Κρατήστε ανοιχτή την πόρτα του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κρατήστε ανοιχτή την πόρτα του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία

Η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να παραχωρήσει στον Πούτιν την σφαίρα επιρροής που επιθυμεί
Περίληψη: 

Η αποτυχία να παραμείνει ανοιχτή η πόρτα του ΝΑΤΟ απλώς θα ενθαρρύνει τον Πούτιν να εμπλακεί σε περισσότερες αρπαγές εδαφών, με την υπόθεση ότι μπορεί να σκοτώσει τις πιθανότητες των επίδοξων για ένταξη χωρών, δημιουργώντας εδαφικές διαφορές. Το ΝΑΤΟ πρέπει να αποδείξει ότι ο Πούτιν κάνει λάθος.

Ο ERIC S. EDELMAN είναι σύμβουλος στο Center for Strategic and Budgetary Assessments και έχει υπηρετήσει ως πρέσβυς των ΗΠΑ στην Φινλανδία και στην Τουρκία και ως Υφυπουργός Άμυνας για την Πολιτική κατά την διάρκεια της κυβέρνησης του George W. Bush.
O DAVID J. KRAMER είναι γενικός διευθυντής Παγκόσμιας Πολιτικής στο Ινστιτούτο George W. Bush και υπηρέτησε ως βοηθός Υπουργός Εξωτερικών [αρμόδιος] για την Δημοκρατία, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, και την Εργασία στην κυβέρνηση του George W. Bush.

Ένα από τα ελάχιστα θετικά αποτελέσματα των πρόσφατων συζητήσεων μεταξύ Αμερικανών, Ευρωπαίων, και Ρώσων διπλωματών ήταν η σθεναρή απόρριψη από την κυβέρνηση Μπάιντεν και τους συμμάχους της των απαιτήσεων του Κρεμλίνου ότι το ΝΑΤΟ «ποτέ, ποτέ, ποτέ» δεν θα εντάξει την Ουκρανία ως μέλος. Η συναίνεση σε μια τέτοια απαίτηση θα άφηνε την Ουκρανία και την Γεωργία σε μια επικίνδυνη γκρίζα ζώνη, [να μην είναι] ούτε με το ΝΑΤΟ ούτε με την Ρωσία. Θα παραβίαζε την ιδρυτική χάρτα του ΝΑΤΟ [1], η οποία διατηρεί μια πολιτική ανοιχτών θυρών προς τα υποψήφια ευρωπαϊκά κράτη˙ την ιδρυτική χάρτα των Ηνωμένων Εθνών˙ και την Χάρτα για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια (Charter for European Security) [2] του 1999, η οποία επικαιροποίησε την Χάρτα των Παρισίων του 1990 και επαναλαμβάνει «το εγγενές δικαίωμα κάθε συμμετέχοντος κράτους να είναι ελεύθερο να επιλέγει ή να αλλάζει τις συμφωνίες ασφαλείας του, συμπεριλαμβανομένων των Συνθηκών συμμαχίας». Όπως η Χάρτα του Παρισιού, [έτσι και] η Χάρτα για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια -την οποία η Ρωσία υπέγραψε και είναι υποχρεωμένη να τηρεί- δηλώνει ότι κανένα κράτος «δεν μπορεί να θεωρήσει οποιοδήποτε μέρος του [ευρωπαϊκού] χώρου ως σφαίρα επιρροής του».

01022022-1.jpg

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, και η Ουκρανή αναπληρωτής πρωθυπουργός για την Ευρωπαϊκή και την Ευρωατλαντική Ολοκλήρωση, Olga Stefanishyna, στις Βρυξέλλες, τον Ιανουάριο του 2022. Yves Herman / Reuters
-------------------------------------------

Και όμως μια σφαίρα επιρροής είναι ακριβώς αυτό που επιδιώκει ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν. Ορισμένοι Δυτικοί αναλυτές φαίνεται να παίρνουν το μέρος του, υποστηρίζοντας ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να κλείσει την πόρτα του (όπως έκανε πρόσφατα ο Michael Kimmage [3] στο Foreign Affairs) και να μην φέρει πλέον εις πέρας την υπόσχεση που έδωσε το 2008 ότι η Ουκρανία, μαζί με την Γεωργία, θα γίνουν τελικά μέλη της συμμαχίας. Ούτως ή άλλως η Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί σύντομα, υποστηρίζουν αυτοί οι αναλυτές, οπότε γιατί να μην γίνει αυτή η παραχώρηση στον Πούτιν, με την ελπίδα ότι θα μείωνε την πιθανότητα μιας ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης; Άλλωστε, διαβεβαιώνουν, η παρείσφρηση του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας στην διάρκεια των ετών ήταν μια από τις κύριες πηγές τριβής στις σχέσεις με τη Μόσχα.

Αυτά τα επιχειρήματα είναι εσφαλμένα και πρέπει να απορριφθούν μια για πάντα. Το να ακολουθήσει κάποιος τις συστάσεις τους θα σήμαινε να ανταμείψει τον Πούτιν για την επιθετικότητά του και να αποδώσει την ευθύνη για την τρέχουσα κατάσταση όχι στον Ρώσο ηγέτη, στον οποίο ανήκει, αλλά στην διεύρυνση του ΝΑΤΟ, η οποία έχει βοηθήσει να σταθεροποιηθεί η ευρωπαϊκή ήπειρος για περισσότερες από επτά δεκαετίες. Ο Πούτιν επικαλείται την διεύρυνση του ΝΑΤΟ ως μια βολική δικαιολογία, όταν ο πραγματικός του φόβος είναι η ανάδυση επιτυχημένων, δημοκρατικών χωρών, με Δυτικό προσανατολισμό, κατά μήκος των συνόρων της Ρωσίας —ιδίως της Ουκρανίας. Πράγματι, όταν ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας το 2014, δεν υπήρχε ούτε ένα τανκ των ΗΠΑ στην Ευρώπη και καμία προοπτική για ανάπτυξη πυραύλων των ΗΠΑ ή του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία (ακόμα και όταν το Κρεμλίνο ανέπτυξε πυραύλους Iskander στο Καλίνινγκραντ). Το να εστιάζει κάποιος στο ενδιαφέρον άλλων χωρών για ένταξη στο ΝΑΤΟ, ως αιτία της επιθετικότητας του Πούτιν, [σημαίνει ότι] το αντιλαμβάνεται ανάποδα: οι γείτονες της Ρωσίας αισθάνονται την ανάγκη να κοιτάξουν προς την Δύση, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ, λόγω της ρεβανσιστικής επιθετικότητας του Πούτιν.

Πάνω απ' όλα, είναι λάθος να υποθέτουμε ότι ο Πούτιν θα κατευνάζετο από τις διαβεβαιώσεις ότι η ένταξη της Ουκρανίας (και της Γεωργίας) στο ΝΑΤΟ δεν είναι στο τραπέζι. Αντίθετα, οι παραχωρήσεις πιθανώς θα τον οδηγούσαν να ανεβάσει την ένταση, καθώς θα θεωρούσε τέτοιες δεσμεύσεις ως ένδειξη αδυναμίας και θα μπορούσε να αυξήσει το διακύβευμα, ώστε να μην συμπεριληφθεί ούτε η ένταξη [των χωρών] στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Άλλωστε, ήταν οι στενότεροι δεσμοί με την ΕΕ, όχι με το ΝΑΤΟ, που οδήγησαν στην επέμβαση του Πούτιν στην Ουκρανία το 2013 και το 2014.

Το γεγονός ότι επιπλέον χώρες θέλουν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ είναι απόδειξη του κόστους της επιθετικότητας του Πούτιν [4] και της επιτυχίας της συμμαχίας, με το σχεδόν απαράμιλλο ιστορικό αποτροπής επιθέσεων στα μέλη της. Γι' αυτούς τους λόγους ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, έχει καταστήσει την επιδίωξη της ένταξης στο ΝΑΤΟ βασικό στοιχείο της εξωτερικής του πολιτικής, ακόμη κι αν δεν είναι επικείμενη η πρόσκληση για ένταξη. Το κλείσιμο της πόρτας του ΝΑΤΟ, ειδικά τώρα, θα αποθάρρυνε την Ουκρανία, θα την έκανε πιο ευάλωτη στα σχέδια του Πούτιν και θα χώριζε την συμμαχία.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Μολονότι το Κρεμλίνο δεν ενθουσιάστηκε ποτέ με την διεύρυνση του ΝΑΤΟ, ήταν ο Πούτιν που άρχισε πραγματικά να την επικαλείται ως την αιτία της ρωσικής ανασφάλειας, ειδικά σε μια ομιλία του 2007 στο Μόναχο [5]. Αυτή η εστίαση ήρθε στον απόηχο των «έγχρωμων επαναστάσεων» στην Γεωργία το 2003, στην Ουκρανία το 2004, και στο Κιργιστάν το 2005, γεγονός που έκανε τον Πούτιν όλο και πιο νευρικό για την λαβή του στην εξουσία, στο εσωτερικό. Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ έγινε ένα βολικό αντίβαρο, ένα επιχείρημα για την ανάσχεση της Δυτικής επιρροής και για την αιτιολόγηση της ολοένα και πιο καταπιεστικής διακυβέρνησής του.