Θα προκαλέσει κρίση χρέους στο εξωτερικό η μάχη κατά του πληθωρισμού στις ΗΠΑ;

Στις 16 Μαρτίου, ο Jerome Powell, ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (U.S. Federal Reserve, Fed) ανακοίνωσε ότι η κεντρική τράπεζα θα αύξανε τα επιτόκια στο 0,25%. Ήταν πιθανά απλώς η πρώτη σε μια αλληλουχία αυξήσεων των επιτοκίων, οι οποίες έχουν σχεδιαστεί για να τιθασεύσουν τον πεισματικά υψηλό πληθωρισμό. Από την αρχή του έτους, ο πρόεδρος της Fed και οι συνάδελφοί του έχουν δηλώσει ότι η κεντρική τράπεζα θα αύξανε τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια και έχουν επαναλάβει ότι η Fed ήταν δεσμευμένη στο να λάβει «τα αναγκαία μέτρα» για να μειώσει τον πληθωρισμό.

Ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Jerome Powell, καταθέτει ενώπιον του Κογκρέσου, στην Ουάσιγκτον, τον Μάρτιο του 2022. Jonathan Ernst / Reuters
------------------------------------------------

Οι οικονομολόγοι έχουν συζητήσει τον βαθμό στον οποίο αυτή η κρίση πληθωρισμού είναι αποτέλεσμα της επεκτατικής δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής —χαμηλά επιτόκια και μεγάλα ποσά κρατικών δαπανών, ιδιαίτερα μεταβιβάσεις προς τα νοικοκυριά— ή ειδικών παραγόντων που σχετίζονται με την πανδημία, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες και , κατά συνέπεια, των αυξήσεων των τιμών για τα εμπορεύματα και τα μεταποιημένα αγαθά. Παραμένει ασαφές εάν οι αυξήσεις των επιτοκίων που έχει σχεδιάσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα θα είναι επαρκείς για να τιθασεύσουν τις αυξανόμενες τιμές ή τον βαθμό στον οποίο θα περικόψουν την οικονομική ανάπτυξη.

Ωστόσο, ανεξάρτητα από τον αντίκτυπο, η αύξηση των επιτοκίων δεν θα επηρεάσει μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα υψηλότερα επιτόκια στις ΗΠΑ αυξάνουν το κόστος δανεισμού σε δολάρια στις διεθνείς αγορές. Αυξάνουν επίσης την ζήτηση για επενδυτικά αγαθά σε δολάρια, σε σύγκριση με επενδυτικά αγαθά σε άλλα νομίσματα, και ως εκ τούτου μπορούν να προκαλέσουν πτώση της αξίας εκείνων των νομισμάτων. Για τις χώρες όπου η ονομαστική αξία του εξωτερικού χρέους είναι σε δολάρια, η αποπληρωμή του χρέους θα γίνει πιο ακριβή.

Αυτές οι συνέπειες είναι πιθανό να είναι πιο σοβαρές σε ορισμένες χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Σε σχέση με τα πλουσιότερα κράτη, αυτές οι χώρες έχουν γενικά χειρότερη πιστοληπτική ικανότητα και τους κοστίζει περισσότερο να δανειστούν. Είναι επίσης πιο πιθανό να δανειστούν σε δολάρια. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα κακό για τις αναπτυσσόμενες και τις αναδυόμενες αγορές που εξακολουθούν να παλεύουν με τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, καθώς και για εκείνες που είναι καθαροί εισαγωγείς τροφίμων και ενέργειας, οι τιμές των οποίων έχουν αυξηθεί δραματικά ως συνέπεια του πολέμου στην Ουκρανία. Ετούτες οι χώρες πιθανώς θα δουν μεγαλύτερη δυσκολία στην εξυπηρέτηση των χρεών τους και μεγάλες υποτιμήσεις των νομισμάτων τους, [κάτι που] θα εμποδίσει την οικονομική τους ανάπτυξη και θα τις δυσκολέψει στο να μειώσουν την φτώχεια.

ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Η χρηματοπιστωτική αγορά των ΗΠΑ είναι μακράν η μεγαλύτερη στον πλανήτη και το δολάριο είναι το κύριο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο. Αποτελεί την ραχοκοκαλιά των διεθνών δανείων και είναι το κύριο νόμισμα που χρησιμοποιείται στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές και στα διεθνώς διαπραγματεύσιμα ομόλογα. Ως αποτέλεσμα, οι ενέργειες της Ομοσπονδιακής Τράπεζας έχουν υπερμεγέθη αντίκτυπο στις οικονομίες άλλων χωρών.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις αναδυόμενες αγορές και στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες συχνά βασίζονται στο δολάριο για τον διεθνή δανεισμό [τους]. Όταν η Fed αυξάνει τα επιτόκια για να συμβάλει στην τιθάσευση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, ο εξωτερικός δανεισμός σε δολάρια γίνεται πιο ακριβός. Οι αυξήσεις μπορούν επίσης να τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό σε άλλες οικονομίες: καθώς τα επενδυτικά αγαθά των ΗΠΑ αποδίδουν υψηλότερες αποδόσεις, γίνονται πιο ελκυστικά για τους επενδυτές σε σχέση με τα επενδυτικά αγαθά άλλων χωρών, αυξάνοντας την αξία του δολαρίου. Αυτό αυξάνει το κόστος των εισαγωγών, οι οποίες συχνά τιμολογούνται σε δολάρια. Επίσης, καθιστά πιο δαπανηρό για τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες στις αναπτυσσόμενες χώρες να αποπληρώσουν τα υπάρχοντα δολαριακά χρέη τους. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι τα εγχώρια μέτρα λιτότητας, τα οποία οδηγούν σε χαμηλότερη οικονομική ανάπτυξη. (Αυτές οι επιπτώσεις είναι πιο περιορισμένες στις προηγμένες οικονομίες, καθώς δανείζονται κυρίως στο εγχώριο νόμισμα και οι εγχώριες τιμές τους είναι λιγότερο πιθανό να αυξηθούν όταν τα νομίσματά τους υποτιμούνται).

Οι αυξήσεις των επιτοκίων στις ΗΠΑ έρχονται σε δύσκολους καιρούς. Για να ανακόψουν τις επιπτώσεις της πανδημίας, πολλές φτωχότερες χώρες υποχρεώθηκαν να αναλάβουν περισσότερο χρέος και με τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας που προκλήθηκε από την πανδημία, δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν ή να αποπληρώσουν αυτό το χρέος. Οι οικονομίες που εξαρτώνται από τον τουρισμό, για παράδειγμα, είδαν την κύρια πηγή των εσόδων τους από το εξωτερικό να στερεύει καθώς τα διεθνή ταξίδια σταμάτησαν. Επίσης, πολλές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αντιμετωπίζουν ήδη εγχώριο πληθωρισμό, ο οποίος πυροδοτείται από τις διαταραχές της παραγωγής που σχετίζονται με την πανδημία και τις αυξανόμενες παγκόσμιες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων. Οι αυξήσεις του κόστους των τροφίμων, ειδικότερα, τροφοδότησαν τον πληθωρισμό στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπου οι κάτοικοι δαπανούν μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους σε τρόφιμα από όσο οι κάτοικοι των πλουσιότερων κρατών. Μπορούν επίσης να πυροδοτήσουν κοινωνική αναταραχή.