H ευκαιρία των προσφύγων | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

H ευκαιρία των προσφύγων

Εκείνοι που τρέπονται σε φυγή από την Ουκρανία και αλλού αποτελούν δώρο για τις χώρες υποδοχής

Παρά τις συνθήκες που τους υποχρέωσαν να τραπούν σε φυγή, οι πρόσφυγες -ένα υποσύνολο όλων των μεταναστών- μεγαλώνουν επίσης την πίτα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι άνδρες πρόσφυγες [που βρίσκονται] γενικά σε ηλικία εργασίας είχαν ποσοστό απασχόλησης 67% από το 2009 έως το 2011, σε σύγκριση με το 60% για τους ντόπιους, αυξάνοντας την οικονομική δραστηριότητα. Είναι επίσης ιδιοκτήτες σπιτιών στα ίδια ποσοστά με τους ντόπιους (το οποίο τους καθιστά επενδυτές) και πληρώνουν το μερίδιό που τους αναλογεί σε φόρους, ενώ εξακολουθούν να έχουν αρκετό διαθέσιμο εισόδημα για κατανάλωση και περαιτέρω επενδύσεις.

Όλων των τύπων οι μετανάστες δημιουργούν οικονομικά κέρδη. Αλλά οι πληθυσμοί τείνουν να δέχονται σε γενικές γραμμές μετανάστες και πρόσφυγες μόνο εάν αυτοί οι νεοφερμένοι έχουν πτυχία πανεπιστημίου. Στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, πάνω από το 60% των κατοίκων υποστηρίζει τη μετανάστευση υψηλής εξειδίκευσης. Έχουν δίκιο που είναι ενθουσιώδεις: οι εξειδικευμένοι μετανάστες είναι εξαιρετικά ωφέλιμοι για τις χώρες. Αλλά οι πρόσφυγες χωρίς πτυχία συμπληρώνουν το τοπικό εργατικό δυναμικό με τρόπους που βελτιώνουν οικονομικά τους πάντες. Αυτό δεν είναι εις βάρος των ντόπιων, όπως ίσως υποστηρίζουν ορισμένοι εθνικιστές (nativists). Μια μελέτη [2] στην Δανία, για παράδειγμα, εξέτασε τον οικονομικό αντίκτυπο πολλών κυμάτων προσφύγων μεταξύ του 1991 και του 2008, το 70% των οποίων δεν είχε πτυχίο πανεπιστημίου, και βρήκε ότι δημιούργησαν ανοδική επαγγελματική κινητικότητα για τους ντόπιους. Αυτό συμβαίνει επειδή οι πρόσφυγες σε θεμελιώδη επαγγέλματα τείνουν να κάνουν δουλειές που οι υφιστάμενοι κάτοικοι είναι λιγότερο πρόθυμοι να εκτελέσουν, όπως οι χειρονακτικές εργασίες. Ως απάντηση στην ροή, οι ντόπιοι μετατοπίστηκαν προς πιο σύνθετες θέσεις εργασίας με υψηλότερους μισθούς. Με λίγα λόγια, η έρευνα δείχνει ότι δεν χρειάζεται να είναι κάποιος πυρηνικός επιστήμονας για να μπορέσει να συνεισφέρει σε μια οικονομία (αν και ορισμένοι πρόσφυγες είναι, όντως, πυρηνικοί επιστήμονες).

Οι πρόσφυγες βοηθούν τους γηγενείς εργαζομένους και την οικονομία γενικότερα και με άλλους τρόπους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια μελέτη του [ερευνητικού οργανισμού] New American Economy χρησιμοποιώντας δεδομένα του 2015, βρήκε ότι το 13% των προσφύγων ήταν επιχειρηματίες (που ορίζονται ως αυτοαπασχολούμενοι), σε σύγκριση με το 9% των ντόπιων και το 11,5% των μη προσφύγων κατοίκων που γεννήθηκαν στο εξωτερικό. Οι επιχειρήσεις τους απέφεραν εισόδημα 4,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων εκείνο το έτος. Αυτές οι μικρές επιχειρήσεις είναι η κύρια μηχανή δημιουργίας θέσεων εργασίας στην αμερικανική οικονομία. Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα αυτού του φαινομένου είναι η Huy Fong Foods, η εταιρεία που παράγει σάλτσα sriracha. Ιδρυθείσα από τον πρόσφυγα David Tran το 1980, η Huy Fong απασχολεί τώρα κοντά στους 200 εργάτες στο Irwindale της Καλιφόρνια και οι πωλήσεις της ξεπερνούν τα 60 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Ο Tran ονόμασε την εταιρεία από το φορτηγό πλοίο Huey Fong, το οποίο μετέφερε τον ίδιο και περισσότερους από άλλους 3.000 πρόσφυγες από το Βιετνάμ στις ακτές της Καλιφόρνια τον Δεκέμβριο του 1978.

Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΣΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

Οι Ουκρανοί, λοιπόν, μπορούν να γίνουν τεράστια πλεονεκτήματα για τις οικονομίες που τους καλωσορίζουν —ανεξάρτητα από το μορφωτικό τους επίπεδο. Αυτό ισχύει και για τους πολλούς Ρώσους που έχουν εγκαταλείψει την χώρα τους λόγω της πολιτικής της. Αλλά για να κεφαλαιοποιήσουν αυτή την εκροή, τα κράτη δεν θα πρέπει απλώς να δεχτούν μεγάλο αριθμό προσφύγων˙ θα πρέπει να εφαρμόσουν τις σωστές πολιτικές.

Πρώτον και κύριον, αυτό σημαίνει ότι οι χώρες πρέπει να δώσουν στους πρόσφυγες την ελευθερία της μετακίνησης και την πλήρη πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Αυτή είναι συχνά η δυσκολότερη πολιτική στο να εφαρμοστεί, λόγω της εσφαλμένης αντίληψης ότι οι μετανάστες κλέβουν δουλειές και μειώνουν τους μισθούς. Αλλά το να κρατηθούν οι πρόσφυγες έξω από την αγορά εργασίας ή να κρατηθούν παγιδευμένοι σε στρατόπεδα προσφύγων θα έχει επιζήμια αποτελέσματα στην πορεία. Δείτε την Τουρκία, η οποία άρχισε να δίνει στους Σύρους πρόσφυγές της [3] άδειες εργασίας μόλις το 2016 —πέντε χρόνια αφότου άρχισαν να καταφθάνουν. Κατά την διάρκεια όλων εκείνων των ετών τα εκατομμύρια των Σύρων που ζούσαν στην Τουρκία ήταν υποχρεωμένα είτε να μείνουν στο σπίτι είτε να δουλέψουν στην ανεπίσημη αγορά εργασίας. Αυτή ήταν μια φόρμουλα χωρίς όφελος για κανέναν (lose–lose): σήμαινε ότι τεράστιος αριθμός ανθρώπων που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην τουρκική κοινωνία παραγκωνίστηκαν ή μπορούσαν να λάβουν μόνο μικρά ποσά ως εισόδημα. Οι πρόσφυγες που εργάζονταν δεν πλήρωναν φόρο εισοδήματος, κάνοντας δυσκολότερο γι’ αυτούς να συνεισφέρουν στην δημοσιονομική υγεία της χώρας. Το αποτέλεσμα ήταν ένας φαύλος κύκλος. Ο ανεπίσημος τομέας της Τουρκίας συνέχισε να ευημερεί, οδηγώντας σε πολλές ανεπάρκειες που επιβράδυναν την οικονομική ανάπτυξη.

Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να παράσχουν στους πρόσφυγες μακροχρόνια —ιδανικά μόνιμη— νόμιμη διαμονή. Η Κολομβία έδωσε στους Βενεζουελάνους πρόσφυγές της [4] πλήρη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση, και τις αγορές εργασίας σχεδόν αμέσως μόλις ξεκίνησε η προσφυγική της κρίση, αλλά αυτές οι παροχές ήταν περιορισμένες επειδή η Ειδική Άδεια Διαμονής (Special State Permit) της Κολομβίας διαρκούσε για μόλις δύο χρόνια. Μολονότι ήταν ανανεώσιμη, οι Βενεζουελάνοι εργαζόμενοι δυσκολεύονταν να βρουν δουλειές διότι οι εργοδότες ήταν αβέβαιοι για το εάν άξιζαν το ρίσκο. Η Κολομβία έχει διδαχθεί αυτό το μάθημα και τώρα δίνει στους Βενεζουελάνους επίσημο, δεκαετές καθεστώς προστασίας.