Το ατελείωτο Brexit

Μοιάζει περίεργο που φθάσαμε στην πρώτη επέτειο κάποιου [γεγονότος] που κυριαρχεί στην ζωή του Ηνωμένου Βασιλείου εδώ και μισή δεκαετία. Για τους Βρετανούς που ήθελαν να αποχωρήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η ημερομηνία για τον εορτασμό θα είναι πάντα η 23η Ιουνίου: η ημέρα που οι Βρετανοί ψηφοφόροι επέλεξαν να εξέλθουν μέσω ενός δημοψηφίσματος. Εκείνη ήταν η στιγμή που το Ηνωμένο Βασίλειο προκάλεσε ανεπίσημα τις διαδικασίες του διαζυγίου με την ΕΕ, ξεκινώντας αυτό που έχει γίνει γνωστό ως Brexit. Και όμως ήταν μόλις μια ώρα πριν τα μεσάνυχτα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς του 2020 που το Brexit επιτέλους —ή έτσι ισχυρίσθηκε ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον— «ολοκληρώθηκε», καθώς έληξε μια ετήσια μεταβατική περίοδος και το Ηνωμένο Βασίλειο εξήλθε πλήρως από την Ενιαία Αγορά και την Τελωνειακή Ένωση της ΕΕ. Μετά από 45 χρόνια ως μέρος του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, οι Βρετανοί προχωρούσαν μόνοι τους.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον υπογράφει την εμπορική συμφωνία για το Brexit, στο Λονδίνο, τον Δεκέμβριο του 2020. Leon Neal / Reuters
--------------------------------------------------

Ένα χρόνο μετά, υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία ότι το Brexit έχει επιβαρύνει την βρετανική οικονομία, αλλά, παρά τον ισχυρισμό του Τζόνσον, πολλές από τις λεπτομέρειές του πρέπει ακόμη να καθορισθούν, και το πραγματικό κόστος και τα οφέλη του παραμένουν άγνωστα. Η βρετανική κυβέρνηση δεν έχει εφαρμόσει πλήρως την Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου (EU-UK Trade and Cooperation Agreement) —τους κανόνες και τους όρους με τους οποίους οι δύο πλευρές συμφώνησαν να συνομιλούν και να συναλλάσσονται. Αυτό οφείλεται εν μέρει επειδή η COVID-19 έχει επισκιάσει την απόφαση [του Ηνωμένου Βασιλείου] να φύγει από την ΕΕ, όσον αφορά τόσο την πολιτική σημασία όσο και τον οικονομικό αντίκτυπο. Με το να καθυστερεί την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει καθυστερήσει τις συνέπειες των νέων εμπορικών ρυθμίσεων.

Όμως κάποια οικονομική ζημιά έχει ήδη γίνει σαφής. Σύμφωνα με μια μελέτη [1] που διεξήχθη από τον John Springford, οικονομικό ερευνητή στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης (Centre for European Reform), το βρετανικό εμπόριο αγαθών τον Σεπτέμβριο του 2021 ήταν 11,2%, ή 8,5 δισεκατομμύρια λίρες, χαμηλότερο από όσο θα ήταν αν το Ηνωμένο Βασίλειο είχε παραμείνει στην Ενιαία Αγορά και στην Τελωνειακή Ένωση της ΕΕ. Και η περίοδος μετά το Brexit αρχίζει επίσης να έχει πολιτικές συνέπειες. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο συνασπισμός υπέρ της Αποχώρησης που «εκτόξευσε» τον Τζόνσον προς την εξουσία τον Δεκέμβριο του 2019, μπορεί να είναι λιγότερο σταθερός από όσο πολλοί αρχικά υπέθεσαν.

ΟΙ ΟΡΟΙ ΤΟΥ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ

Αυτή η χρονιά ξεκίνησε με μια αίσθηση αισιοδοξίας: πολλοί ήλπιζαν ότι το 2021 θα ήταν η αρχή μιας νέας εποχής στις σχέσεις Βρετανίας-ΕΕ. Η Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας που επιτεύχθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 απέφυγε το χειρότερο σενάριο. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα αντιμετώπιζε την σημαντική πολιτική, οικονομική, και διπλωματική διαταραχή που θα είχε προκληθεί από μια έκβαση «χωρίς συμφωνία». Κάποιοι πίστευαν ότι με τους μελλοντικούς όρους δέσμευσης στο εμπόριο ως επί το πλείστον να έχουν σφυρηλατηθεί, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα θεμέλια για να επανοικοδομήσουν με φιλικούς όρους.

Η συμφωνία, ωστόσο, ήταν σχετικά ανούσια. Το Γραφείο Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό (Office for Budget Responsibility) του Ηνωμένου Βασιλείου [2] συμπέρανε ότι μόνο από μερικές πλευρές η νέα εμπορική συμφωνία υπερέβαινε τους όρους οποιασδήποτε συνήθους συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου (εφόσον υπάρχει ένα τέτοιο πράγμα), καθώς η βρετανική κυβέρνηση αρνήθηκε σθεναρά να επιτρέψει την ευθυγράμμιση με τους κανόνες της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι το εμπόριο μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ θα μειωνόταν σημαντικά. Η μάλλον απότομη μετατόπιση —από τις εμπορικές ρυθμίσεις εντός της Ενιαίας Αγοράς και της Τελωνειακής Ένωσης της ΕΕ στις πολύ πιο χαλαρές ρυθμίσεις που συνεπάγεται η νέα Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας— κατέστησε αναγκαία μια σημαντική προσαρμογή από την πλευρά των εμπόρων μεταξύ των δύο αγορών. Επιπλέον, ο «της τελευταίας στιγμής» χαρακτήρας της συμφωνίας σήμαινε ότι η βρετανική κυβέρνηση εξέδωσε κάποιες οδηγίες για τους εμπόρους μόνο την ημέρα πριν από την έναρξη ισχύος των νέων ρυθμίσεων, κάτι το οποίο προκάλεσε κάποια σύγχυση καθώς οι εταιρείες έπρεπε να κατανοήσουν γρήγορα την πραγματικότητα των νέων όρων εμπορίου.

Πράγματι, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει ακόμη εφαρμόσει την πλήρη γκάμα των ελέγχων που απαιτεί η συμφωνία για τα εμπορεύματα που εισέρχονται στην χώρα από την ΕΕ. Η βρετανική κυβέρνηση προειδοποιεί τώρα τους εμπόρους για νέους ελέγχους που θα εισαχθούν σταδιακά κατά τους επόμενους μήνες, ενώ οι όποιοι εξαιρετικοί [έλεγχοι] θα εισαχθούν τελικά τον Ιούλιο του 2022. Υπό αυτή την έννοια, όπως και υπό πολλές άλλες, το Brexit απέχει ακόμη πολύ από το να ολοκληρωθεί.

Επιπλέον, υπάρχουν ακόμη τεράστιοι τομείς πολιτικής που δεν έχουν συζητηθεί. Η Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας δεν περιελάμβανε μηχανισμούς για τον επίσημο συντονισμό μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ [3] σχετικά με την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας, και ακολούθως η βρετανική κυβέρνηση έχει φανεί απρόθυμη να συνεργαστεί με την ΕΕ ακόμη και απόντων των επίσημων μηχανισμών. Αυτό δεν είναι καθόλου βιώσιμο, δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν και οι δύο πλευρές από ένα όλο και πιο ασταθές διεθνές σύστημα.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΟ ΠΑΙΔΙ

Ίσως το πιο σημαντικό άλυτο θέμα από το έπος του Brexit παραμένει το ζήτημα της Βόρειας Ιρλανδίας —ή αυτό που αποκαλείται το «προβληματικό παιδί» σε όλες αυτές τις χαοτικές διαδικασίες διαζυγίου. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ έχουν αμφότεροι επίσημη δέσμευση να τηρήσουν την Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, η οποία έχει εξασφαλίσει την ειρήνη στην Ιρλανδία από το 1998 και μετά. Δεδομένης της ανάγκης —που συμφωνήθηκε και από τις δύο πλευρές— να αποφευχθεί ένα «σκληρό» σύνορο, όπου τα φυσικά σημεία ελέγχου θα ελέγχουν την κυκλοφορία των αγαθών και των ανθρώπων μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδίας [4], το Ηνωμένο Βασίλειο [5] και η ΕΕ είχαν δύο επιλογές.

Πρώτον, το Ηνωμένο Βασίλειο στο σύνολό του θα μπορούσε να παραμείνει εντός τμημάτων της Ενιαίας Αγοράς και της Τελωνειακής Ένωσης της ΕΕ, καθιστώντας έτσι περιττή την ανάγκη για ελέγχους στα ιρλανδικά σύνορα. Εναλλακτικά, οι έλεγχοι των αγαθών που θα εισέρχονταν στην ευρωπαϊκή Ενιαία Αγορά θα έπρεπε να διενεργούνται στα ανατολικά-δυτικά σύνορα εντός του Ηνωμένου Βασιλείου και μεταξύ των συνόρων Μεγάλης Βρετανίας - Βόρειας Ιρλανδίας.

Κατά την διάρκεια των συνομιλιών για το Brexit, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ συμφώνησαν στην δεύτερη επιλογή, σε αυτό που ονομάζεται Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας (Northern Ireland Protocol), ένα παράρτημα της γενικότερης συμφωνίας αποχώρησης. Λίγο αφότου ο Τζόνσον υπέγραψε το πρωτόκολλο, ωστόσο, κινηματογραφήθηκε να καθησυχάζει τους ανήσυχους εξαγωγείς της Βόρειας Ιρλανδίας ότι δεν θα ήταν απαραίτητα επιπλέον έγγραφα για την αποστολή αγαθών στο υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο -μια παραπλανητική δήλωση, στην καλύτερη περίπτωση. Και τους τελευταίους μήνες, η βρετανική κυβέρνηση έχει αυξήσει την πίεση στην ΕΕ, υποστηρίζοντας όχι μόνο ότι οι Βρυξέλλες ήταν πολύ δρακόντειες σχετικά με τους ελέγχους, αλλά και ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (European Court of Justice) δεν θα έπρεπε πλέον να έχει την τελική εξουσία για την επιβολή του πρωτοκόλλου στην Βόρεια Ιρλανδία.

Και έτσι, έναν χρόνο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας Εμπορίου και Συνεργασίας, και δύο χρόνια μετά την διαπραγμάτευση του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, οι δύο πλευρές παραμένουν εγκλωβισμένες σε μια διαμάχη ως προς το πώς θα κάνουν το Brexit να λειτουργήσει στην Βόρεια Ιρλανδία, χωρίς να διαταραχθεί το εμπόριο ή η διαπραγματευθείσα ειρήνη. Δεν είναι ξεκάθαρο εάν οι δύο πλευρές θα καταφέρουν να καταλήξουν σε έναν ικανοποιητικό συμβιβασμό. Σε περίπτωση που δεν [τα καταφέρουν], παραμένει πιθανό το Ηνωμένο Βασίλειο να χρησιμοποιήσει το άρθρο 16, μια ρήτρα έκτακτης ανάγκης του πρωτοκόλλου που επιτρέπει σε κάθε πλευρά να αναστείλει μέρη της συμφωνίας εάν πιστεύει ότι οι ρυθμίσεις δεν λειτουργούν. Αυτό θα οδηγούσε πιθανότατα στην απειλή αντιποίνων και αντι-αντιποίνων, τα οποία θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την επιβολή δασμών, υπονομεύοντας ακόμη και τους σχετικά περιορισμένους όρους των σημερινών εμπορικών ρυθμίσεων.

ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΙΑΣ ΚΡΙΣΗΣ

Παρά τους ισχυρισμούς ότι το Brexit [6] ολοκληρώθηκε, οι πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις του εξακολουθούν να εξακριβώνονται επειδή οι κανόνες της πορείας εξακολουθούν να εξετάζονται. Επιπλέον, δεδομένης της οικονομικής ζημιάς που προκλήθηκε από την COVID-19, ο οικονομικός αντίκτυπος της αποχώρησης από την ευρωπαϊκή Ενιαία Αγορά και την Τελωνειακή Ένωση έχει ουσιαστικά καλυφθεί από τον μεγαλύτερο (προς το παρόν) αντίκτυπο της πανδημίας. Σε όλους σχεδόν τους τομείς της βρετανικής οικονομίας, το κοινό πιστεύει ότι η πανδημία έχει προκαλέσει περισσότερο πόνο από το Brexit.

Είναι δίκαιο να πούμε ότι ορισμένοι υποστηρικτές του Brexit κατάφεραν να εντοπίσουν τα πλεονεκτήματα [του αντίκτυπου της πανδημίας]. Στο Today, το ειδησεογραφικό πρόγραμμα–ναυαρχίδα του BBC Radio, ο Συντηρητικός πρώην Υπουργός Οικονομικών, Norman Lamont, ένας ένθερμος υποστηρικτής του Brexit, χρησιμοποίησε το ανέφικτο της διάκρισης μεταξύ του αντίκτυπου της COVID-19 και εκείνου του Brexit, ως μέσο για να παρακάμψει το ερώτημα εάν το Brexit είχε αρνητικές επιπτώσεις στην βρετανική οικονομία.

Είναι βέβαιο ότι οι επιπτώσεις του Brexit και της COVID-19 λειτουργούν μαζί, προκαλώντας συσσωρεύσεις και ελλείψεις σε πολλούς κλάδους. Μια πρόσφατη μελέτη [7] έδειξε ότι ήταν σαφές πως η COVID-19 και το Brexit ευθύνονταν έκαστος για κάποιο [ποσοστό] της διαταραχής. Για παράδειγμα, υπάρχουν καλοί λόγοι να πιστεύει κάποιος ότι οι ελλείψεις βενζίνης που σημειώθηκαν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο ήταν ένα μερικό αποτέλεσμα του Brexit. Ωστόσο, η έλλειψη οδηγών φορτηγών, η οποία είχε επιπτώσεις στην διαθεσιμότητα ορισμένων αγαθών στα καταστήματα, αν και επιδεινώθηκε από το Brexit, προήλθε επίσης από την πανδημία.

Παρά το συγκεχυμένο σκηνικό της πανδημίας, υπάρχουν καλοί λόγοι, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, να πιστεύει κάποιος ότι το Brexit έχει ήδη αρχίσει να «δαγκώνει». Επιπλέον, το Γραφείο Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό της βρετανικής κυβέρνησης εκτίμησε [8] ότι ο συνολικός μεσοπρόθεσμος αντίκτυπος στο βρετανικό ΑΕΠ θα είναι μια μείωση 4%, με περίπου τα δύο πέμπτα αυτού του αντίκτυπου να έχουν ήδη πραγματοποιηθεί. Άλλες εκτιμήσεις, όπως αυτές που έχει διενεργήσει το [κέντρο ερευνών] UK in a Changing Europe [9] με το Centre for Economic Performance του London School of Economics ανέβασαν τον αντίκτυπο κάπου ανάμεσα στο 5,8% και στο 7,0%.

Αυτά τα κόστη δεν θα μοιραστούν ομοιόμορφα. Τα πρώτα στοιχεία υποδηλώνουν [10] ότι οι πιο σημαντικές επιπτώσεις του Brexit έχουν γίνει αισθητές σε περιοχές όπου οι περισσότεροι ψηφοφόροι υποστήριξαν την αποχώρηση από την ΕΕ το 2016 και όπου υπάρχει η περισσότερη μεταποίηση και ο υψηλότερος αριθμός εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης. Ως εκ τούτου, το Brexit όχι μόνο θα έχει αντίκτυπο στην οικονομική ανάκαμψη μετά την COVID-19 και στις εθνική οικονομική επίδοση στην συνέχεια, αλλά μπορεί επίσης να επιβραδύνει τις προσπάθειες της βρετανικής κυβέρνησης να «ανέβει η χώρα επίπεδο», όπως το θέτει ο Τζόνσον, μειώνοντας τις ανισότητες του πλούτου μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχότερων περιοχών της.

Φυσικά, είναι δύσκολο να γνωρίζει κάποιος αν οι ψηφοφόροι θα παρατηρήσουν την υποθετική χαμένη αύξηση του ΑΕΠ που δεν βίωσαν ποτέ ή αν είναι πιο πιθανό να παρατηρήσουν τις αυξήσεις φόρων. Ο οικονομολόγος Ian Mulheirn έχει επισημάνει [11] ότι οι πρόσφατες αυξήσεις στους φόρους -συμπεριλαμβανομένων 29 δισεκατομμυρίων λιρών επιπλέον φόρων που αναμένεται να εισαχθούν από την κυβέρνηση έως το 2025- δεν θα ήταν απαραίτητες αν το Ηνωμένο Βασίλειο είχε παραμείνει στην ΕΕ. Το Brexit προβλέπεται να έχει καθαρό κόστος για τα δημόσια οικονομικά περίπου 30 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως.

Ωστόσο, απλώς δεν υπάρχει κανένα πολιτικό κόμμα που να ενδιαφέρεται να επαναφέρει την υπόθεση του Brexit με αυτούς τους όρους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν ελάχιστα σημάδια ότι οι Βρετανοί αλλάζουν γνώμη σχετικά με την αποχώρηση από την ΕΕ, παρά την συναίνεση μεταξύ των συμβατικών οικονομολόγων ότι ο αντίκτυπος του Brexit θα είναι έντονα αρνητικός (ακόμα και αν διαφωνούν για την κλίμακα αυτού του αντίκτυπου).

Τόσο στις βουλευτικές εκλογές του 2019 όσο και στις τοπικές εκλογές του 2021, ο Τζόνσον πρώτα συγκέντρωσε και στην συνέχεια διατήρησε αυτό που ήταν ένας συνασπισμός υποστηρικτών της «Αποχώρησης» για να καταλάβει και στην συνέχεια να εδραιώσει την εξουσία του. Υποστηρίχθηκε από το 75% των ψηφοφόρων της «Αποχώρησης» τον Δεκέμβριο του 2019. Έχει μιλήσει ιδιωτικά για την ιδέα ότι το «Διατηρήστε το Brexit» (Keep Brexit Done) θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος της προσπάθειάς του για επανεκλογή. Μια λογική «διαίρει και βασίλευε» εξελίσσεται ξεκάθαρα. Το Brexit λειτουργεί καλά στην βάση των Τόρις, αλλά διχάζει την αντιπολίτευση των Εργατικών, η οποία πρέπει να προσελκύσει υποστηρικτές της «Αποχώρησης» αν πρόκειται να έχει οποιαδήποτε πιθανότητα να ανακτήσει την εξουσία. Για τον λόγο αυτό, στα μέσα του 2021, ορισμένοι Βρετανοί αναλυτές προέβλεψαν με βεβαιότητα ότι ο Τζόνσον θα είναι στην εξουσία για άλλη μια δεκαετία.

ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ;

Πιο πρόσφατα, ωστόσο, υπήρξαν ενδείξεις ότι το Brexit δεν είναι πλέον τόσο ελκυστικό εκλογικά όσο ήταν κάποτε. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση που διεξήχθη για τον οργανισμό μου, UK in a Changing Europe, αποτυπώνει έναν βαθμό ανησυχίας για τον αντίκτυπο του Brexit: το 56% των ερωτηθέντων θεώρησε ότι το Brexit είχε αρνητικό αντίκτυπο στην προσφορά τροφίμων και αγαθών και το 51% θεώρησε ότι είχε επιδράσει αρνητικά στο κόστος ζωής. Σύμφωνα με την δημοσκόπηση, το ένα τρίτο των ψηφοφόρων της «Αποχώρησης» αισθάνονται πλέον ότι το κόστος ζωής έχει επηρεαστεί αρνητικά από το Brexit. Εάν αυτά τα προβλήματα γίνουν πιο οξυμένα, μπορεί να αντισταθμίσουν οποιαδήποτε συσπειρωτική επιρροή ελπίζει να κερδίσει ο Τζόνσον από μια δημόσια διαμάχη για το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας.

Ίσως πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά, οι ψηφοφόροι της «Αποχώρησης» που πιστεύουν ότι ο Johnson πηγαίνει άσχημα υπερτερούν εκείνων που πιστεύουν ότι πηγαίνει καλά. Αφότου κέρδισε το 2019, το 74% των ψηφοφόρων της «Αποχώρησης» είπε ότι έκανε καλή δουλειά. Όταν χτύπησε η πανδημία, τον Απρίλιο του 2020, αυτό [το ποσοστό] αυξήθηκε στο 86%. Εκείνος ο αριθμός έχει πλέον μειωθεί στο 38%. Η ευγνωμοσύνη δεν διαρκεί πολύ στην πολιτική.

Εν τω μεταξύ, το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα ξεκινά, για πρώτη φορά, -διστακτικά- να προσπαθεί να οπλοποιήσει το Brexit. Οι διαιρέσεις εντός του κόμματος για το θέμα είχαν προηγουμένως οδηγήσει σε μια πιο προσεκτική προσέγγιση, με τον Keir Starmer, ηγέτη της αντιπολίτευσης, να προτιμά να αποφύγει εντελώς το θέμα παρά να διακινδυνεύει εσωτερικές διαφωνίες. Πιο πρόσφατα, ωστόσο, ο Starmer διακίνησε το σύνθημα «Κάντε το Brexit να Δουλέψει» (Make Brexit Work). Είναι ένας τρόπος αμφισβήτησης του τρόπου με τον οποίο η κυβέρνηση χειρίστηκε το Brexit, σε αντίθεση με το να θέτει υπό αμφισβήτηση την απόφαση για την αποχώρηση από την ΕΕ.

Καθώς ο χρόνος περνά και η πανδημία, κατ’ ελπίδαν, θα υποχωρεί, θα είναι πιο δύσκολο να αποδώσει κάποιος την συνεχιζόμενη διστακτική οικονομική απόδοση του Ηνωμένου Βασιλείου στα lockdowns και άλλους περιορισμούς της COVID-19. Κατά συνέπεια, είναι πιθανό ότι οι Εργατικοί θα έχουν κάποια επιτυχία στο να συνδέσουν τα απογοητευτικά οικονομικά αποτελέσματα με την συμφωνία του Τζόνσον για το Brexit και την συνεχιζόμενη αβεβαιότητα για την σταθερότητά της.

ΠΡΟΧΩΡΟΝΤΑΣ ΜΠΡΟΣΤΑ

Η πρόβλεψη μπορεί να είναι μια μάταιη άσκηση, και πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για την σύγχρονη βρετανική πολιτική. Σε τελική ανάλυση, λιγότερο από έναν χρόνο νωρίτερα, καθώς η κυβέρνηση Τζόνσον χαιρέτιζε το επιτυχημένο πρόγραμμα κυκλοφορίας των εμβολίων, έγινε πολύς λόγος για το τι σκόπευε να κάνει ο πρωθυπουργός με τα δέκα χρόνια στην εξουσία που φαινόταν να τον περιμένουν. Τώρα, ωστόσο, καθώς τον στοιχειώνουν «βρώμικες» ιστορίες, κατηγορίες ότι αγνόησε τις δικές του οδηγίες για την COVID-19, επαναστάτες βουλευτές των πίσω εδράνων, αυξανόμενα θρασείς πιθανοί διεκδικητές της ηγεσίας, και μια οικονομία σε διαλείψεις, η θέση του πρωθυπουργού φαίνεται ξαφνικά εξαιρετικά επισφαλής.

Το τι σημαίνει αυτό όσον αφορά το δικό του μέλλον ή την σχέση μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ δεν είναι εύκολο να γίνει διακριτό. Όπως έχουν τα πράγματα, ωστόσο, τα σημάδια είναι ότι η βρετανική κυβέρνηση έχει μαλακώσει κάπως την προσέγγισή της σχετικά με το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, γεγονός που σημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν έχει ούτε την ενέργεια ούτε την όρεξη να προσθέσει την ευθεία αντιπαράθεση με την ΕΕ στον μακρύ κατάλογο των προβλημάτων της.

Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι είναι πιθανή μια προσέγγιση με την ΕΕ. Το Brexit έχει μετατρέψει το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ σε ανταγωνιστές, με τον Τζόνσον και τους υπουργούς του να βιάζονται να εφορμήσουν μετά από οποιεσδήποτε ενδείξεις ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αποδίδει καλύτερα, ως απόδειξη των πλεονεκτημάτων του Brexit. Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, η έντονη απροθυμία [του Ηνωμένου Βασιλείου] να συζητήσει, πόσω μάλλον να αναλογιστεί, την συνεργασία με την ΕΕ φαίνεται ότι θα συνεχιστεί.

Ακόμα κι αν το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ επιλύσουν τις εκκρεμείς διαφωνίες τους σχετικά με το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, μια επιφυλακτική εκεχειρία είναι πιθανώς το καλύτερο σενάριο. Όσο οι Συντηρητικοί παραμένουν στην εξουσία στο Ηνωμένο Βασίλειο, η περσινή Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας θα παρέχει την βάση για διμερείς σχέσεις, με ελάχιστες προοπτικές για εμβάθυνση της συνεργασίας πέρα από τους μάλλον περιορισμένους όρους της. Το Brexit ίσως να μην είναι πλέον ένα πολιτικό ατού για τον Τζόνσον: αντίθετα, οι συνέπειές του, τόσο εσωτερικά όσο και διεθνώς, μπορεί σύντομα να αρχίσουν να τον στοιχειώνουν.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.cer.eu/insights/cost-brexit-september-2021
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2020-04-13/britai...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/2020-04-13/right-way-fix-eu
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/ireland/2019-08-21/irelands-rock...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/ireland/2020-03-27/little-britain
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2020-01-31/brexit...
[7] https://ukandeu.ac.uk/wp-content/uploads/2021/10/Covid-or-Brexit-Report.pdf
[8] https://obr.uk/forecasts-in-depth/the-economy-forecast/brexit-analysis/#...
[9] https://ukandeu.ac.uk/
[10] https://ideas.repec.org/p/wrk/warwec/1280.html
[11] https://institute.global/policy/cost-frost-0

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2021-12-30/never-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition