Τι θέλει η Δύση στην Ουκρανία;

Η πιθανότητα για ρωσική κλιμάκωση εγείρει το ερώτημα εάν σε αυτό το σημείο θα ήταν συνετό για την Ουκρανία να επιχειρήσει να πάρει πίσω όλη τη Ντονμπάς και την Κριμαία. Αναμφισβήτητα, αυτοί οι στόχοι είναι καλύτερο να αφεθούν για μια περίοδο μετά την σύγκρουση, ή ακόμα και για μια περίοδο μετά τον Πούτιν, κατά την οποία η Δύση θα μπορούσε να εξαρτήσει την ελάφρυνση των κυρώσεων με την υπογραφή επίσημης ειρηνευτικής συμφωνίας από την Ρωσία. Ένα τέτοιο σύμφωνο ίσως επέτρεπε στην Ουκρανία να απολαύσει επίσημους δεσμούς με την ΕΕ και εγγυήσεις ασφαλείας, ακόμη κι αν παρέμενε επισήμως ουδέτερη και εκτός ΝΑΤΟ. Η Ρωσία, από την πλευρά της, ίσως συμφωνούσε να αποσύρει τις δυνάμεις της από το σύνολο της Ντονμπάς με αντάλλαγμα την διεθνή προστασία για τους Ρώσους που ζουν εκεί. Η Κριμαία ίσως αποκτούσε κάποιο ειδικό καθεστώς, με τη Μόσχα και το Κίεβο να συμφωνούν ότι το τελικό καθεστώς της θα καθοριζόταν στην πορεία.

Η ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν την στρατηγική τους για την Ουκρανία, είναι χρήσιμο να έχουμε κατά νου δύο διδάγματα από τον Ψυχρό Πόλεμο. Το πρώτο ήταν να αποφευχθεί η άμεση ένοπλη σύγκρουση με την Σοβιετική Ένωση εκτός εάν απειλούνταν ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Το δεύτερο ήταν να γίνουν αποδεκτά κατώτερα των βέλτιστων αποτελέσματα, ώστε να αποφευχθεί η απειλή των ζωτικής σημασίας σοβιετικών συμφερόντων, κάτι που θα μπορούσε πολύ εύκολα να οδηγήσει σε πόλεμο. Αυτή η αναγνώριση ότι υπήρχαν όρια στους στόχους των Ηνωμένων Πολιτειών, σήμαινε να αποφασίσουν να μην αναστρέψουν τις σοβιετικές προωθήσεις στην Ανατολική Ευρώπη, αφότου η Μόσχα συνέτριψε την επανάσταση του 1956 στην Ουγγαρία και την επανάσταση του 1968 στην Τσεχοσλοβακία. Σήμαινε να σταματήσουν τις ισραηλινές δυνάμεις από το να αποδεκατίσουν την Αιγυπτιακή Τρίτη Στρατιά (Egyptian Third Army), αφότου την περικύκλωσαν κοντά στο Κάιρο κατά την διάρκεια του πολέμου του 1973 μεταξύ των αραβικών κρατών που ήταν σύμμαχοι με την Σοβιετική Ένωση και του Ισραήλ που ήταν σύμμαχος με τις ΗΠΑ. Και σήμαινε να αποδεχτούν την κομμουνιστική κυριαρχία στην ίδια την Σοβιετική Ένωση. Μια τέτοια αυτοσυγκράτηση διατυπώθηκε στο δόγμα της ανάσχεσης, όπως αναπτύχθηκε από τον διπλωμάτη George Kennan. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, όπως πρότεινε ο Kennan, η επιτυχής εφαρμογή της ανάσχεσης θα μπορούσε να αυξήσει τις πιέσεις που θα υπονόμευαν τον κομμουνισμό —όπως έγινε τελικά, μετά από τέσσερις δεκαετίες.

Το πρώτο δίδαγμα του Ψυχρού Πολέμου αντικατοπτρίζεται στην υπάρχουσα Δυτική πολιτική έναντι της Ουκρανίας. Από την αρχή της κρίσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέστησαν σαφές ότι δεν θα έστελναν στρατιώτες επί του πεδίου ούτε θα επέβαλλαν ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να φέρει σε άμεση επαφή τις αμερικανικές και τις ρωσικές δυνάμεις και να αυξήσει τον κίνδυνο κλιμάκωσης. Αντίθετα, η Ουάσιγκτον [5] και οι εταίροι της στο ΝΑΤΟ επέλεξαν μια έμμεση στρατηγική για την παροχή όπλων, πληροφοριών, και εκπαίδευσης στην Ουκρανία ενώ πιέζουν την Ρωσία με οικονομικές κυρώσεις και διπλωματική απομόνωση.

Όσον αφορά το δεύτερο δίδαγμα, η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ να επιδιώξουν τους στόχους τους με περιορισμένα μέσα έχει λειτουργήσει σε σημαντικό βαθμό. Ετούτη η επιλογή δεν έχει εμποδίσει την Ρωσία να καταστρέψει τα πολιτικά κέντρα της Ουκρανίας, αλλά η μάχη μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των δύο χωρών έχει ευνοήσει την Ουκρανία. Το ερώτημα τώρα είναι εάν η Δύση πρέπει να ενστερνιστεί περιορισμένους σκοπούς, αποφεύγοντας τις στρατιωτικές προσπάθειες να εκδιώξει την Ρωσία από όλη την Ουκρανία ή απαιτώντας αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα ως προϋπόθεση για να σταματήσει ο πόλεμος.

Όποιοι και αν είναι οι στόχοι στους οποίους τελικά θα καταλήξει η Δύση, η απαίτηση να τελειώσει ο πόλεμος με μια επίσημη συμφωνία ειρήνης δεν θα πρέπει να είναι ένας από αυτούς. Το πρόβλημα δεν είναι ότι είναι αδύνατο να βρεθεί μια εύλογη φόρμουλα για αμοιβαίο συμβιβασμό που να αφήνει έκαστη πλευρά σε καλύτερη θέση˙ είναι ότι, ανάλογα με την φόρμουλα, η μια ή αμφότερες οι πλευρές ίσως έκριναν ότι θα ήταν σε καλύτερη θέση αν συνέχιζαν έναν πόλεμο που θα έτρεφε ελπίδες για την πιθανότητα ενός καλύτερου αποτελέσματος, παρά αν υπέγραφαν ένα σύμφωνο που θα το απέκλειε. Με αμφότερες τις χώρες να εξετάζουν ακόμη την δυνατότητα για στρατιωτικά κέρδη και να θέλουν να αποφύγουν να φανούν αδύναμες, ένα επίσημο σύμφωνο φαίνεται ανέφικτο στο ορατό μέλλον [6].

Όλα αυτά δείχνουν έναν μακρό πόλεμο. Αυτός πιθανώς θα διεξαχθεί κυρίως στα ανατολικά και τα νότια της Ουκρανίας, μολονότι η Ρωσία θα διατηρούσε την ικανότητα να επιτεθεί σε άλλους στόχους. Τα στοιχεία μιας στρατηγικής για έναν μακροπρόθεσμο, ανοιχτό πόλεμο είναι ευρέως γνωστά: παροχή στην Ουκρανία των όπλων, των πυρομαχικών, της εκπαίδευσης, και των πληροφοριών που χρειάζεται για να αμυνθεί ενάντια στην Ρωσία˙ να είναι βέβαιο ότι το ΝΑΤΟ παραμένει αρκετά ισχυρό για να αποθαρρύνει την Ρωσία να κλιμακώσει την σύγκρουση ή να εμποδίσει τις προμήθειες να φτάσουν στην Ουκρανία˙ μείωση των εισαγωγών ενέργειας από την Ρωσία όσο το δυνατόν περισσότερο και όσο το δυνατόν συντομότερα.