Μια συμφωνία είναι ακόμα πιθανή στην Συρία

Καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και η ομάδα του επικεντρώνονται στον πυρηνικό φάκελο του Ιράν, ο πόλεμος στην Συρία παραμένει μια χαίνουσα πληγή στην καρδιά της Μέσης Ανατολής. Μολονότι η σημερινή κυβέρνηση δεν έχει αποκλίνει δραματικά από την προσέγγιση των προηγούμενων κυβερνήσεων, η απόφασή της να βάλει σε δεύτερο πλάνο την σύγκρουση έρχεται σε μια ιδιαίτερα άσχημη στιγμή. Ευκαιρίες για την εξεύρεση λύσης στην κρίση στη Συρία εμφανίζονται τώρα —και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αφιερώσουν την διπλωματική ενέργεια που απαιτείται για να τις αδράξουν. Τα κλειδιά της επιτυχίας μετά από χρόνια αποτυχίας περιλαμβάνουν όχι απλώς την εμπλοκή σε υψηλό επίπεδο, αλλά μια ρεαλιστική εκτίμηση του τι μπορεί να επιτευχθεί σε οποιαδήποτε συμφωνία.

Αναμονή για ανθρωπιστική βοήθεια στο Deir Al Zor, στην Συρία, τον Μάρτιο του 2019. Rodi Said/ Reuters
-------------------------------------------

Οι κίνδυνοι του να παραμένει η Συρία στο περιθώριο είναι σημαντικοί. Η σύγκρουση είναι ήδη μια στρατηγική καταστροφή: μια νίκη του καθεστώτος του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ θα έστελνε ένα μήνυμα στους αυταρχικούς όλου του κόσμου ότι οι μαζικές δολοφονίες είναι μια βιώσιμη τακτική για την διατήρηση της εξουσίας και θα σηματοδοτούσε την περιφερειακή επικράτηση των Ρώσων και Ιρανών υποκινητών του Άσαντ. Έχει επίσης δημιουργήσει γεωπολιτικές απειλές, από την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους (γνωστού και ως ISIS) και την ανάπτυξη ιρανικών πυραύλων ακριβείας που στοχεύουν το Ισραήλ έως τις μαζικές ροές προσφύγων που απειλούν να αποσταθεροποιήσουν τα γειτονικά κράτη και την Ευρώπη. Και για τους ίδιους τους Σύρους, ο δεκαετής εμφύλιος πόλεμος οδήγησε σε φρικτές απώλειες, εκτόπισε τον μισό πληθυσμό από τα σπίτια του και άφησε άπορους τους περισσότερους πολίτες. Εάν δεν αντιμετωπιστούν, αυτές οι δυναμικές θα απειλήσουν να αποσταθεροποιήσουν τη Μέση Ανατολή για τα επόμενα χρόνια.

Ο πόλεμος της Συρίας έχει επίσης εμπλέξει τους στρατούς των ΗΠΑ, του Ισραήλ, και της Τουρκίας και ο κίνδυνος συγκρούσεων μεταξύ αυτών και των ιρανικών, ρωσικών, και συριακών δυνάμεων παραμένει πραγματικός. Η Ουάσιγκτον θεωρεί τον θύλακα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (Syrian Democratic Forces, SDF) στην βορειοανατολική Συρία έναν σημαντικό σύμμαχο κατά του ISIS, αλλά η Άγκυρα θεωρεί την κουρδική ομάδα τρομοκρατική απειλή. Δύο πρόσφατες προκλήσεις —η παραβίαση από τον Άσαντ, τον Ιούλιο, της κατάπαυσης του πυρός του 2017 στα νοτιοδυτικά, την οποία είχαν διαπραγματευτεί ο προέδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και μια επίθεση υποστηριζόμενων από το Ιράν μαχητών, τον Οκτώβριο, κατά των δυνάμεων των ΗΠΑ στην βάση τους, στο al-Tanf της Νότιας Συρίας— συνέβησαν χωρίς αξιοσημείωτη αμερικανική απάντηση και θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τον Άσαντ ή τους Ιρανούς να κλιμακώσουν σε περιοχές που περιπολούνται από τουρκικά ή αμερικανικά στρατεύματα.

Ανώτεροι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν έχουν επισημάνει επανειλημμένα ότι δεν ενδιαφέρονται [1] για μια σημαντική προσπάθεια επίλυσης της συριακής σύγκρουσης. Καθώς η κατάσταση μεταβάλλεται και διαμορφώνεται ένας πιθανός συμβιβασμός, θα πρέπει να επανεξετάσουν αυτήν την απόφαση. Μολονότι η προσοχή των ΗΠΑ αναφορικά με το Ιράν κυριαρχείται από τις κρίσιμες διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα [του Ιράν] αντί για τις περιφερειακές ενέργειες της Τεχεράνης, αμέσως μόλις η κυβέρνηση έχει περισσότερη σαφήνεια σχετικά με το πού βρίσκονται τα πράγματα σε αυτές τις συνομιλίες, πρέπει να εμπλακεί σοβαρά στην Συρία. Οι κίνδυνοι από την αγνόηση της σύγκρουσης και τα πιθανά οφέλη από την επίτευξη συμφωνίας είναι πολύ σημαντικά για να αφήσει μια ευκαιρία να περάσει.

ΑΣ ΚΑΝΟΥΜΕ ΜΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να ηγηθούν [2] οποιασδήποτε ανανεωμένης διπλωματικής προσπάθειας για την επίτευξη λύσης στην συριακή σύγκρουση. Μολονότι οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να συνάδει με τον επίσημο ρόλο του ΟΗΕ, μόνο η Ουάσιγκτον μπορεί να συντονίσει τα πολλά μέλη της συμμαχίας κατά του Άσαντ. Και ο μόνος βιώσιμος συνομιλητής για τις Ηνωμένες Πολιτείες σε αυτές τις διαπραγματεύσεις είναι η Ρωσία. Όσοι προσπάθησαν να συνάψουν συμφωνίες απευθείας με τον Άσαντ από το 2011 απογοητεύονται σταθερά, και το Ιράν συνήθως απορρίπτει τις συζητήσεις με χώρες εκτός της περιοχής για τις ενέργειές του σε γειτονικά κράτη. Η Μόσχα δεν έχει τον απόλυτο έλεγχο του Άσαντ και πρέπει να ανταγωνιστεί για επιρροή με το Ιράν, αλλά παραμένει ο ανώτερος εταίρος στην συμμαχία Ρωσίας-Συρίας-Ιράν. Η Μόσχα έχει επίσης πιο περιορισμένες φιλοδοξίες από την Δαμασκό ή την Τεχεράνη, κάτι που την καθιστά πιο δεκτική σε μια επίλυση της σύγκρουσης μέσω διαπραγματεύσεων.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν πρέπει να επιδιώξει μια σταδιακή αποκλιμάκωση και από τις δύο πλευρές. Αυτό θα έμοιαζε με την στρατηγική που υιοθέτησαν οι δύο προηγούμενες κυβερνήσεις των ΗΠΑ, αλλά τα συγκεκριμένα ζητήματα που θα προτεραιοποιηθούν θα εξαρτηθούν από τις προτιμήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν και εκείνες [τις προτιμήσεις] των εταίρων της και της άλλης πλευράς. Ψηλά στον κατάλογο θα είναι πιθανώς πολιτικές παραχωρήσεις από την Δαμασκό για την διασφάλιση της ασφαλούς επιστροφής των προσφύγων, συμπεριλαμβανομένης της διεθνώς παρακολουθούμενης επανεγκατάστασης˙ παρόμοιες διατάξεις ασφαλείας και παρακολούθησης για την επανένταξη των δυνάμεων της αντιπολίτευσης και των SDF˙ εγγυήσεις ασφαλείας για τα νότια σύνορα της Τουρκίας˙ και μόνιμη απομάκρυνση από το συριακό έδαφος των στρατηγικών όπλων του Ιράν, ιδιαίτερα των πυραύλων ακριβείας του. (Η πλήρης απόσυρση του Ιράν δεν είναι ρεαλιστική).