Τι πραγματικά θέλει ο Πούτιν στην Ουκρανία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τι πραγματικά θέλει ο Πούτιν στην Ουκρανία

Η Ρωσία επιδιώκει να σταματήσει την επέκταση του ΝΑΤΟ, όχι να προσαρτήσει περισσότερο έδαφος
Περίληψη: 

Υπάρχει σημαντική ασυμμετρία στην σημασία που αποδίδουν η Δύση και η Ρωσία στην Ουκρανία. Η Δύση όντως πρόσφερε την προοπτική να γίνει η χώρα μέλος του ΝΑΤΟ το 2008. Αλλά, θα υπήρχε μικρή δημόσια υποστήριξη στις ΗΠΑ για την ανάπτυξη στρατευμάτων που θα πολεμούσαν για την Ουκρανία. Η Ρωσία, αντίθετα, αντιμετωπίζει την Ουκρανία ως ζωτικό συμφέρον εθνικής ασφάλειας.

Ο DMITRI TRENIN είναι Διευθυντής του Carnegie Moscow Center.

Καθώς το 2021 πλησίαζε στο τέλος του, η Ρωσία παρουσίασε στις Ηνωμένες Πολιτείες έναν κατάλογο απαιτήσεων που, όπως είπε, ήταν απαραίτητες για να αποτραπεί η πιθανότητα μιας μεγάλης κλίμακας στρατιωτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία. Σε ένα προσχέδιο Συνθήκης που παραδόθηκε σε διπλωμάτη των ΗΠΑ στη Μόσχα, η ρωσική κυβέρνηση ζήτησε την επίσημη παύση της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ στα ανατολικά, το μόνιμο πάγωμα της περαιτέρω επέκτασης της στρατιωτικής υποδομής της συμμαχίας (όπως οι βάσεις και τα οπλικά συστήματα) στο πρώην σοβιετικό έδαφος, τον τερματισμό της Δυτικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, και την απαγόρευση των πυραύλων μέσου βεληνεκούς στην Ευρώπη. Το μήνυμα ήταν αδιαμφισβήτητο: εάν αυτές οι απειλές δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν διπλωματικά, το Κρεμλίνο θα είναι υποχρεωμένο να καταφύγει σε στρατιωτική δράση.

29122021-1.jpg

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, σε συνέντευξη Τύπου στη Μόσχα, τον Δεκέμβριο του 2021. Mikhail Metzel / Sputnik Photo Agency / via Reuters
-------------------------------------------------

Αυτές οι ανησυχίες ήταν γνωστές στους Δυτικούς σχεδιαστές πολιτικής, οι οποίοι για χρόνια απαντούσαν με το επιχείρημα ότι η Μόσχα δεν έχει βέτο στις αποφάσεις του ΝΑΤΟ και ότι δεν έχει λόγους να απαιτεί από την Δύση να σταματήσει να στέλνει όπλα στην Ουκρανία. Μέχρι πρόσφατα, η Μόσχα αποδεχόταν απρόθυμα αυτούς τους όρους. Τώρα, ωστόσο, φαίνεται αποφασισμένη να συνεχίσει με αντίμετρα εάν δεν γίνει αυτό που θέλει. Τούτη η αποφασιστικότητα αντικατοπτρίστηκε στο πώς παρουσίασε την προτεινόμενη Συνθήκη με τις Ηνωμένες Πολιτείες και μια ξεχωριστή συμφωνία με το ΝΑΤΟ. Ο τόνος και των δύο εγγράφων ήταν οξύς. Στην Δύση δόθηκε μόλις ένας μήνας για να απαντήσει, γεγονός που παρέκαμψε το ενδεχόμενο παρατεταμένων και ατελέσφορων συνομιλιών. Και τα δύο προσχέδια δημοσιεύθηκαν σχεδόν αμέσως μετά την παράδοσή τους, μια κίνηση που είχε σκοπό να αποτρέψει την Ουάσιγκτον από το να τα διαρρεύσει και να δώσει την δική της εκδοχή για την πρόταση.

Εάν ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, συμπεριφέρεται σαν να έχει το πάνω χέρι σε αυτό το αδιέξοδο, είναι επειδή το έχει. Σύμφωνα με τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ, η Ρωσία έχει σχεδόν 100.000 στρατιώτες και πολύ βαρύ οπλισμό σταθμευμένο στα ουκρανικά σύνορα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ έχουν καταδικάσει τις κινήσεις της Ρωσίας, αλλά ταυτόχρονα υπονόησαν ότι δεν θα υπερασπιστούν την Ουκρανία, η οποία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, και έχουν περιορίσει τις απειλές τους για αντίποινα [μόνο] σε κυρώσεις.

Αλλά οι απαιτήσεις της Μόσχας είναι πιθανώς μια εναρκτήρια προσφορά, όχι ένα τελεσίγραφο. Παρ' όλη την επιμονή της για μια επίσημη Συνθήκη με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η ρωσική κυβέρνηση αναμφίβολα κατανοεί ότι χάρη στην πόλωση και το αδιέξοδο, η επικύρωση οποιασδήποτε Συνθήκης στην Γερουσία των ΗΠΑ θα είναι σχεδόν αδύνατη. Μια εκτελεστική Συμφωνία -ουσιαστικά ένα Σύμφωνο μεταξύ δύο κυβερνήσεων που δεν είναι υποχρεωτικό να επικυρωθεί και επομένως δεν έχει το καθεστώς νόμου- μπορεί επομένως να είναι μια πιο ρεαλιστική εναλλακτική. Είναι επίσης πιθανό ότι στο πλαίσιο μιας τέτοιας συμφωνίας, η Ρωσία θα αναλάμβανε αμοιβαίες δεσμεύσεις που θα αντιμετώπιζαν ορισμένες ανησυχίες των ΗΠΑ, ώστε να δημιουργήσει αυτό που αποκαλεί «ισορροπία συμφερόντων».

Συγκεκριμένα, το Κρεμλίνο θα μπορούσε να ήταν ικανοποιημένο εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ συμφωνούσε σε ένα επίσημο μακροπρόθεσμο μορατόριουμ για την επέκταση του ΝΑΤΟ και σε μια δέσμευση να μην τοποθετήσει πυραύλους μέσου βεληνεκούς στην Ευρώπη. Θα μπορούσε επίσης να κατευναστεί από ένα χωριστό Σύμφωνο μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ που θα περιόριζε τις στρατιωτικές δυνάμεις και την δραστηριότητα εκεί όπου συναντώνται τα εδάφη τους, από την Βαλτική έως τη Μαύρη Θάλασσα.

Φυσικά, είναι ανοιχτό το ερώτημα εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι πρόθυμη να ασχοληθεί σοβαρά με την Ρωσία. Η αντίθεση σε οποιαδήποτε συμφωνία θα είναι ισχυρή στις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω της εσωτερικής πολιτικής πόλωσης και του γεγονότος ότι η επίτευξη συμφωνίας με τον Πούτιν αφήνει την κυβέρνηση Μπάιντεν ευάλωτη στην κριτική ότι ενέδωσε σε έναν αυταρχικό. Η αντίθεση θα είναι επίσης ισχυρή στην Ευρώπη, όπου οι ηγέτες θα αισθάνονται ότι μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας τούς αφήνει στο περιθώριο.

Όλα αυτά είναι σοβαρά ζητήματα. Αλλά είναι κρίσιμο να σημειωθεί ότι ο Πούτιν έχει προεδρεύσει σε τέσσερα κύματα διεύρυνσης του ΝΑΤΟ [1] και έχει υποχρεωθεί να αποδεχθεί την αποχώρηση της Ουάσιγκτον από Συνθήκες που διέπουν τους αντιβαλλιστικούς πυραύλους, τις πυρηνικές δυνάμεις μέσου βεληνεκούς, και τα άοπλα αεροσκάφη παρατήρησης. Για αυτόν, η Ουκρανία είναι το έσχατο όριο. Ο Ρώσος αρχιστράτηγος υποστηρίζεται από τα κατεστημένα των υπηρεσιών ασφαλείας και του στρατού του και, παρά τον φόβο του ρωσικού κοινού για τον πόλεμο, δεν αντιμετωπίζει εσωτερική αντιπολίτευση στην εξωτερική πολιτική του. Το πιο σημαντικό, δεν έχει την πολυτέλεια να φανεί ότι μπλοφάρει. Ο Μπάιντεν είχε δίκιο που δεν απέρριψε αμέσως τις απαιτήσεις της Ρωσίας και αντ' αυτού προτίμησε να ασχοληθεί [με αυτές].

ΟΙ ΚΟΚΚΙΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ