Η Ουκρανία και τα ελληνο-τουρκικά

Το δεύτερο σενάριο, αυτό της σταδιακής διακοπής των εχθροπραξιών και συνέχισης της ρωσικής «κατοχής» εδαφών της Ανατολικής Ουκρανίας, καίτοι θα περιόριζε τις συγκρούσεις, θα δημιουργούσε μακροχρόνιες συνθήκες έντασης και τριβών κατά μήκος της γραμμής αντιπαράθεσης.

Εκτιμάται ότι η Άγκυρα θα προσπαθούσε να τηρήσει μια κατάσταση εξισορρόπησης μεταξύ Δύσης και Μόσχας, ίσως και προσφοράς «καλών υπηρεσιών» μεταξύ των αντιμαχομένων, ενώ παράλληλα θα συνέχιζε αμείωτες τις προκλητικές ενέργειές της κατά του ελληνισμού. Η εξέλιξη αυτή θα της έδινε την δυνατότητα της συνέχισης της παρούσας επαμφοτερίζουσας πολιτικής της, με μεσοπρόθεσμη συνέπεια την ακόμη μεγαλύτερη διολίσθηση της μακράν από την Δύση.

Αμφότερα τα προαναφερθέντα σενάρια μάλλον ενισχύουν -έστω και οριακά- τις πιθανότητες εκλογικής επικράτησης του Erdogan. Επιπρόσθετα, οι βαρύτατες κυρώσεις προς την Ρωσία θα οδηγήσουν στην επανεξέταση και ίσως επανεκκίνηση προγραμμάτων ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από την ρωσική ενέργεια. Το κατά πόσο, στην υποθετική αυτή περίπτωση, θα επιδιωχθεί και θα επιτευχθεί η ένταξη της Τουρκίας στα ενεργειακά αυτά προγράμματα της Ανατολικής Μεσογείου είναι θέμα προς συζήτηση εξαρτώμενο από πολλές μεταβλητές, αλλά σίγουρα ελλοχεύει ο κίνδυνος αφόρητων εξωτερικών πιέσεων προς Ελλάδα και Κύπρο. Αυτές οι πιέσεις θα γίνουν μάλλον εντονότερες σε περίπτωση επικράτησης της αντιπολίτευσης στις ερχόμενες προεδρικές εκλογές της γείτονος.

ΚΙ ΑΝ ΑΠΟΤΥΧΕΙ;

Το τρίτο σενάριο, αυτό της αποτυχίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ίσως να αποτελεί την βέλτιστη λύση για την Ελλάδα. Μια αποδυναμωμένη Ρωσία θα περιορίσει την αναγκαιότητα σύμπραξης της Δύσης με την Τουρκία, ενώ ενδεχομένως θα γίνει αντιληπτή -σε κάποιο βαθμό- η επικινδυνότητα έστω και ευκαιριακής συνεργασίας και στήριξης σε προσωποπαγή και αυταρχικά καθεστώτα που εμφανίζουν αναθεωρητικές τάσεις (βλέπε Ρωσία και Τουρκία). Η θετική αυτή εξέλιξη θα ολοκληρώνονταν αν ο Erdogan επικρατούσε σε συνθήκες νοθείας στις επικείμενες προεδρικές εκλογές. Παρά ταύτα, και στο σενάριο αυτό, παραμένει σοβαρός ο κίνδυνος της ανάληψης μιας στρατιωτικής τουρκικής ενέργειας εναντίον της Ελλάδος ως αντίδρασης και τρόπου διαφυγής στις πολλαπλές προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο Erdogan.

Οι παραπάνω βασικές εκτιμήσεις θα πρέπει να συνεξεταστούν μαζί με πληθώρα άλλων παραγόντων και κυρίως με τις επιπτώσεις μιας πρωτόγνωρης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης [3] που θα πυροδοτήσει η έντονη και παρατεταμένη αντιπαράθεση Δύσης και Μόσχας. Ζωτικής σημασίας και οι επιλογές των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα κληθούν, πέραν της αναμφισβήτητης αύξησης των αμυντικών δαπανών τους, να επιλέξουν την ενδυνάμωση του επικαλούμενου ευρωπαϊκού πυλώνα ή την άβουλη αναζήτηση προστασίας υπό την αμερικανική ομπρέλα. Παραδόξως, εκτιμάται ότι η πρώτη επιλογή θα τύχει της υποστήριξης της Ουάσιγκτον καθώς αυτή επείγεται να ξαναστρέψει την προσοχή της στον Ειρηνικό και στην αντιμετώπιση της αναδυόμενης κινέζικης υπερδύναμης.

Η ΣΤΑΘΕΡΑ

Όπως απέδειξαν τα πρόσφατα γεγονότα, οποιοδήποτε λογικοφανές σημερινό σενάριο μπορεί να έχει πλήρως ανατραπεί αύριο. Η ευρείας έκτασης ρωσική στρατιωτική εισβολή δεν αποτελούσε προ διμήνου το επικρατέστερο σενάριο, ενώ η επιστροφή του πολέμου στην ευρωπαϊκή ήπειρο μάλλον έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Συνεπώς, οι προετοιμασίες της Ελλάδας δεν πρέπει να βασίζονται στο πιθανότερο σενάριο αλλά στο δυσμενέστερο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ειδικά στην χώρα μας, οι τρέφοντες ουτοπίες για την ειρηνική επίλυση των διαφορών μας με την Άγκυρα και τον αποκλεισμό της πιθανότητας στρατιωτικής σύγκρουσης καλό θα ήταν να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους.

Επιπλέον, και για προβληματισμό μας, για την απόφαση της ρωσικής στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία, την παρούσα χρονική στιγμή, πλέον των πολλών παραγόντων που σίγουρα εξετάστηκαν (με πιθανότητα ασφαλώς και εσφαλμένων εκτιμήσεων), ήταν και αυτός της εν εξελίξει σταδιακής ενδυνάμωσης των αμυντικών δυνατοτήτων του Κιέβου.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
[1] Andrea Kendall-Taylor and Erica Frantz, The Beginning of the End for Putin, Foreign Affairs, March 02, 2022, https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2022-03-02/be...
[2] Liana Fix and Michael Kimmage, What if Russia Wins? Foreign Affairs, February 18, 2022, https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-02-18/what-if-russi...
[3] Ben Holland, Scott Johnson, Jamie Rush, Anna Wong, and Tom Orlik, How War in Ukraine Threatens the World’s Economic Recovery, Bloomberg, February 25, 2022, https://www.bloomberg.com/news/features/2022-02-25/war-in-ukraine-how-th...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.