Μην ξεπουλήσετε την Ουκρανία

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, εξέδωσε ένα αυστηρό τελεσίγραφο. Σε ορισμένες πρόσφατες δηλώσεις του, απαίτησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες να παράσχουν «αξιόπιστες και σταθερές νομικές εγγυήσεις» ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς τα ανατολικά —διαφορετικά, όπως έχει υπαινιχθεί το περιβάλλον του, η Ρωσία θα εισβάλει στην Ουκρανία. Ερχόμενη σε μια περίοδο που η Ρωσία συσσωρεύει στρατιωτικές δυνάμεις κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων και παρεμποδίζει τις ειρηνευτικές συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου στην περιοχή της Ντονμπάς, η απαίτηση του Πούτιν φαίνεται να προσφέρει μια δελεαστική προοπτική στην Δύση: με αντάλλαγμα μια απλή εδραίωση του status quo της συμμαχίας, ένας φονικός ευρωπαϊκός πόλεμος θα μπορούσε να τερματιστεί και μια νέα, ακόμη πιο καταστροφική σύγκρουση θα μπορούσε να αποφευχθεί.

Πορεία για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, τον Αύγουστο του 2021, στο Κίεβο. Valentyn Ogirenko / Reuters
-------------------------------------------------

Αλλά είναι ανόητο να πιστεύουμε ότι η παροχή μιας τέτοιας εγγύησης θα έκανε τον Πούτιν λιγότερο επιθετικό. Η ιστορία δείχνει ότι οι δεσμεύσεις για ουδετερότητα από την Ουκρανία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα της περιοχής δεν κάνουν τίποτα για να μετριάσουν την όρεξη του Πούτιν˙ αντί γι’ αυτό, την θρέφουν. Ο καλύτερος τρόπος για να απαντήσει κάποιος σε τέτοια τελεσίγραφα είναι να τα αγνοήσει εντελώς.

Αυτές που δεν μπορούν να αγνοηθούν, ωστόσο, είναι οι ολοένα και πιο επιθετικές προθέσεις του Πούτιν. Δεν είναι στο τραπέζι μόνο μια νέα μεγάλης κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία. Ο Πούτιν ελπίζει επίσης να αναδιατάξει τελικά την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης εις βάρος της Δύσης. Για πάρα πολύ καιρό, η Δύση έχει αρνηθεί να πάρει στα σοβαρά τις φιλοδοξίες του Πούτιν και έχει απαντήσει με καθυστέρηση, αναποφασιστικότητα, και αδυναμία. Είναι ώρα να τις αντιμετωπίσει με ισχύ.

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ

Είναι προφανές γιατί η Ρωσία απαιτεί από την Ουκρανία να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, αλλά είναι πολύ λιγότερο σαφές γιατί οποιοσδήποτε στην Δύση πρέπει να αντηχεί αυτές τις κακο-μελετημένες προτάσεις. Ο λαός της Ουκρανίας έκανε μια επιλογή το 2013, αφότου ο Ουκρανός πρόεδρος, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ενεργώντας κατ' εντολή του Πούτιν, επιδίωξε να εναντιωθεί στην κοινή γνώμη και να εναρμονίσει την χώρα με την Ρωσία αντί με την ΕΕ. Τον Νοέμβριο εκείνου του έτους, οι Ουκρανοί βγήκαν στους δρόμους, στις λεγόμενες διαδηλώσεις της Euromaidan. Ο Γιανουκόβιτς προσπάθησε να καταστείλει τις διαδηλώσεις με ωμή βία, αλλά υποτίμησε την βούληση των Ουκρανών, οι οποίοι απάντησαν με οργή και όχι με φόβο, και τελικά τον έδιωξαν.

Το μήνυμα δύσκολα μπορούσε να ήταν πιο ξεκάθαρο: οι Ουκρανοί δεν ενδιαφέρονται να κερδίσουν την εύνοια της Ρωσίας και δεν θα εγκαταλείψουν ποτέ την εναρμόνιση τους με την Δύση. Ο Πούτιν, ωστόσο, φαινόταν να μην έχει μάθει αυτό το μάθημα. Με τον «πελάτη» του εκτός εξουσίας και χωρίς τρόπο να αλλάξει εκ των έσω τον προσανατολισμό της Ουκρανίας, ο Ρώσος πρόεδρος κατέφυγε στην βία. Στις αρχές του 2014, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, κατέλαβε την Κριμαία και εξαπέλυσε έναν φονικό πόλεμο στην [επαρχία] Ντονμπάς.

Η Ρωσία σχεδίασε έναν πόλεμο–αστραπή (blitzkrieg) με απώτερο στόχο να χωρίσει την Ουκρανία στη μέση και να ιδρύσει ένα κράτος-μαριονέτα που ονομάζεται Νέα Ρωσία (Novorossiya) στις οκτώ ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας. Όμως ο Πούτιν υποτίμησε πολύ την αποφασιστικότητα της Ουκρανίας. Δεκάδες χιλιάδες Ουκρανοί από όλες τις περιοχές και όλων των επιπέδων έτρεξαν στις πρώτες γραμμές για να πάρουν τα όπλα και να υπερασπιστούν την χώρα τους. Υποστηρίχθηκαν από εκατοντάδες χιλιάδες εθελοντές αμάχους, απλούς Ουκρανούς πολίτες που προμήθευαν τον στρατό με τα πάντα, από τρόφιμα μέχρι αυτοσχέδια τεθωρακισμένα οχήματα. Έγινε σαφές ότι ο Πούτιν δεν είχε επιτεθεί στο ανυπεράσπιστο κράτος που είχε φανταστεί˙ ο ουκρανικός λαός, όσο ανεπαρκώς εξοπλισμένος και αν ήταν, είχε μεγάλο κίνητρο. Τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Πούτιν κατέρρευσαν γρήγορα, οδηγώντας σε ένα πολυετές αδιέξοδο σε ένα μικροσκοπικό τμήμα γης κοντά στα ουκρανικά σύνορα. Μέχρι σήμερα, η σύγκρουση έχει στοιχίσει περισσότερες από 14.000 ζωές.

Η Δύση -οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ- έκαναν πολύ λίγα, πολύ αργά. Χρειάστηκαν μήνες και οι θάνατοι 298 αθώων ανθρώπων στην πτήση 17 της Malaysia Airlines, που καταρρίφθηκε από ρωσικό πύραυλο τον Ιούλιο του 2014, προτού επιβληθούν σοβαρές οικονομικές κυρώσεις. Σιγά-σιγά, η Δύση απομόνωσε την Ρωσία και προσάρμοσε τις πολιτικές της. Όμως, η αναποφασιστικότητά της προκάλεσε πιο επιθετικές ενέργειες από την Ρωσία, όπως κυβερνοεπιθέσεις, ανάμειξη σε εκλογές [1], και στοχευμένες δολοφονίες αντιπάλων στο εξωτερικό.

Στα χρόνια μετά την παρέμβαση της Ρωσίας, οι Ουκρανοί επέμειναν στην επιλογή τους να ευθυγραμμιστούν με την Δύση. Το 2018, κατοχύρωσαν τους στόχους της ένταξης στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ στο ουκρανικό σύνταγμα —μια στρατηγική πορεία που γίνεται όλο και πιο δημοφιλής κάθε χρόνο.

Η ΠΛΑΝΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΥ