Τι θα χρειαστεί για να αποτραπεί η Ρωσία

Σχεδόν οκτώ χρόνια αφότου η Ρωσία εισέβαλλε στην Ουκρανία και προσάρτησε παράνομα την Κριμαία, πυροδοτώντας πολυάριθμες διεθνείς κυρώσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους προσπαθούν ξανά να καταλάβουν πώς θα αποτρέψουν τη Μόσχα από το να απειλεί την Ουκρανία —αν όχι από το να εξαπολύσει μια εισβολή πλήρους κλίμακας— ελπίζοντας να κερδίσει νέες Δυτικές παραχωρήσεις. Οι συνομιλίες μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, έχουν ξεκινήσει με σοβαρότητα, με τον Πούτιν να θέτει μαξιμαλιστικές απαιτήσεις που θα μπορούσαν να γίνουν είτε το σημείο εκκίνησης για παρατεταμένες διαπραγματεύσεις που θα συναντηθούν κάπου στη μέση ή, αν δεν ικανοποιηθούν, το πρόσχημα για μια μεγάλη κλιμάκωση της συνεχιζόμενης σύγκρουσης.

Ένοπλες δυνάμεις μετά την κατάληψη του αεροδρομίου της Συμφερόπολης στην Κριμαία, στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο τους 2014. Baz Ratner / Reuters
-----------------------------------------------

Οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης έχουν προειδοποιήσει δημόσια και ιδιωτικά τον Πούτιν ότι εάν εξαπολύσει ξανά στρατιωτικές δυνάμεις στην Ουκρανία, δεν θα διστάσουν να επεκτείνουν τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Jake Sullivan, ανέφερε ότι, κατά την διάρκεια μιας δίωρης τηλεδιάσκεψης με τον Πούτιν στις 7 Δεκεμβρίου, ο Μπάιντεν [1] προειδοποίησε τον Ρώσο ηγέτη ότι «πράγματα που δεν κάναμε το 2014 είμαστε έτοιμοι να τα κάνουμε τώρα». Η απειλή του Μπάιντεν προς τους Ρώσους συνομιλητές του άφησε ελάχιστα περιθώρια για παρεξήγηση.

Ωστόσο, οι οικονομικές κυρώσεις από μόνες τους, ανεξάρτητα από το πόσο προσωπικά οδυνηρές μπορεί να είναι για τον Πούτιν και τους φίλους του, δεν θα είναι αρκετές για να αποτρέψουν το Κρεμλίνο [2] από την χρήση τακτικών που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στο παρελθόν. Στα χρόνια από την τελευταία μεγάλη αντιπαράθεση της Ρωσίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους, ο Πούτιν έχει τελειοποιήσει τις ικανότητές του στον εκφοβισμό, χρησιμοποιώντας στρατιωτικές κινητοποιήσεις, εκστρατείες παραπληροφόρησης, και σύγκρουση κάτω από το όριο του πολέμου για να τρομοκρατεί τους γείτονές του και να κρατά την Δύση διαρκώς στα όρια. Όταν πρόκειται για κυρώσεις, το κατώφλι του πόνου του Πούτιν είναι πολύ υψηλό και η πολιτική του ανθεκτικότητα φαίνεται αλεξίσφαιρη. Είναι όλο και πιο σίγουρος ότι θα αντέξει περισσότερο από τους Δυτικούς αντιπάλους του -και, πράγματι, κανένας από τους αρχηγούς των ξένων κρατών που πίεσαν για την επιβολή κυρώσεων στον Πούτιν μετά την περιπέτειά του στην Κριμαία δεν παραμένει στα καθήκοντα του.

Για να αποτρέψουν τον Πούτιν, η Ουάσιγκτον και οι εταίροι της πρέπει να τον πείσουν ότι οι προκλήσεις του θα αντιμετωπισθούν επίσης με μια στρατιωτική απάντηση που θα αποδυναμώσει τον αντίκτυπο της αγαπημένης του τακτικής καταναγκασμού και θα υπονομεύσει δραματικά την ικανότητα της Ρωσίας να [αποσπά] παραχωρήσεις δια του εκφοβισμού από τους γείτονές της. Με το να ενδυναμώσουν τις στρατιωτικές τους ικανότητες στην Ευρώπη και με το να αυξήσουν την παρουσία τους κατά μήκος της περιφέρειας της Ρωσίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους μπορούν τόσο να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των γειτονικών κυβερνήσεων στην ικανότητά τους να αντιστέκονται στον ρωσικό εκφοβισμό όσο και να κλονίσουν την βεβαιότητα του Πούτιν ότι οι Δυτικοί αντίπαλοί του δεν έχουν τα μέσα και την θέληση να αντισταθούν στην επιθετικότητά του.

ΠΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΤΕΣ

Η αρχική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε σοκ στις Ηνωμένες Πολιτείες και στους συμμάχους τους. Η εστίαση της συμμαχίας στις εδαφικές απειλές για τους Ευρωπαίους συμμάχους είχε ατροφήσει στα χρόνια μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου [2001]. Ήταν κατά την διάρκεια μιας συνάντησης των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ στην οποία συμμετείχα τον Φεβρουάριο του 2014 στις Βρυξέλλες που οι φήμες για την διείσδυση «μικρών πράσινων ανδρών» (“little green men”) στην Κριμαία ακούστηκαν για πρώτη φορά και χαιρετίστηκαν με δυσπιστία από τους συγκεντρωμένους ηγέτες του ΝΑΤΟ. Τις ώρες που ακολούθησαν, αγωνιστήκαμε για να βρούμε ακριβείς πληροφορίες για το τι συνέβαινε στην Κριμαία.

Παλεύοντας ακόμα να κατανοήσουν την πρόθεση του Πούτιν, αν και έχοντας αρχίσει να συνέρχονται από το σοκ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους ξεκίνησαν να συντάσσουν μια σειρά από μέτρα σχεδιασμένα για να τιμωρήσουν την Ρωσία για τις ενέργειές της και να αποτρέψουν μελλοντική επιθετικότητα: ένα πακέτο οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κυρώσεων που επιδίωκε να τιμωρήσει τον Πούτιν χωρίς να τον προκαλεί περαιτέρω, και περιορίζοντας κάθε αντίκτυπο στα Δυτικά συμφέροντα. Τα «με μισή καρδιά» μέτρα που προέκυψαν είχαν ελάχιστη καταναγκαστική επίδραση στον Πούτιν. Εν τω μεταξύ, οι Δυτικές χώρες περιόρισαν την στρατιωτική τους βοήθεια στην Ουκρανία μόνο σε μη φονική υποστήριξη.

Ωστόσο, η επιθετικότητα του Πούτιν παρακίνησε τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ να ξεκινήσουν ένα ταχύρρυθμο πρόγραμμα για την ενδυνάμωση της στρατιωτικής αποτροπής στην Ευρώπη, η οποία είχε αποδυναμωθεί μετά από χρόνια αποσύρσεων στρατευμάτων των ΗΠΑ, κλείσιμο βάσεων, και βαθιές περικοπές στις συμμαχικές αμυντικές δαπάνες. Προκειμένου να καθησυχάσουν τους συμμάχους για την δέσμευσή τους να υπερασπιστούν το ΝΑΤΟ, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να αναπτύσσουν δυνάμεις πίσω στην Ευρώπη. Αυτή την φορά, οι δυνάμεις των ΗΠΑ θα πήγαιναν σε εκ περιτροπής βάση -όχι ως μόνιμες αναπτύξεις σε ευρωπαϊκές βάσεις, όπως έκαναν κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Δύο ομάδες μάχης τεθωρακισμένων ταξιαρχιών (armored brigade combat teams, ABCTs) αναπτύχθηκαν εκ περιτροπής επί εννέα μήνες έκαστη στην Γερμανία για εκπαίδευση με συμμαχικά στρατεύματα στην πρώτη γραμμή, από την Βαλτική έως τη Μαύρη Θάλασσα. Το ΝΑΤΟ ενδυνάμωσε επίσης τις δυνάμεις ταχείας αντίδρασής του και ανέπτυξε πολυεθνικές ομάδες μάχης στις χώρες της Βαλτικής και στην Πολωνία για να λειτουργήσουν ως παγίδες σε περίπτωση ρωσικής εισβολής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πίεσαν τους συμμάχους τους να αυξήσουν τις δαπάνες τους για την άμυνα, κάτι που εκείνοι έκαναν. Σιγά-σιγά, η Ουάσιγκτον αποκαθιστούσε την εμπιστοσύνη μεταξύ των συμμάχων της πρώτης γραμμής ότι δεν θα έμεναν να αντιμετωπίσουν τους ρωσικούς εκφοβισμούς μόνοι τους.

Αλλά αυτό που δεν έκανε η Δύση το 2014 ήταν να επανεξοπλίσει τον ουκρανικό στρατό με το είδος του φονικού στρατιωτικού εξοπλισμού που θα χρειαζόταν για να αντισταθεί στον Πούτιν και να τον κάνει να σκεφτεί όταν εξετάσει άλλη μια εισβολή. Η Ουάσιγκτον δεν ήθελε να προκαλέσει τον Πούτιν ούτε να διακινδυνεύσει να τον απομακρύνει από τις διπλωματικές προσπάθειες. Μολονότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες έστειλαν εκατομμύρια σε χρηματοδότηση, μη φονικό εξοπλισμό, και ομάδες εκπαίδευσης στην Ουκρανία, αρνήθηκαν να αναπτύξουν στρατιώτες ή ομάδες μάχης, όπως έκαναν με τα μέλη του ΝΑΤΟ στην Βαλτική και στην Πολωνία. Η περιορισμένη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία δίδαξε στον Πούτιν ότι το ΝΑΤΟ θα έφτανε μόνο μέχρι ενός σημείου για να υπερασπιστεί έναν σύμμαχο εκτός ΝΑΤΟ, όπως η Ουκρανία: θα μπορούσε να παρενοχλεί τους γείτονές του ουσιαστικά ατιμώρητος, επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους δεν ήταν πρόθυμοι να πάνε σε πόλεμο για έναν σύμμαχο εκτός ΝΑΤΟ.

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟ 2014

Καθώς ξεκινούν οι συνομιλίες μεταξύ του Πούτιν και της Δύσης, το Κρεμλίνο αναμφίβολα εξετάζει τα διδάγματα του 2014 καθώς αξιολογεί το πιθανό κόστος άλλης μιας εισβολής στην Ουκρανία. Όπως και το 2014, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ έχουν προσφέρει ισχυρή ρητορική υποστήριξη στην κυριαρχία της Ουκρανίας, αλλά, και πάλι για να αποφύγουν να προκαλέσουν την Ρωσία καθώς ξεκινούν οι συνομιλίες, δεν έχουν στείλει ακόμη σημαντική φονική βοήθεια στην χώρα ούτε έχουν ενισχύσει δυνάμεις που έχουν ήδη αναπτυχθεί σε συμμαχικές χώρες κατά μήκος των συνόρων με την Ρωσία [3].

Εάν η συνάντηση της επόμενης εβδομάδας στην Γενεύη μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων αξιωματούχων δείξει ότι οι Ρώσοι ενδιαφέρονται όχι για την αποκλιμάκωση αλλά για να χρησιμοποιήσουν τις συνομιλίες ώστε να συγκεντρώσουν επιχειρήματα για εχθροπραξίες, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση δεν θα πρέπει να χάσουν χρόνο για να παράσχουν γρήγορα φονική στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της επιπρόσθετης εκπαίδευσης από τις δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να προτοποθετήσουν εξοπλισμό για μια ABCT στην δυτική Ουκρανία, παρόμοιο με τα σύνολα που προτοποθετήθηκαν στα συμμαχικά έθνη, για να βοηθήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες στην εκπαίδευση των ουκρανικών δυνάμεων. Οι Αμερικανοί στρατιώτες και τα [αμερικανικά]τεθωρακισμένα στο έδαφος της Ουκρανίας, ακόμη και ως εκπαιδευτικά, θα δημιουργούσαν μια παγίδα που θα περιέπλεκε τον σχεδιασμό του Κρεμλίνου, διακινδυνεύοντας μια άμεση αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες —κάτι που δεν θέλει ο Πούτιν.

Για να αποτρέψουν την Ρωσία από το να συνεχίσει να εκφοβίζει άλλα ευρωπαϊκά έθνη, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ πρέπει να καταστήσουν σαφές στον Πούτιν ότι αυτή την φορά έχει καλό λόγο να περιμένει μια απάντηση από το ΝΑΤΟ, που περιλαμβάνει σημαντική στρατιωτική ενίσχυση της Ευρώπης για την ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης των γειτόνων της Ρωσίας και έτσι να τους καθησυχάσει ότι δεν είναι πλέον τόσο ευάλωτοι στην χειραγώγηση από τις ρωσικές στρατιωτικές απειλές.

Αυτή η συγκέντρωση δυνάμεων των ΗΠΑ και των συμμαχικών δυνάμεων θα μπορούσε να περιλαμβάνει την επιστροφή των μοιρών μάχης της αεροπορίας των ΗΠΑ και των συμμάχων σε ευρωπαϊκές βάσεις που είχαν κλείσει από καιρό αλλά τώρα έχουν ανοίξει ξανά, την ενίσχυση των συμμαχικών χερσαίων δυνάμεων που είναι ανεπτυγμένες μόνιμα στην Ευρώπη με πρόσθετες πυροβολαρχίες τεθωρακισμένων και πυραυλικής άμυνας, και την ενίσχυση του Έκτου Στόλου του Ναυτικού των ΗΠΑ με μια εκ περιτροπής ομάδα κρούσης αεροπλανοφόρων και εκ περιτροπής αντιτορπιλικά σε λιμάνια της βόρειας Ευρώπης. Εάν η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της έκαναν αυτά τα βήματα, η ευρωπαϊκή ασφάλεια θα ενισχυόταν σημαντικά και ο Πούτιν ίσως επανυπολόγιζε το πόσο εύκολη είναι για αυτόν η χρήση στρατιωτικού εκφοβισμού για την χειραγώγηση άλλων.

Οι συνεχιζόμενες ρωσικές προκλήσεις κατέστησαν σαφές ότι οι οικονομικές κυρώσεις των Δυτικών συμμάχων στην Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2014 όχι μόνο ήταν ανεπαρκής αποτρεπτικός παράγοντας, αλλά μπορεί στην πραγματικότητα να έδωσαν στον Πούτιν μια αίσθηση ατιμωρησίας. Ένα νέο πακέτο ακόμη πιο σκληρών οικονομικών κυρώσεων θα βοηθήσει, αλλά μόνο εάν συνοδεύεται από μια στιβαρή στρατιωτική απάντηση. Οι κυρώσεις από μόνες τους δεν μπορούν να σπάσουν τον κύκλο του εκφοβισμού και της συνθηκολόγησης που κρατά τόσους πολλούς πολίτες χωρών του πρώην σοβιετικού μπλοκ υπό την κυριαρχία του Πούτιν. Το αγαπημένο εργαλείο στρατιωτικού εκφοβισμού του Πούτιν πρέπει να υπονομευθεί από μια ανανεωμένη στρατιωτική στάση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη που να εμπνέει εμπιστοσύνη σε εκείνα τα έθνη που βρίσκονται υπό πίεση και έτσι τα ενδυναμώνει ώστε να αντέξουν τις προκλήσεις του Πούτιν.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2021-06-14/how-biden-...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-09-27/kremlin...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2021-10-18/russia-no...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2022-01-07/what-it-wi...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition