών.

ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΟΙ ΠΥΛΕΣ

Οι αυταρχικές κυβερνήσεις έχουν χρησιμοποιήσει τους μετανάστες ως όπλα στο παρελθόν. Όταν η Μόσχα άρχισε να δίνει άδεια στους Εβραίους να μεταναστεύσουν από την Σοβιετική Ένωση το 1971, επέτρεψε εσκεμμένα σε εγκληματίες, πολλών εκ των οποίων οι ισχυρισμοί για την εβραϊκή ταυτότητά τους ήταν ψεύτικοι, να ενωθούν μαζί τους. Ο Κουβανός ηγέτης, Φιντέλ Κάστρο, χρησιμοποίησε την ίδια τακτική σε ακόμη μεγαλύτερη έκταση όταν άνοιξε τα λιμάνια της χώρας του κατά την διάρκεια της κρίσης της Μαριέλ το 1980. Οι περισσότεροι από τους 125.000 Κουβανούς που κατέφυγαν στις Ηνωμένες Πολιτείες αναζητούσαν ειλικρινά ελευθερία και ευκαιρίες, αλλά το καθεστώς Κάστρο έστειλε καταδικασμένους εγκληματίες και ακόμη και ασθενείς από ψυχιατρεία να συμμετάσχουν στην έξοδο.

Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ωστόσο, η μετανάστευση έχει λάβει ισχυρή πολιτική διάσταση και στις προηγμένες δημοκρατίες. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, εμφύλιοι πόλεμοι, λιμοί, και άλλες αναταραχές, από τα Βαλκάνια μέχρι την Υεμένη και το Αφγανιστάν [3], οδήγησαν πρωτοφανείς αριθμούς ανθρώπων να αναζητήσουν καταφύγιο στις πλουσιότερες οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (International Monetary Fund), μέχρι το 2019 υπήρχαν 270 εκατομμύρια μετανάστες στον κόσμο, αριθμός που είχε υπερδιπλασιαστεί από το 1990 και μετά.

Αντιμέτωπη με αυτήν την επίθεση, η ΕΕ βρήκε μια νέα λύση: θα πλήρωνε τεράστια χρηματικά ποσά σε χώρες για να αποτρέψει τη μετανάστευση. Το 2008, ο Λίβυος δικτάτορας, Μουαμάρ Αλ Καντάφι, σύνηψε μια συμφωνία με την Ιταλία, με την οποία η ιταλική κυβέρνηση συμφώνησε να πληρώσει 5 δισεκατομμύρια δολάρια ως «επανορθώσεις» στην Λιβύη για να σταματήσει την ροή των Αφρικανών που κατευθύνονταν βόρεια προς την Ευρώπη. Όταν ξέσπασαν οι εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011, φέρνοντας μια μεγάλη εξέγερση στην Λιβύη, ο Καντάφι προσπάθησε να αποτρέψει τις δυνάμεις της ΕΕ από την παροχή στρατιωτικής υποστήριξης στην επανάσταση προειδοποιώντας ότι «βομβάρδιζαν έναν τοίχο που στεκόταν εμπόδιο στην αφρικανική μετανάστευση προς την Ευρώπη».

Το επιχείρημα του Καντάφι δεν ήταν αβάσιμο. Η ανατροπή των δικτατοριών τόσο στην Λιβύη όσο και στην γειτονική Τυνησία είχε ως αποτέλεσμα την ταχεία αύξηση των μεταναστών που ταξίδευαν από την Βόρεια Αφρική στην Ευρώπη, ειδικά μέσω του ιταλικού νησιού Λαμπεντούζα. Το καλοκαίρι του 2011, περίπου 48.000 μετανάστες έφτασαν στο νησί˙ μέχρι το 2014, ο αριθμός είχε αυξηθεί σε πάνω από 170.000. Ανάμεσά τους ήταν άνθρωποι από όλη τη Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική που είχαν επιλέξει να κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι στην άλλη πλευρά της Μεσογείου μέσω της Λιβύης, λόγω της μετεπαναστατικής φήμης της ως ανεξέλεγκτης πύλης προς την Ευρώπη.

Οι πολέμαρχοι του εμφυλίου πολέμου της Λιβύης είδαν σύντομα μια δική τους ευκαιρία. Το 2017, η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (Government of National Accord) -το αναγνωρισμένο από τον ΟΗΕ καθεστώς, αν και ένα [καθεστώς] του οποίου η εμβέλεια δεν ήταν ούτε Εθνική ούτε υποστηρίχθηκε από ιδιαίτερη Συμφωνία- υπέγραψε μια συμφωνία που της πρόσφερε περαιτέρω αναγνώριση, πιστώσεις, ακόμη και εξοπλισμό σε αντάλλαγμα για την αναχαίτιση των επίδοξων μεταναστών. Αντί να έχουν την ευκαιρία να φτάσουν στην Ευρώπη, οι Αφρικανοί κρατήθηκαν σε στρατόπεδα κράτησης της Λιβύης , τα οποία η Διεθνής Αμνηστία αποκάλεσε «τοπίο κόλασης» για τις ανθυγιεινές και επικίνδυνες συνθήκες τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνάψει παρόμοιες συμφωνίες με το Σουδάν και την Αίγυπτο, υπογραμμίζοντας ένα θεμελιώδες σημείο, ότι τα αυταρχικά καθεστώτα μπορούν να λάβουν όχι μόνο «ελευθέρας» από την ΕΕ για πολλά θέματα αλλά και επικερδή βοήθεια, εφόσον συνεχίζουν να κρατούν τους μετανάστες εκτός.

ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΕΣΑ

Φυσικά, τέτοιες συμφωνίες έδωσαν επίσης σε αυτά τα ίδια αυταρχικά καθεστώτα την δυνατότητα να απειλούν με ανεξέλεγκτη μετανάστευση ως μορφή εκβιασμού. Αφότου κατακλύσθηκε από πρόσφυγες του συριακού εμφυλίου πολέμου το 2015, η ΕΕ συμφώνησε να πληρώσει στην τουρκική κυβέρνηση έξι δισεκατομμύρια ευρώ (περίπου 6,8 δισεκατομμύρια δολάρια) για να φιλοξενήσει πρόσφυγες στο δικό της έδαφος και να μην τους αφήσει να κατευθυνθούν πιο μακριά στην Ευρώπη. Στην πορεία, οι Βρυξέλλες κατέστησαν σαφείς τις ανησυχίες τους, τις οποίες ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να εκμεταλλευτεί. Όταν η ΕΕ άρχισε να επικρίνει την διεξαγωγή τουρκικών επιχειρήσεων στην βόρεια Συρία, απείλησε να «ανοίξω τις πύλες και να στείλω 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες προς εσάς» εάν δεν σταματούσαν να αποκαλούν την επίθεση του στην Συρία ως «εισβολή». Η ΕΕ υποχώρησε δεόντως, μαλακώνοντας τόσο το σχεδιαζόμενο εμπάργκο στις πωλήσεις όπλων στην Άγκυρα όσο και την ρητορική της: η «εισβολή» μετατράπηκε σε «μονομερή στρατιωτική ενέργεια».

Ομοίως, όταν η κυβέρνηση της Ινδονησίας εξοργίστηκε από την πίεση της Αυστραλίας να δείξει επιείκεια σε δύο πολίτες της που αντιμετώπιζαν την θανατική ποινή για διακίνηση ναρκωτικών το 2015, απείλησε να σταματήσει την συνεργασία για την καταπολέμηση της μετανάστευσης στην Θάλασσα του Τιμόρ και να εξαπολύσει ένα «ανθρώπινο τσουνάμι». Το γενικό μάθημα ήταν, σε τελική ανάλυση, ότι οι μετανάστες θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν απλώς ως άλλο ένα διαπραγματευτικό χαρτί.

Σε μια εποχή διασυνδεδεμένων οικονομιών, οι πόλεμοι με πυρά είναι πολύ δαπανηροί, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά, για τις περισσότερες χώρες. Στην θέση τους έχει αναδυθεί μια σειρά εργαλείων που μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε όπλα, από τις κυρώσεις [4] έως τις κυβερνοεπιθέσεις [5] και την διαταραχή των αγορών ενέργειας. Μεταξύ αυτών των νέων τακτικών, η απειλή απελευθέρωσης μεταναστών έχει γίνει ιδιαίτερα ελκυστική.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

Φέρνοντας Ιρακινούς και Κούρδους στα πολωνικά σύνορα, ο Λουκασένκο δεν μετέτρεπε απλώς τους ίδιους τους μετανάστες σε πολιτικά όπλα. Μετέτρεπε επίσης σε όπλα πολλά άλλα στοιχεία των σύγχρονων διακρατικών σχέσεων: τις επικοινωνίες, το έγκλημα, και το δίκαιο. Ενώ κάποτε οι μετανάστες ήταν πιο πιθανό να κατευθυνθούν σε γειτονικές χώρες ή να ακολουθήσουν καθιερωμένες διαδρομές μετανάστευσης, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του Διαδικτύου, οι φήμες για νέες διαδρομές και πιθανούς προορισμούς μπορούν να εξαπλωθούν εξαιρετικά γρήγορα, και οι διακινητές ανθρώπων διαδίδουν ενεργά παραπληροφόρηση [6] για να επεκτείνουν τις δουλειές τους. Αυτό που έκανε την Λευκορωσία να ξεχωρίζει ήταν ότι δεν υπήρχε μια ροή μεταναστών που προέκυψε φυσικά, αλλά μια [ροή] που δημιουργήθηκε από την ίδια την κυβέρνηση με την χρήση των δικτύων πληροφοριών.

Ταυτόχρονα, η Λευκορωσία χρησιμοποίησε τον ρόλο των εγκληματικών συμμοριών στην διευκόλυνση της διασυνοριακής μετανάστευσης. Μολονότι τα ταξιδιωτικά πρακτορεία και άλλα εμπορικά πρακτορεία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις προσπάθειες του Μινσκ να στρατολογήσει δυνάμει μετανάστες, σε ορισμένες περιπτώσεις τουλάχιστον [τα πρακτορεία] ήταν ουσιαστικά εταιρείες-βιτρίνα για παγιωμένα κυκλώματα λαθρεμπορίας ανθρώπων. Όταν το Μινσκ άρχισε να γνωστοποιεί μέσω διαδικτυακών καναλιών ότι ήταν πρόθυμο να εκδώσει ομαδικές τουριστικές βίζες μικρής διάρκειας για τους πλέον αβάσιμους λόγους και να μεταφέρει ανθρώπους με λεωφορείο από το αεροδρόμιο στα σύνορα της Λιθουανίας ή της Πολωνίας, ήταν αυτοί οι τοπικοί διαμεσολαβητές —που σε ορισμένες περιπτώσεις λάμβαναν πληροφορίες από πράκτορες της KGB, της διαβόητης υπηρεσίας ασφαλείας της Λευκορωσίας— οι οποίοι μετέφεραν το μήνυμα και επέκτειναν τις δουλειές τους. Δεδομένου ότι πληρώνονταν πλήρως ή εν μέρει προκαταβολικά για τις υπηρεσίες τους, συνήθως από 7.000 έως 15.000 δολάρια το κεφάλι, αυτοί οι λαθρέμποροι δεν ενδιαφέρονταν αν οι μετανάστες έφθαναν στην Ευρώπη. Απλώς εντόπισαν μια ευκαιρία στην αγορά και την εκμεταλλεύτηκαν.

Τι έκανε αυτούς τους μετανάστες να πιστεύουν ότι θα τους επιτραπεί να εισέλθουν στην Ευρώπη; Είτε πραγματικά τρέπονταν σε φυγή λόγω της καταπίεσης είτε απλώς αναζητούσαν καλύτερες ζωές, πολλοί από αυτούς σχεδίαζαν να ζητήσουν άσυλο και να εμπιστευτούν τις νομικές διαδικασίες, ειδικά στην Γερμανία, η οποία ευνοεί τα δικαιώματα των ανθρώπων που κινδυνεύουν. Αυτές τις προσδοκίες εκμεταλλεύτηκε επίσης το Μινσκ, σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα «νομικού πολέμου» (lawfare) -η χρήση του νόμου ως όπλο- σε σημείο που οι Λευκορώσοι αξιωματούχοι πραγματικά να συμβουλεύουν τους μετανάστες πώς να υποβάλουν αίτηση για άσυλο όταν βρεθούν στο έδαφος της ΕΕ.

Σε ένα επίπεδο, λοιπόν, αυτή η κατασκευασμένη κρίση είναι ένα παράδειγμα της κυνικής μοχθηρίας του καθεστώτος του Λουκασένκο, που επιδιώκει να τιμωρήσει την ΕΕ για την υποστήριξή της στο αντιπολιτευτικό κίνημα της Λευκορωσίας και να την αναγκάσει να αποδεχθεί τη νομιμοποίηση του καθεστώτος του. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η στρατηγική ίσως γύρισε σαν μπούμερανγκ. Στα μέσα Νοεμβρίου, η απερχόμενη καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, συμφώνησε να συνομιλήσει με τον Λουκασένκο για να εκτονωθεί η κρίση, σηματοδοτώντας την πρώτη άμεση επαφή του με οποιονδήποτε Δυτικό ηγέτη μετά τις νοθευμένες εκλογές στην Λευκορωσία. Όμως η Λευκορωσία φαίνεται να μην έχει κερδίσει κανένα στρατηγικό πλεονέκτημα. Ακόμη και ο στενός σύμμαχος της Λευκορωσίας, η Ρωσία, έχει εξοργιστεί όλο και περισσότερο από τις ιδιοτροπίες του Λουκασένκο. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν [7], τον έχει καλέσει δημοσίως να μιλήσει με την αντιπολίτευση και Ρώσοι αξιωματούχοι σκέφτονται κατ’ ιδίαν το πώς θα μπορούσαν να απαλλαγούν από αυτόν.

ΟΙ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΕΣ ΜΑΧΕΣ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ

Ωστόσο, για την Ευρώπη, τα γεγονότα στα πολωνικά σύνορα πρέπει να χρησιμεύσουν ως «καμπανάκι». Αυτή η τακτική είναι απίθανο να τελειώσει με την Λευκορωσία, ακόμα κι αν ελάχιστες κυβερνήσεις είναι πιθανό να την ακολουθήσουν τόσο ανερυθρίαστα στο εγγύς μέλλον. Η ίδια η ΕΕ έχει διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό την μετατροπή της μετανάστευσης σε όπλο, δείχνοντας πώς η απειλή των μεταναστευτικών εισροών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποσπάσει εκβιαστικά δισεκατομμύρια σε βοήθεια και πολιτική ανοχή. Και καθώς πολλές ευρωπαϊκές χώρες δυσκολεύονται με τα λαϊκιστικά κινήματα που κινητοποιούνται γύρω από το αντιμεταναστευτικό αίσθημα, η πίεση στους ηγέτες τους να πληρώσουν τις αυταρχικές κυβερνήσεις για να διατηρήσουν την ροή των μεταναστών σε διαχειρίσιμο επίπεδο είναι απίθανο να υποχωρήσει.

Όλο και περισσότερο, η ΕΕ φαίνεται επίσης πρόθυμη να χρησιμοποιήσει τρίτες χώρες για να κάνουν την βρώμικη δουλειά της σχετικά με τη μετανάστευση και στην πορεία κινδυνεύει να υπονομεύσει τις αξίες που υποτίθεται ότι πρέπει να ενστερνίζονται οι Δυτικές κοινωνίες. Μολονότι η συμπεριφορά της πολωνικής κυβέρνησης ίσως έγινε πρωτοσέλιδο, η εξωτερική ανάθεση (outsourcing) της μεταναστευτικής αστυνόμευσης στην Βόρεια Αφρική σήμαινε συχνά το κλείσιμο των ματιών σε υπερπλήρη κέντρα κράτησης, τεράστιους αριθμούς θανάτων στην θάλασσα, αυταρχικά καθεστώτα, και ενδημική διαφθορά.

Το δίδαγμα από το κυνικό τέχνασμα του Μινσκ είναι ότι καθώς η σύγκρουση εγκαταλείπει το πεδίο της μάχης και προχωρά σε κάθε άλλη σφαίρα της ζωής, η μετανάστευση έχει γίνει άλλο ένα όπλο σε ένα οπλοστάσιο που εκτείνεται από την στρατηγική παραπληροφόρηση και την σκόπιμη χρήση επενδύσεων για πολιτική πίεση έως τον έλεγχο της πρόσβασης στο νερό ή στην εξουσία. Ο Λουκασένκο είναι από πολλές απόψεις ένας πολύ παλιάς κοπής δικτάτορας, αλλά ο μεταναστευτικός του πόλεμος είναι ένα σημάδι των πραγμάτων που έρχονται.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.newyorker.com/magazine/2021/12/06/the-secretive-libyan-priso...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/central-america-caribbean/2021-0...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/afghanistan/2020-02-10/how-good-...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-08-24/united-...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2020-04-13/making-cyberspa...
[6] https://www.borderreport.com/hot-topics/immigration/unchecked-social-med...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2021-04-01/vladimir-p...

Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2021-12-02/how-migrants-got-weap...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition