Η επόμενη σινο-ρωσική ρήξη; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η επόμενη σινο-ρωσική ρήξη;

Το Πεκίνο θα μετανιώσει τελικά την υποστήριξή του στη Μόσχα
Περίληψη: 

Εάν η Κίνα συνεχίσει να υποστηρίζει το καθεστώς Πούτιν στις προσπάθειές του να υποτάξει τους γείτονές του με την βία, είναι πολύ πιθανό ότι ο κόσμος κάποια στιγμή θα σκοντάψει σε μια αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και της Ευρώπης η οποία θα υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο ODD ARNE WESTAD είναι καθηγητής στην έδρα Ιστορίας και Παγκοσμίων Υποθέσεων «Elihu» στο Πανεπιστήμιο Yale και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Cold War: A World History [1].

Όταν κάποιος είναι μέσα στον πόλεμο, είναι δύσκολο να σκεφτεί το τι θα ακολουθήσει. Σπάνια αυτό ίσχυε περισσότερο από όσο ισχύει για τον σημερινό ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Η σκέψη μας είναι αναγκαστικά θολωμένη από τα δεινά που έχει προκαλέσει στον λαό της Ουκρανίας η επιθετικότητα του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν. Εμποδίζεται επίσης από την έλλειψη εμπειρίας σε αυτό το είδος πολέμου. Μαζί, αυτά καθιστούν δύσκολο να φανταστούμε το πού πάμε από εδώ, ειδικά εν μέσω των κινδύνων της εποχής της αντιπαλότητας των μεγάλων δυνάμεων που έχει ξεκινήσει αυτή η εισβολή. Θα είναι μια εποχή έντονου ανταγωνισμού και απειλής —πολύ λιγότερο σταθερή από τον Ψυχρό Πόλεμο και πολύ πιο ριψοκίνδυνη από οποιαδήποτε άλλη εποχή από τότε που τερματίστηκε εκείνη η σύγκρουση. Οι πυρηνικές απειλές του Πούτιν έχουν ήδη δείξει πόσο υψηλά είναι τα διακυβεύματα σε αυτό που ακολουθεί.

06042022-1.jpg

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, συναντά τον Κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, στο Πεκίνο, τον Φεβρουάριο του 2022. Sputnik Photo Agency viaReuters
------------------------------------------------

Ανεξάρτητα από το πώς θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος, η σχέση μεταξύ της Ρωσίας και της Κίνας θα καθορίσει το εάν ο κόσμος θα μπορέσει να αποφύγει τον πόλεμο των μεγάλων δυνάμεων. Εάν η Κίνα συνεχίσει να υποστηρίζει το καθεστώς Πούτιν στις προσπάθειές του να υποτάξει τους γείτονές του με την βία, είναι πολύ πιθανό ότι ο κόσμος κάποια στιγμή θα σκοντάψει σε μια αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και της Ευρώπης η οποία θα υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εάν η Κίνα χαλιναγωγήσει τον Πούτιν ή εγκαταλείψει εντελώς τον συνασπισμό της μαζί του, μπορεί να είναι δυνατή η επιστροφή σε έναν πιο σταθερό ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Όπως έχουν επισημάνει πολλοί παρατηρητές —συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στην Κίνα— αυτή θα μπορούσε να είναι η στιγμή της Κίνας στην διεθνή σκηνή για να κάνει καλό στον εαυτό της και στους άλλους.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η Κίνα δεν έχει αδράξει αυτή την ευκαιρία. Αντί να προσπαθεί να αποτρέψει την επίθεση εναντίον της Ουκρανίας, άναψε στον Πούτιν το πράσινο φως για να εισβάλει, ζητώντας μόνο να αναβληθεί η επίθεση για μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Μέχρι την στιγμή της εισβολής, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας παπαγάλιζε τα ψέματα της Ρωσίας σχετικά με το ότι ο προσχεδιασμένος επιθετικός πόλεμος ήταν αποκύημα της πυρετώδους φαντασίας της Δύσης. Την παραμονή της εισβολής, οι Κινέζοι κατηγόρησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι «αύξαναν τις εντάσεις, δημιουργούσαν πανικό, ακόμη και προωθούσαν την πιθανότητα πολέμου». Ο εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών πρόσθεσε ότι «η ρωσική πλευρά έχει πει σε πολλές περιπτώσεις ότι δεν σκοπεύει να ξεκινήσει πόλεμο».

Όταν η Ρωσία όντως εισέβαλε λίγες ώρες αργότερα, η Κίνα στάθηκε στην άκρη και δεν έκανε τίποτα, εκτός από το να επικαλείται τις ευγενείς αντιλήψεις περί μη επέμβασης και να κατηγορεί τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Ευρωπαίους εταίρους τους ότι είναι υπεύθυνοι για τις ενέργειες της Ρωσίας. Οι Ουκρανοί και άλλοι Ανατολικοευρωπαίοι άκουγαν με δυσπιστία, καθώς οι Κινέζοι ηγέτες συνέχιζαν [να μιλούν] για τις «δικαιολογημένες ανησυχίες της Ρωσίας για θέματα ασφάλειας» και τις «ιστορικές περιπλοκές» της κατάστασης των χωρών τους. Καθώς οι ρωσικοί πύραυλοι χτυπούσαν το Κίεβο, το Χάρκοβο, και τη Μαριούπολη, αναγκάζοντας μέχρι στιγμής σχεδόν δέκα εκατομμύρια αμάχους να τραπούν σε φυγή από τα σπίτια τους, η Κίνα κατηγόρησε «το, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ» ότι «ώθησε την ένταση Ρωσίας - Ουκρανίας σε σημείο θραύσης».

ΚΑΙΓΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΓΕΦΥΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η εικόνα για την Κίνα που έχει δημιουργήσει αυτή η ρητορική, ειδικά στην Ευρώπη, είναι αυτή του συνεργού της Ρωσίας στις μαζικές δολοφονίες στην Ουκρανία. Δεν είναι αυτό που έχει κάνει η Κίνα το οποίο έχει τρομοκρατήσει τους Ευρωπαίους –οι περισσότεροι ανέμεναν ότι το Πεκίνο θα απείχε όταν οι ρωσικές ενέργειες καταδικάζονταν στο Συμβούλιο Ασφαλείας και την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Είναι η σκληρότητα της γλώσσας που έχουν χρησιμοποιήσει οι διπλωμάτες της Κίνας, η οποία ήταν τόσο βαθιά συγκλονιστική. Εάν οι «δικαιολογημένες ανησυχίες της Ρωσίας» μπορούν να οδηγήσουν την Κίνα στο να ανεχθεί την εισβολή σε έναν γείτονα με τον οποίο είχε φιλικές σχέσεις μέχρι να συμβεί η επίθεση, ποιος μπορεί να εμπιστευθεί την φιλία της Κίνας; Και η φλυαρία για τις «ιστορικές περιπλοκές» είναι ακόμη χειρότερη: η Ευρώπη είναι γεμάτη ιστορικές περιπλοκές, τις οποίες οι αυτοκρατορίες έχουν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν για να παραβιάσουν Συνθήκες και να εισβάλουν σε μικρότερους γείτονες. Είναι η Ουκρανία τόσο «ιστορικά περίπλοκη» που δεν της αξίζει πραγματικά η δική της εδαφική ακεραιότητα ή ακόμη και η κρατική υπόστασή της;

Καθώς η επίθεση του Πούτιν συνεχίζεται, η εικόνα της Κίνας [2] στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Ομολογουμένως, ήταν σε πτώση πριν συμβεί αυτό, και οι εντάσεις αυξάνονταν. Όμως, ειδικά για τους Ευρωπαίους, η Ουκρανία άνοιξε ιδιαίτερα τα μάτια τους. «Η σιωπή της Κίνας για τις ρωσικές θηριωδίες λέει πολλά», λέει η Die Zeit, μια από τις κορυφαίες εφημερίδες της Γερμανίας. Αυτό που θα πει και θα κάνει η Κίνα για την Ουκρανία από εδώ και πέρα θα επηρεάσει τις κινεζικές σχέσεις με την Ευρώπη και με άλλες χώρες για τουλάχιστον την επόμενη δεκαετία, αν όχι περισσότερο.