Πώς θα γίνει ειρήνη με τον Πούτιν

Ποιους όρους πρέπει να δεχτεί η Ουκρανία για να τερματίσει τον απρόκλητο, αδικαιολόγητο πόλεμο της Ρωσίας; Κάποιοι ίσως να θεωρήσουν αυτή την ερώτηση απρεπή. Σε έναν πόλεμο μεταξύ δημοκρατίας και απολυταρχίας, ή καλού και κακού, μόνο η ειρήνη ενός δίκαιου νικητή είναι δικαιολογήσιμη. Το σωστό ερώτημα, από αυτή την άποψη, είναι ποιες είναι οι απαιτήσεις που πρέπει να επιβάλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους, πρωτίστως η Ουκρανία, στην Ρωσία ως τιμωρία για την κραυγαλέα επιθετικότητά της.

Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο Κίεβο, τον Μάρτιο του 2022. Umit Bektas / Reuters
--------------------------------------------

Στην πραγματικότητα, μια ικανοποιητική νίκη είναι πιθανώς ανέφικτη, τουλάχιστον προς το παρόν. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει έρθει αντιμέτωπος με την απρόσμενη, άκαμπτη αντίσταση των Ουκρανών και τις σκληρές κυρώσεις από μια απροσδόκητα ενωμένη Δύση, αλλά τίποτα δεν υποδηλώνει ότι πρόκειται να υποχωρήσει. Αντίθετα, [ο Πούτιν] επιμένει με μεγαλύτερη ένταση. Ο στρατός του στοχεύει πολίτες ολοένα και περισσότερο, ειδικά σε μεγάλες πόλεις. Καθώς ο απολογισμός των νεκρών, η κλίμακα της καταστροφής, και ο κίνδυνος μιας διευρυνόμενης σύγκρουσης αυξάνονται, προτεραιότητα πρέπει να είναι ο τερματισμός του πόνου. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της διπλωματικής εμπλοκής που θα παραγάγει μια πολιτική διευθέτηση.

Η πρώτη και πιο επείγουσα πρόκληση είναι να συμφωνηθεί η κατάπαυση του πυρός και να διατεθεί ανθρωπιστική βοήθεια στους πρόσφυγες, τόσο εντός όσο και εκτός της Ουκρανίας. Η επόμενη είναι να [γίνουν] διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Μια κατάπαυση του πυρός θα δημιουργούσε τις συνθήκες για πιο γόνιμη διπλωματία, αλλά οι συνομιλίες, όπως αυτές που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη μεταξύ των Ουκρανών και των Ρώσων, θα πρέπει να προχωρήσουν ακόμη και αν [η κατάπαυση] αποδειχθεί ανέφικτη. Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο ρωσικός στρατός θα καταλάβει αρκετό ουκρανικό έδαφος: σίγουρα την Κριμαία, αλλά και τμήματα της βόρειας, βορειοανατολικής και ανατολικής Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένου ενός χερσαίου διαδρόμου που θα συνδέει την Κριμαία με την Ρωσία και της ξηράς [που βρίσκεται] βόρεια της χερσονήσου. Η Ουκρανία και η Δύση θα πρέπει να καθορίσουν ποιους συμβιβασμούς μπορούν να κάνουν για να παρακινήσουν τον Πούτιν να σταματήσει τον πόλεμό του και να αποσύρει τις δυνάμεις του. Το να αποστρατιωτικοποιηθεί η Ουκρανία ή να υποβιβασθεί η χώρα στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, όπως απαιτεί η Μόσχα, θα ήταν απαράδεκτο. Εξαιρουμένου ενός τέτοιου κατευνασμού, ωστόσο, το Κίεβο και οι εταίροι του πρέπει τώρα να εξετάσουν πόσα είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν.

Σε μια τελική συμφωνία, η προσπάθεια του Κιέβου να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ -και, πιθανώς, η περαιτέρω διεύρυνση της συμμαχίας στον πρώην σοβιετικό χώρο- μάλλον θα πρέπει να αποκλειστεί, αλλά η Ρωσία θα πρέπει επίσης να αποδεχθεί ότι μια ουδέτερη Ουκρανία θα διατηρήσει στενούς δεσμούς ασφαλείας με την Δύση. Η συμφωνία θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει σχέδια για να συμβάλει η Ρωσία στο κόστος της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας και για δημοψηφίσματα για να διευθετηθεί το πολιτικό μέλλον της Κριμαίας και των «δημοκρατιών» [της περιοχής] της Ντονμπάς. Η Δύση, από την πλευρά της, πρέπει να διασαφηνίσει τις συνθήκες υπό τις οποίες είναι διατεθειμένη να άρει τις κυρώσεις στην Ρωσία. Κανένα μέρος δεν θα είναι ικανοποιημένο με όλες τις πτυχές της τελικής διευθέτησης. Αλλά χωρίς σκληρούς συμβιβασμούς, ο πόλεμος μπορεί να μην τελειώσει.

ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

Δεν υπάρχει προφανής οδός για μια πρόωρη, αποφασιστική νίκη επί της Ρωσίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους έχουν απορρίψει την πιθανότητα άμεσης στρατιωτικής επέμβασης για να υπερασπιστούν την Ουκρανία, δεδομένου του κινδύνου ότι αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει έναν πυρηνικό πόλεμο [1]. Τα Δυτικά όπλα που εισρέουν στην Ουκρανία θα αυξήσουν τις ήδη σημαντικές απώλειες της Ρωσίας σε στρατιώτες και πολεμικό εξοπλισμό, αλλά ο Πούτιν φαίνεται έτοιμος να δεχτεί το κόστος εάν αυτό είναι που θα χρειαστεί για να υποτάξει τον ουκρανικό στρατό.

Ο Πούτιν [2] ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο, αλλά η ανατροπή του [ίδιου του Πούτιν] δεν θα τον τελείωνε απαραιτήτως. Μια λαϊκή εξέγερση που θα τον ανατρέψει είναι απίθανη˙ το ρωσικό κράτος έχει στην διάθεσή του τρομερά μέσα καταστολής και έχει αποδείξει την προθυμία του να τα χρησιμοποιήσει. Στην περίπτωση ενός παλατιανού πραξικοπήματος, ένας νέος ηγέτης θα μπορούσε να είναι πιο πρόθυμος να συζητήσει, αλλά δεν θα ενδιαφερόταν να παραδοθεί, δεδομένων των κινδύνων που ετούτο θα έθετε για την παραμονή του στην εξουσία. Ούτε υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η αλλαγή καθεστώτος που θα επιχειρείτο από το εξωτερικό, θα είχε θετικό αποτέλεσμα. Όσοι υποστηρίζουν αυτή την διαδρομή υποθέτουν ένα από τα δύο σενάρια: την ανάδυση ενός νέου αυταρχικού που θα είναι πρόθυμος να τερματίσει τον πόλεμο χωρίς νίκη, ή ακόμα καλύτερα, μαζικές διαδηλώσεις που τελικά θα οδηγήσουν σε μια δημοκρατική Ρωσία. Παραβλέπουν ένα τρίτο αποτέλεσμα που δεν μπορεί να αποκλειστεί: μια παρατεταμένη πολιτική αναταραχή και βία που θα αποσταθεροποιήσει μια πυρηνική υπερδύναμη.

Ομοίως, οι σκληρές, τιμωρητικές κυρώσεις δεν θα τερματίσουν σύντομα τον πόλεμο. Τα ιστορικά πεπραγμένα δείχνουν ότι οι κυρώσεις χρειάζονται πολύ χρόνο για να επηρεάσουν τους υπολογισμούς του στοχευόμενου κράτους, εάν τους επηρεάσουν καν˙ αναλογιστείτε το παράδειγμα της Βορείου Κορέας. Οι ηγέτες που πιστεύουν ότι οι ενέργειές τους είναι απαραίτητες για να επιτευχθούν οι ζωτικοί στόχοι εθνικής ασφαλείας, όπως πιστεύει σήμερα ο Πούτιν, έχουν συχνά αποδειχθεί πρόθυμοι να πληρώσουν ένα ακριβό οικονομικό τίμημα.