Το νέο σύνορο της Φινλανδίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το νέο σύνορο της Φινλανδίας

Θα επιδιώξει η Ρωσία να διακόψει την προσπάθεια του Ελσίνκι να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ;
Περίληψη: 

Για πρώτη φορά στην ιστορία, μια μεγάλη πλειοψηφία του φινλανδικού κοινού και τα περισσότερα κόμματα υποστηρίζουν τώρα την ένταξη στο ΝΑΤΟ, και η Φινλανδία είναι πιθανό να υποβάλει αίτηση για ένταξη πριν από την σύνοδο κορυφής της συμμαχίας, στις 29 Ιουνίου στη Μαδρίτη. Μια ένταξη στο ΝΑΤΟ θα έδινε στην Φινλανδία την εγγύηση συλλογικής ασφαλείας της πιο ισχυρής στρατιωτικής συμμαχίας του κόσμου, που υποστηρίζεται από τα πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ.

Η KIMBERLY MARTEN είναι καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Barnard College, και μέλος του διδακτικού προσωπικού στο Harriman Institute και το Saltzman Institute του Πανεπιστημίου Columbia.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέστρεψε την τριαντακονταετή μεταψυχροπολεμική τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη. Μεταξύ των πιο σημαντικών και απροσδόκητων γεωπολιτικών επιπτώσεών της είναι ότι η Φινλανδία, μια από μακρού χρόνου αδέσμευτη χώρα, πιθανώς θα ενταχθεί σύντομα στο ΝΑΤΟ, ακολουθούμενη πιθανότατα από την παρομοίως αδέσμευτη γείτονά της, την Σουηδία. Η Φινλανδία μοιράζεται σύνορα 830 μιλίων με την Ρωσία και η φινλανδική πρωτεύουσα, Ελσίνκι, είναι πιο κοντά στη γενέτειρα του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, την Αγία Πετρούπολη, παρά στην Στοκχόλμη. Ένα ΝΑΤΟ που περιλαμβάνει την Φινλανδία θα υπερδιπλασιάσει τα χερσαία σύνορα της συμμαχίας με την Ρωσία.

05052022-1.jpg

Ένα πλοίο της φινλανδικής συνοριοφυλακής περιπολεί κοντά στο Ελσίνκι, τον Απρίλιο του 2015. Mikko Stig / Lehtikuva / Reuters
-------------------------------------------

Ο φόβος για την Ρωσία δεν είναι καινούργιος στην Φινλανδία. Η χώρα πέρασε έναν αιώνα εντός της ρωσικής αυτοκρατορίας προτού κερδίσει την ανεξαρτησία της το 1917. Έχασε ένα κομμάτι της νοτιοανατολικής επικράτειάς της από την Σοβιετική Ένωση μετά τον σύντομο Χειμερινό Πόλεμο (Winter War) του Ιωσήφ Στάλιν το 1939-40, και στην συνέχεια έχασε την αυτονομία της υπό την αποκαλούμενη πολιτική φινλανδοποίησης του Ψυχρού Πολέμου. Κατά την διάρκεια εκείνων των δεκαετιών, οι Φινλανδοί επιδόθηκαν στην αυτολογοκρισία και δεσμεύτηκαν σε μια φιλοσοβιετική εξωτερική πολιτική, με αντάλλαγμα να μην καταληφθούν από τη Μόσχα. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Φινλανδία (όπως και η Σουηδία) κατέστησε σαφή την Δυτική της ταυτότητα, εντασσόμενη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το 1995. Μαζί με την υπόλοιπη ΕΕ, το Ελσίνκι επικύρωσε επίσης την Συνθήκη της Λισαβόνας (Lisbon Treaty) του 2007, η οποία δεσμεύει κάθε μέλος να βοηθά και να συνδράμει οποιαδήποτε άλλα [μέλη] αντιμετωπίζουν μια εξωτερική στρατιωτική επίθεση.

Αρχής γενομένης από το 2014, μετά την κατάληψη της Κριμαίας από τον Πούτιν, η Ρωσία άρχισε να απειλεί ξανά την Φινλανδία, συμπεριφερόμενη εν πολλοίς στο Ελσίνκι όχι διαφορετικά από ό,τι στα κοντινά κράτη του ΝΑΤΟ. Η Μόσχα παραβίασε επανειλημμένα τον φινλανδικό εναέριο χώρο και δύο φορές παρενέβη σε φινλανδικά πλοία επιστημονικής έρευνας που επιχειρούσαν σε διεθνή ύδατα. Ωστόσο, η Φινλανδία παρέμεινε επισήμως αδέσμευτη, με ένα κοινό [που ήταν] φοβισμένο να ανταγωνιστεί τον πανίσχυρο γείτονα του. Μέχρι το φθινόπωρο του 2021, λιγότερο από το ένα τρίτο του φινλανδικού πληθυσμού υποστήριζε την ένταξη στο ΝΑΤΟ, μια τάση που διατηρείτο επί δεκαετίες. Αντίθετα, οι Φινλανδοί προτιμούσαν να αποτελούν μια οικονομική και διπλωματική γέφυρα μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Πράγματι, ο πρόεδρος Sauli Niinistö, γνωρίζει καλά τον Πούτιν (παίζει ακόμη και χόκεϊ μαζί του) και θεωρείται από καιρό ως ο πολιτικός διερμηνέας μεταξύ της Ευρώπης και της Ρωσίας. Ενώ η διμερής εμπορική σχέση της Φινλανδίας με την Ρωσία επηρεάστηκε σοβαρά από την πανδημία του 2020 -και τώρα έχει ανατραπεί εντελώς από τις κυρώσεις της ΕΕ— τα προηγούμενα χρόνια υπερέβαινε συχνά τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας τη Μόσχα έναν από τους πέντε κορυφαίους εμπορικούς εταίρους του Ελσίνκι. Πάνω από 900 φινλανδικές επιχειρήσεις είχαν επενδύσει στην Ρωσία έως το 2019.

Η απρόκλητη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και ιδιαίτερα οι αυξανόμενες αναφορές για ρωσικές θηριωδίες και εγκλήματα πολέμου εκεί, μεταμόρφωσαν γρήγορα την κοινή γνώμη της Φινλανδίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία, μια μεγάλη πλειοψηφία του φινλανδικού κοινού και τα περισσότερα κόμματα υποστηρίζουν τώρα την ένταξη στο ΝΑΤΟ, και η Φινλανδία είναι πιθανό να υποβάλει αίτηση για ένταξη πριν από την σύνοδο κορυφής της συμμαχίας, στις 29 Ιουνίου στη Μαδρίτη (Πιθανώς θα ακολουθήσει η Σουηδία, με την Στοκχόλμη να περιμένει από το Ελσίνκι να ενεργήσει πρώτο). Σηματοδοτώντας μια ιστορική μετατόπιση της στρατηγικής στάσης του Ελσίνκι, η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα έδινε στην Φινλανδία την εγγύηση συλλογικής ασφαλείας της πιο ισχυρής στρατιωτικής συμμαχίας του κόσμου, που υποστηρίζεται από τα πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ. Αλλά θα μπορούσε επίσης να ανατρέψει περαιτέρω την παραδοσιακή οικονομική σχέση της Φινλανδίας με την Ρωσία και να εκθέσει την χώρα στον κίνδυνο των αντιποίνων.

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ, ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ, ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

Εκτός από τα εκτεταμένα κοινά χερσαία σύνορά τους, η Φινλανδία και η Ρωσία είναι παράκτιοι γείτονες κατά μήκος του Κόλπου της Φινλανδίας. Αυτός ο κόλπος εκβάλλει στην Βαλτική Θάλασσα, όπου ο βαριά στρατιωτικοποιημένος ρωσικός θύλακας του Καλίνινγκραντ χρησιμεύει ως βάση του στόλου της Μόσχας στην Βαλτική Θάλασσα. Το ΝΑΤΟ κυριαρχεί στις νοτιοανατολικές ακτές της Βαλτικής Θάλασσας, με μέλη την Γερμανία, την Πολωνία, και τα βαλτικά κράτη της Εσθονίας, της Λετονίας, και της Λιθουανίας. Ωστόσο, το Καλίνινγκραντ είναι σφηνωμένο μεταξύ της Πολωνίας και της Λιθουανίας, και η προσθήκη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στην συμμαχία, στις βορειοδυτικές ακτές της Βαλτικής, θα είχε σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις. Πρώτα απ’ όλα, θα περιέπλεκε την ικανότητα της Μόσχας να διατηρήσει θαλάσσια και αεροπορική πρόσβαση στο Καλίνινγκραντ σε περίπτωση πολέμου με την Δύση, αφού ο διάδρομος που συνδέει τον θύλακα με την υπόλοιπη Ρωσία θα περιβαλλόταν από μέλη του ΝΑΤΟ.