Η ημέρα μετά την επίθεση της Ρωσίας

Παρά τον καταιγισμό συναντήσεων τις τελευταίες εβδομάδες, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ, η Ουκρανία, και η Ρωσία δεν έχουν πλησιάσει περισσότερο σε μια διπλωματική λύση ή σε μια μείωση της έντασης στα ουκρανο-ρωσικά σύνορα. Μολονότι η Ρωσία δεν έχει εγκαταλείψει εντελώς τα διπλωματικά προσχήματα, το χάσμα μεταξύ των ρωσικών και των Δυτικών προσδοκιών έχει αποκαλυφθεί. Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν ενδιαφέρονται για προτάσεις που εστιάζουν αποκλειστικά στην στρατηγική σταθερότητα ή σε στρατιωτικές ασκήσεις, ή ακόμη και σε ένα μορατόριουμ για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν επιδιώκει τίποτα λιγότερο από την πλήρη αποσυναρμολόγηση της μεταψυχροπολεμικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Ευρώπης και την απόσυρση των θεμελιωδών διεθνών συμφωνιών που διέπουν τα δικαιώματα των κρατών στην αυτοδιάθεση -ένα αποτέλεσμα που οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι και σύμμαχοί τους δεν θα αποδεχτούν ποτέ.

Διεξαγωγή στρατιωτικών γυμνασίων στην περιοχή Kherson, στην Ουκρανία, τον Ιανουάριο του 2022. Υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας / Reuters
-------------------------------------------

Εν τω μεταξύ, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι η Ρωσία δεν έχει σχέδια να «εισβάλει» στην Ουκρανία -ο ρωσικός στρατός κατέχει επικράτεια της Ουκρανίας και διεξάγει πόλεμο σε ουκρανικό έδαφος από το 2014 -η στρατιωτική ανάπτυξη κατά μήκος των ουκρανο-ρωσικών συνόρων έχει συνεχιστεί αμείωτη. Πιο πρόσφατα, στρατιωτικός εξοπλισμός από την Ανατολική Στρατιωτική Περιφέρεια (Eastern Military District) της Ρωσίας έχει μετακινηθεί προς δυσμάς, ενώ επιθετικά και μεταγωγικά ελικόπτερα, καθώς και μονάδες υποστήριξης, έχουν μετακινηθεί στις θέσεις τους για μια επίθεση πλήρους κλίμακας. Η Ρωσία αιτιολόγησε επίσης μια στρατιωτική συγκέντρωση βόρεια της Ουκρανίας, ανακοινώνοντας ότι θα πραγματοποιήσει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Λευκορωσία που θα διαρκέσουν έως τις 20 Φεβρουαρίου. Οι ρωσικές δυνάμεις ήδη συγκεντρώνονται κοντά στα νότια και νοτιοανατολικά σύνορα με την Ουκρανία. Επιπρόσθετα βήματα απομένουν πριν από την έναρξη μιας επιχείρησης, αλλά τα γυμνάσια με πραγματικά πυρά και οι ασκήσεις που πραγματοποιούνται αυτή την στιγμή και η άφιξη μονάδων επιμελητείας είναι ενδεικτικές μιας δύναμης που προετοιμάζεται για δράση.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν [2], προέβλεψε ότι ο Πούτιν θα αποφάσιζε τελικά για κάποια μορφή εισβολής ή καταπάτησης. «Αν νομίζω ότι θα δοκιμάσει την Δύση, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και το ΝΑΤΟ, όσο πιο πολύ μπορεί; Ναι, νομίζω ότι θα το κάνει», είπε ο πρόεδρος σε συνέντευξη Τύπου. «Εικάζω ότι θα επέμβει», πρόσθεσε ο Μπάιντεν.

Μια μεγάλη στρατιωτική σύγκρουση στην Ουκρανία θα ήταν καταστροφή. Είναι ένα αποτέλεσμα που κανείς δεν θα πρέπει να επιθυμεί. Αλλά τώρα είναι μια πιθανότητα για την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να προετοιμαστούν.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΩΡΑ;

Θεωρώντας δεδομένο ότι η διπλωματία αποτυγχάνει, υπάρχουν τρία σενάρια που θα μπορούσαν να εκτυλιχθούν. Το ποιο [από τα τρία] θα συμβεί θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς ο Πούτιν [3] θα αποφασίσει ότι μπορεί να επιτύχει καλύτερα τους απώτερους στόχους του: να ακρωτηριάσει τις στρατιωτικές ικανότητες της Ουκρανίας, να σπείρει την αναταραχή στην ουκρανική κυβέρνηση και, τελικά, να μετατρέψει την Ουκρανία σε ένα αποτυχημένο κράτος -ένα αποτέλεσμα που επιδιώκει ο Πούτιν επειδή θα έβαζε τέλος στην απειλή της Ουκρανίας ως ανεξέλεγκτης αντιπάλου και όλο και πιο σοβαρής πρόκλησης ασφάλειας. Ο Πούτιν απεχθάνεται την προοπτική ενός ακμάζοντος και ευημερούντος δημοκρατικού μοντέλου στο λίκνο του ανατολικού σλαβικού πολιτισμού, μια εξέλιξη που θα μπορούσε να προσφέρει στους Ρώσους πολίτες ένα όλο και πιο ευπρόσδεκτο και εμπνευσμένο πλαίσιο για μια δημοκρατική μετάβαση στην χώρα τους. Αντιμέτωπο με φθίνουσα επιρροή και έλεγχο στην ουκρανική εσωτερική και εξωτερική πολιτική, το Κρεμλίνο μπορεί να επιτύχει τους στόχους του μόνο με στρατιωτική βία.

Το πρώτο σενάριο θα περιελάμβανε μια καταναγκαστική διπλωματική επίλυση της παρούσας κρίσης. Η Ρωσία θα μπορούσε να κινηθεί για να αναγνωρίσει επίσημα ή να προσαρτήσει την κατεχόμενη περιοχή της Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας έχει ήδη κάνει το βήμα να εισαγάγει ένα νομοσχέδιο στην Ρωσική Κρατική Δούμα, το οποίο θα αναγνωρίζει τα αυτονομιστικά κρατίδια στη Ντονμπάς με τρόπο παρόμοιο με εκείνον που η Ρωσία αναγνώρισε την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία, δύο αποσχισθείσες περιοχές στην Γεωργία. Αυτό θα επέτρεπε στο Κρεμλίνο να αποφύγει μια περαιτέρω στρατιωτική κλιμάκωση, φεύγοντας, ωστόσο, με μια «νίκη». Η ρωσική ηγεσία ίσως ελπίζει επίσης να εξωθήσει την Ουκρανία σε έναν λάθος υπολογισμό, παρόμοιο με εκείνον που έκανε το 2008 ο πρόεδρος της Γεωργίας, Mikheil Saakashvili, ο οποίος επέλεξε να πολεμήσει τους υποστηριζόμενους από την Ρωσία αυτονομιστές στην Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία, παρέχοντας έτσι στο Κρεμλίνο το πρόσχημα για επιπρόσθετη στρατιωτική δράση και την εύλογη δυνατότητα άρνησης οποιασδήποτε υπαιτιότητας.

Από μόνες τους, ωστόσο, τέτοιες κινήσεις δεν θα αντιπροσώπευαν κέρδη για την Ρωσία˙ απλώς θα χαλύβδωναν περαιτέρω το status quo και η Ρωσία θα στερείτο την δυνατότητα να εισαγάγει μια φιλική στο Κρεμλίνο «πέμπτη φάλαγγα» στην εσωτερική πολιτική της Ουκρανίας. Εάν ο Πούτιν επιλέξει αυτή την πορεία, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ ενδέχεται ακόμη να απαντήσουν με επιπρόσθετες αναπτύξεις κατά μήκος της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, κάτι που θα επιφέρει το είδος του διλήμματος ασφαλείας που το Κρεμλίνο θέλει να αποφύγει.