Το νέο σύνορο της Φινλανδίας

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέστρεψε την τριαντακονταετή μεταψυχροπολεμική τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη. Μεταξύ των πιο σημαντικών και απροσδόκητων γεωπολιτικών επιπτώσεών της είναι ότι η Φινλανδία, μια από μακρού χρόνου αδέσμευτη χώρα, πιθανώς θα ενταχθεί σύντομα στο ΝΑΤΟ, ακολουθούμενη πιθανότατα από την παρομοίως αδέσμευτη γείτονά της, την Σουηδία. Η Φινλανδία μοιράζεται σύνορα 830 μιλίων με την Ρωσία και η φινλανδική πρωτεύουσα, Ελσίνκι, είναι πιο κοντά στη γενέτειρα του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, την Αγία Πετρούπολη, παρά στην Στοκχόλμη. Ένα ΝΑΤΟ που περιλαμβάνει την Φινλανδία θα υπερδιπλασιάσει τα χερσαία σύνορα της συμμαχίας με την Ρωσία.

Ένα πλοίο της φινλανδικής συνοριοφυλακής περιπολεί κοντά στο Ελσίνκι, τον Απρίλιο του 2015. Mikko Stig / Lehtikuva / Reuters
-------------------------------------------

Ο φόβος για την Ρωσία δεν είναι καινούργιος στην Φινλανδία. Η χώρα πέρασε έναν αιώνα εντός της ρωσικής αυτοκρατορίας προτού κερδίσει την ανεξαρτησία της το 1917. Έχασε ένα κομμάτι της νοτιοανατολικής επικράτειάς της από την Σοβιετική Ένωση μετά τον σύντομο Χειμερινό Πόλεμο (Winter War) του Ιωσήφ Στάλιν το 1939-40, και στην συνέχεια έχασε την αυτονομία της υπό την αποκαλούμενη πολιτική φινλανδοποίησης του Ψυχρού Πολέμου. Κατά την διάρκεια εκείνων των δεκαετιών, οι Φινλανδοί επιδόθηκαν στην αυτολογοκρισία και δεσμεύτηκαν σε μια φιλοσοβιετική εξωτερική πολιτική, με αντάλλαγμα να μην καταληφθούν από τη Μόσχα. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Φινλανδία (όπως και η Σουηδία) κατέστησε σαφή την Δυτική της ταυτότητα, εντασσόμενη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το 1995. Μαζί με την υπόλοιπη ΕΕ, το Ελσίνκι επικύρωσε επίσης την Συνθήκη της Λισαβόνας (Lisbon Treaty) του 2007, η οποία δεσμεύει κάθε μέλος να βοηθά και να συνδράμει οποιαδήποτε άλλα [μέλη] αντιμετωπίζουν μια εξωτερική στρατιωτική επίθεση.

Αρχής γενομένης από το 2014, μετά την κατάληψη της Κριμαίας από τον Πούτιν, η Ρωσία άρχισε να απειλεί ξανά την Φινλανδία, συμπεριφερόμενη εν πολλοίς στο Ελσίνκι όχι διαφορετικά από ό,τι στα κοντινά κράτη του ΝΑΤΟ. Η Μόσχα παραβίασε επανειλημμένα τον φινλανδικό εναέριο χώρο και δύο φορές παρενέβη σε φινλανδικά πλοία επιστημονικής έρευνας που επιχειρούσαν σε διεθνή ύδατα. Ωστόσο, η Φινλανδία παρέμεινε επισήμως αδέσμευτη, με ένα κοινό [που ήταν] φοβισμένο να ανταγωνιστεί τον πανίσχυρο γείτονα του. Μέχρι το φθινόπωρο του 2021, λιγότερο από το ένα τρίτο του φινλανδικού πληθυσμού υποστήριζε την ένταξη στο ΝΑΤΟ, μια τάση που διατηρείτο επί δεκαετίες. Αντίθετα, οι Φινλανδοί προτιμούσαν να αποτελούν μια οικονομική και διπλωματική γέφυρα μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Πράγματι, ο πρόεδρος Sauli Niinistö, γνωρίζει καλά τον Πούτιν (παίζει ακόμη και χόκεϊ μαζί του) και θεωρείται από καιρό ως ο πολιτικός διερμηνέας μεταξύ της Ευρώπης και της Ρωσίας. Ενώ η διμερής εμπορική σχέση της Φινλανδίας με την Ρωσία επηρεάστηκε σοβαρά από την πανδημία του 2020 -και τώρα έχει ανατραπεί εντελώς από τις κυρώσεις της ΕΕ— τα προηγούμενα χρόνια υπερέβαινε συχνά τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας τη Μόσχα έναν από τους πέντε κορυφαίους εμπορικούς εταίρους του Ελσίνκι. Πάνω από 900 φινλανδικές επιχειρήσεις είχαν επενδύσει στην Ρωσία έως το 2019.

Η απρόκλητη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και ιδιαίτερα οι αυξανόμενες αναφορές για ρωσικές θηριωδίες και εγκλήματα πολέμου εκεί, μεταμόρφωσαν γρήγορα την κοινή γνώμη της Φινλανδίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία, μια μεγάλη πλειοψηφία του φινλανδικού κοινού και τα περισσότερα κόμματα υποστηρίζουν τώρα την ένταξη στο ΝΑΤΟ, και η Φινλανδία είναι πιθανό να υποβάλει αίτηση για ένταξη πριν από την σύνοδο κορυφής της συμμαχίας, στις 29 Ιουνίου στη Μαδρίτη (Πιθανώς θα ακολουθήσει η Σουηδία, με την Στοκχόλμη να περιμένει από το Ελσίνκι να ενεργήσει πρώτο). Σηματοδοτώντας μια ιστορική μετατόπιση της στρατηγικής στάσης του Ελσίνκι, η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα έδινε στην Φινλανδία την εγγύηση συλλογικής ασφαλείας της πιο ισχυρής στρατιωτικής συμμαχίας του κόσμου, που υποστηρίζεται από τα πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ. Αλλά θα μπορούσε επίσης να ανατρέψει περαιτέρω την παραδοσιακή οικονομική σχέση της Φινλανδίας με την Ρωσία και να εκθέσει την χώρα στον κίνδυνο των αντιποίνων.

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ, ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ, ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

Εκτός από τα εκτεταμένα κοινά χερσαία σύνορά τους, η Φινλανδία και η Ρωσία είναι παράκτιοι γείτονες κατά μήκος του Κόλπου της Φινλανδίας. Αυτός ο κόλπος εκβάλλει στην Βαλτική Θάλασσα, όπου ο βαριά στρατιωτικοποιημένος ρωσικός θύλακας του Καλίνινγκραντ χρησιμεύει ως βάση του στόλου της Μόσχας στην Βαλτική Θάλασσα. Το ΝΑΤΟ κυριαρχεί στις νοτιοανατολικές ακτές της Βαλτικής Θάλασσας, με μέλη την Γερμανία, την Πολωνία, και τα βαλτικά κράτη της Εσθονίας, της Λετονίας, και της Λιθουανίας. Ωστόσο, το Καλίνινγκραντ είναι σφηνωμένο μεταξύ της Πολωνίας και της Λιθουανίας, και η προσθήκη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στην συμμαχία, στις βορειοδυτικές ακτές της Βαλτικής, θα είχε σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις. Πρώτα απ’ όλα, θα περιέπλεκε την ικανότητα της Μόσχας να διατηρήσει θαλάσσια και αεροπορική πρόσβαση στο Καλίνινγκραντ σε περίπτωση πολέμου με την Δύση, αφού ο διάδρομος που συνδέει τον θύλακα με την υπόλοιπη Ρωσία θα περιβαλλόταν από μέλη του ΝΑΤΟ.

Η απόκτηση του ελέγχου της περιμέτρου της Βαλτικής Θάλασσας θα διευκόλυνε επίσης σημαντικά την ικανότητα του ΝΑΤΟ να υπερασπιστεί τα βαλτικά μέλη του σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης. Οι σχεδιαστές του ΝΑΤΟ ανησυχούν για αυτό το σενάριο μετά την κατάληψη της Κριμαίας από την Ρωσία, το 2014, διότι η Εσθονία και η Λετονία συνορεύουν με την Ρωσία και έχουν σημαντικούς ρωσικούς μειονοτικούς πληθυσμούς, κάτι που τις αφήνει δυνητικά ευάλωτες στους ρωσικούς υβριδικούς πολέμους. Για παράδειγμα, οι ρωσικές δυνάμεις των υπηρεσιών πληροφοριών θα μπορούσαν πιθανώς να εξαπολύσουν μια εκστρατεία πολέμου πληροφοριών που θα κατηγορούσε ψευδώς τις Αρχές ότι διώκουν τους εθνοτικούς Ρώσους στην Εσθονία, στήνοντας ένα εικονικό αίτημα των ντόπιων να στείλει η Ρωσία προστατευτικές ειρηνευτικές δυνάμεις στην άλλη πλευρά των συνόρων. Οι σχεδιαστές του ΝΑΤΟ ανησυχούν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα πλοία, τα αεροσκάφη, τα drones, και τους πυραύλους του Καλίνινγκραντ —κάποιοι εκ των οποίων είναι ικανοί να φέρουν πυρηνικές κεφαλές— για να στερήσουν από την συμμαχία την εύκολη ναυτική και αεροπορική πρόσβαση στην Εσθονία και στην Λετονία. Επιπλέον, ετούτα τα κράτη συνδέονται μέσω ξηράς με την υπόλοιπη συμμαχία μόνο κατά μήκος των μικροσκοπικών συνόρων μεταξύ της Λιθουανίας και της Πολωνίας -τον αποκαλούμενο Διάδρομο Suwalki (Suwalki Gap)- ο οποίος είναι στιμωγμένος από τη μια πλευρά από το Καλίνινγκραντ και από την σύμμαχο της Ρωσίας, την Λευκορωσία, από την άλλη, καθιστώντας εξίσου επικίνδυνη την χερσαία πρόσβαση του ΝΑΤΟ σε καιρό πολέμου. Υπό την τρέχουσα διαμόρφωση του ΝΑΤΟ, η άμυνα των κρατών της Βαλτικής σε καιρό πολέμου θα περιελάμβανε πιθανώς μεγάλες απώλειες του ΝΑΤΟ.

Αλλά η ενσωμάτωση της Φινλανδίας και της Σουηδίας, αμφότερες εκ των οποίων συνορεύουν με τη Νορβηγία, [που είναι] μέλος του ΝΑΤΟ, θα μετέβαλλε την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Η Φινλανδία βρίσκεται μόλις πάνω από 200 μίλια από την Εσθονία, στην άλλη πλευρά του Κόλπου της Φινλανδίας, και βρίσκεται ήδη σε διαδικασία αναβάθμισης των συστημάτων αεράμυνάς της. Η Φινλανδία και η Εσθονία έχουν επίσης ξεκινήσει μια εμπορική πρωτοβουλία για να συνδέσουν το Ελσίνκι με το Ταλίν με μια υψηλής ταχύτητας σιδηροδρομική σήραγγα κάτω από τον κόλπο, καθιστώντας τα μια ενιαία αστική περιοχή. Μια τέτοια σήραγγα θα μπορούσε επίσης να εξυπηρετήσει πιθανότατα και στρατιωτικούς σκοπούς.

Για την Φινλανδία, ωστόσο, η ένταξη στο ΝΑΤΟ εγκυμονεί κινδύνους, θέτοντας τον φινλανδικό στρατό στην πρώτη γραμμή ενός εσχάτως κρίσιμου συνόρου. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το ερώτημα πώς θα αντιδράσει η Μόσχα σε ένα επίσημο αίτημα του Ελσίνκι να ενταχθεί στην συμμαχία -πιθανώς θα υπάρξει ένα κενό πολλών μηνών μεταξύ της αίτησης της Φινλανδίας για ένταξη και του επίσημου καλωσορίσματός της στο ΝΑΤΟ. Κατά την διάρκεια τούτης της περιόδου, η Φινλανδία δεν θα καλυπτόταν ακόμη από την συλλογική αμυντική εγγύηση του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ και η Ρωσία ίσως έμπαινε στον πειρασμό να απειλήσει ή να επιτεθεί στην Φινλανδία, ελπίζοντας ότι η φινλανδική κοινή γνώμη θα στρεφόταν για άλλη μια φορά εναντίον της προσχώρησης στην συμμαχία και θα βραχυκύκλωνε την διαδικασία ένταξης.

ΟΥΓΓΡΙΚΟ ΠΑΖΑΡΙ

Η γεωγραφική διεύρυνση του ΝΑΤΟ δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Στο άρθρο 10 του ιδρυτικού της εγγράφου, της Βορειοατλαντικής Συνθήκης (North Atlantic Treaty) του 1949, οι αρχιτέκτονες της συμμαχίας προέβλεψαν ότι κάθε ικανό ευρωπαϊκό κράτος που συμμεριζόταν τους στόχους ασφαλείας του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να προσκληθεί να συμπράξει με τα αρχικά 12 μέλη του. Με την προσχώρηση της Βορείου Μακεδονίας το 2020, το ΝΑΤΟ περιλαμβάνει πλέον 30 κράτη. Δεκατέσσερα από αυτά έχουν ενταχθεί από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά. Σε ένα έγγραφο του 1995, το ΝΑΤΟ έθεσε τις βασικές (αν και μάλλον ασαφείς) προϋποθέσεις για τα νέα μέλη, οι οποίες υπόκεινται πάντα σε πολιτικές διαπραγματεύσεις: δέσμευση στην φιλελεύθερη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, και τον δημοκρατικό έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων˙ οικονομία της αγοράς, ικανή να συνεισφέρει στην κοινή άμυνα˙ και επίλυση όλων των εκκρεμών εθνικών και συνοριακών διαφορών. Σχεδιασμένες για τα [κράτη] του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας και άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης που υποβάλλονται σε Δυτικοποιητικές μεταρρυθμίσεις, αυτές οι προϋποθέσεις περιλαμβάνουν ένα δυσκίνητο σύνολο διαδικασιών και προετοιμασιών, με αποκορύφωμα ένα μοναδικό και λεπτομερές «σχέδιο δράσης για την ένταξη» για κάθε επίδοξο [κράτος - μέλος].

Η Φινλανδία, με μια συνταγματική δημοκρατία που ιδρύθηκε το 1919, μια προηγμένη εμπορική οικονομία, και έναν πολύ ικανό στρατό, πληροί με ευκολία όλα τα κριτήρια ένταξης, κάτι που την τοποθετεί σε μια διαφορετική κατηγορία από τα άλλα πρόσφατα επίδοξα [κράτη–μέλη] του ΝΑΤΟ. Οι ένοπλες δυνάμεις του Ελσίνκι είναι επίσης γνωστές στην συμμαχία. Από το 1994 και μετά, η Φινλανδία έχει συμμετάσχει στο πρόγραμμα Συνεργασία για την Ειρήνη (Partnership for Peace) του ΝΑΤΟ, [το οποίο είναι] σχεδιασμένο για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης και της διαλειτουργικότητας μεταξύ του ΝΑΤΟ και άλλων χωρών, μέσω της κοινής κατάρτισης, της εκπαίδευσης και των αναπτύξεων δυνάμεων. Η Φινλανδία έχει συμμετάσχει σε αποστολές υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια, στο Αφγανιστάν, και στο Ιράκ. Είναι επίσης ένας από τους έξι «Εταίρους Ενισχυμένων Ευκαιριών» (Enhanced Opportunities Partners) με τους οποίους το ΝΑΤΟ έχει μοιραστεί πρόσθετους πόρους και πληροφορίες μετά την κατάληψη της Κριμαίας από την Ρωσία. Εκείνο το έτος, το ΝΑΤΟ συνήψε μια συμφωνία υποστήριξης έθνους υποδοχής με την Φινλανδία, επιτρέποντας στην χώρα να λάβει βοήθεια από την συμμαχία σε περίπτωση «καταστροφών, διαταραχών, και απειλών για την ασφάλεια» και εμβαθύνοντας την συμμετοχή της στην εκπαίδευση και τις ασκήσεις του ΝΑΤΟ. Από το 2017, το Ελσίνκι έχει επίσης συντονιστεί με το ΝΑΤΟ σε θέματα κυβερνο-άμυνας και έχει ανοίξει ένα Κέντρο Αριστείας για την Αντιμετώπιση των Υβριδικών Απειλών (Center of Excellence for Countering Hybrid Threats) σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. (Ενώ η έννοια των «υβριδικών απειλών» δεν είναι καλά καθορισμένη, μπορεί να περιλαμβάνει τα πάντα, από τον πόλεμο των πληροφοριών και τις επιχειρήσεις πολιτικής επιρροής έως την χρήση μη κρατικών ενόπλων δρώντων, με ή χωρίς την χρήση τακτικών στρατιωτικών δυνάμεων).

Για αυτούς τους λόγους, το ΝΑΤΟ θα μπορούσε εύκολα να δημιουργήσει μια ταχύρρυθμη διαδικασία προσχώρησης για την Φινλανδία, συμπιέζοντας πιθανώς το χρονοδιάγραμμα σε μόλις ένα μήνα. Το ίδιο είναι πιθανό να ισχύσει και για την Σουηδία. Πράγματι, οι Υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ συζήτησαν αυτά τα δυνητικά νέα αιτήματα ένταξης σε συναντήσεις στις αρχές Απριλίου που περιελάμβαναν τους Σουηδούς και Φινλανδούς ομολόγους τους, υποδεικνύοντας ότι μια τέτοια διαδικασία μπορεί να έχει ήδη ξεκινήσει.

Εντούτοις, η προσχώρηση της Φινλανδίας στην συμμαχία θα μπορούσε να καθυστερήσει λόγω της απαίτησης για νομική επικύρωση από έκαστο από τα 30 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Στην πιο πρόσφατη περίπτωση επικύρωσης, της Βορείου Μακεδονίας, αυτή η διαδικασία χρειάστηκε σχεδόν ένα χρόνο. Ενώ φαίνεται ότι όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ θέλουν να ενταχθεί η Φινλανδία, υπάρχει ανησυχία μεταξύ ορισμένων αναλυτών ότι ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, ίσως απειλήσει να επιβραδύνει την διαδικασία, προκειμένου να κερδίσει κάποια πολιτικά αντισταθμίσματα (quid pro quo) -πιθανότατα όχι από το ΝΑΤΟ αυτό καθαυτό, αλλά από την ΕΕ. Ως δεξιός αυταρχικός εθνικιστής, γνωστός για τα συνεχή ανοίγματά του στην Ρωσία, ο Όρμπαν φιλονικεί με το Ελσίνκι από το 2019, όταν η Φινλανδία κατείχε την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ και ξεκίνησε τις ακροάσεις (με εντολή του κοινοβουλίου της ΕΕ) για το εάν θα έπρεπε να περικοπούν τα δικαιώματα ψήφου της Ουγγαρίας στην ΕΕ υπό το φως των παραβιάσεων του κράτους δικαίου από τον Όρμπαν στο εσωτερικό. Τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απειλεί να παρακρατήσει από την Βουδαπέστη τις πληρωμές υποστήριξης για την COVID-19, λόγω των κατηγοριών για κυβερνητική διαφθορά και τις πολιτικές του Όρμπαν εναντίον των ΛΟΑΤΚΙ. Δεδομένου ότι δεν είναι όλα τα μέλη της ΕΕ μέλη του ΝΑΤΟ και δεδομένου ότι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ εξυπηρετούν θεμελιωδώς διαφορετικούς σκοπούς, οποιεσδήποτε απαιτήσεις του Όρμπαν να συνδεθούν οι δύο [θεσμοί] θα μπορούσαν να περιπλέξουν την διαδικασία ένταξης και να απαιτήσουν εκτεταμένους διπλωματικούς ελιγμούς.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟ ΚΕΝΟ

Μια άμεση ρωσική στρατιωτική επίθεση στην Φινλανδία δεν φαίνεται πιθανή. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτο οπτικό υλικό, η Μόσχα έχει ήδη αρχίσει να μετακινεί πρόσθετα βαρέα οπλικά συστήματα και πυραύλους προς τα φινλανδικά σύνορα, ως απάντηση στις αναφορές των media σχετικά με την πιθανή προσπάθεια ένταξης της Φινλανδίας. Αλλά οι σχεδιαστές του Κρεμλίνου πιθανώς θα το σκέφτονταν ξανά πριν περάσουν αυτή την γραμμή. Από το 2014 και μετά, οι αμυντικές δυνάμεις του Ελσίνκι [που αριθμούν] 280.000 μέλη έχουν αναδιαμορφωθεί ώστε να ανταποκρίνονται ταχέως στον ρωσικού τύπου υβριδικό πόλεμο. Στις αρχές Απριλίου, η φινλανδική κυβέρνηση ενέκρινε περαιτέρω μια εφάπαξ εκτίναξη των αμυντικών δαπανών κατά 2 δισεκατομμύρια δολάρια, μια αύξηση 70% στον συνήθη ετήσιο στρατιωτικό προϋπολογισμό της. Ο προϋπολογισμός δίνει έμφαση στην συνοριακή άμυνα και την αεράμυνα, και η αύξηση ίσως έχει σχεδιαστεί για να ωθήσει την Φινλανδία πάνω από τον στόχο του ΝΑΤΟ να δαπανούν τα μέλη του το 2% του ΑΕΠ τους στην άμυνα. Καθώς οι ρωσικές δυνάμεις έχουν κολλήσει στην Ουκρανία, είναι επίσης αμφίβολο εάν η Μόσχα έχει την ικανότητα να αναλάβει ένα επιπλέον θέατρο επιχειρήσεων.

Αλλά το Κρεμλίνο θα μπορούσε να επιλέξει να πιέσει την Φινλανδία με άλλους τρόπους. Για παράδειγμα, ίσως δοκίμαζε κάποιου είδους κυβερνο-δράση ή ενέργειες των υπηρεσιών πληροφοριών εναντίον του Ελσίνκι για να στρέψει το φινλανδικό κοινό εναντίον του ΝΑΤΟ. (Αξιωματούχοι του Μαυροβουνίου ισχυρίζονται ότι το 2016, όταν το Μαυροβούνιο ήταν έτοιμο να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, Ρώσοι πράκτορες των υπηρεσιών πληροφοριών έκαναν μια ανεπιτυχή προσπάθεια να οργανώσουν ένα πραξικόπημα εναντίον της εκεί εκλεγμένης κυβέρνησης). Στις αρχές Απριλίου, οι ιστότοποι της φινλανδικής κυβέρνησης αντιμετώπισαν ένα κύμα επιθέσεων άρνησης εξυπηρέτησης (denial-of-service) που συνδέθηκαν με την Ρωσία. Προς το παρόν, τέτοιες επιθέσεις έχουν ξεπεραστεί γρήγορα και φαίνονται ως επί το πλείστον συμβολικές, παρέχοντας έναν τρόπο να καταγραφεί η δυσαρέσκεια της Μόσχας για τις συζητήσεις της Φινλανδίας σχετικά με την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Η Φινλανδία έχει γλιτώσει μέχρι στιγμής από τις [επιθέσεις] ransomware και τις επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές που έχουν ταλαιπωρήσει άλλες χώρες [που βρίσκονται] στο στόχαστρο της Ρωσίας, αλλά τώρα θα μπορούσε και αυτή να στοχευθεί με τον ίδιο τρόπο. Φινλανδοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει το κοινό για τις πιθανές εκστρατείες πολιτικής επιρροής και πολέμου πληροφοριών, ίσως με την χρήση της τεχνολογίας των deep–fake βίντεο για να εφευρεθούν ιστορίες κακομεταχείρισης των δεκάδων χιλιάδων Ρώσων πολιτών και Φινλανδών πολιτών ρωσικής καταγωγής που ζουν στην χώρα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ μπορούν να παράσχουν διμερή αμυντική υποστήριξη στην Φινλανδία κατά την διάρκεια της ευάλωτης μετάβασής της στην ένταξη στο ΝΑΤΟ. Μια τέτοια βοήθεια πιθανώς θα εστίαζε στην κυβερνο-άμυνα και στην αεράμυνα και θα βασιζόταν σε μακροχρόνιες στρατιωτικές σχέσεις. Η Φινλανδία αγοράζει όπλα από τις ΗΠΑ εδώ και 30 χρόνια, και λίγες εβδομάδες πριν ξεκινήσει η εισβολή στην Ουκρανία, υπέγραψε συμφωνία 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να αγοράσει 64 προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη F-35. Το Ελσίνκι έχει επίσης στενή στρατιωτική σχέση με το Λονδίνο, μεταξύ άλλων ως μέλος (μαζί με την Σουηδία και έξι σημερινά μέλη του ΝΑΤΟ) της Κοινής Εκστρατευτικής Δύναμης (Joint Expeditionary Force) του Ηνωμένου Βασιλείου [1], που ιδρύθηκε το 2014 για την ταχεία απόκριση στις κρίσεις στην Βαλτική.

Ταυτόχρονα, η Φινλανδία έχει να παίξει το δικό της χαρτί σε οποιαδήποτε εκστρατεία πίεσης από τη Μόσχα: την βαθιά οικονομική σχέση της με την Ρωσία. Αυτή η σχέση έχει επιδεινωθεί σημαντικά από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και μετά. Η φινλανδική οικονομία έχει πληγεί σκληρά από τις Δυτικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, καθώς και από τις αποφάσεις φινλανδικών εταιρειών να διακόψουν το εμπόριο ούσες απρόθυμες να σχετιστούν με τη Μόσχα. Ωστόσο, δεδομένης της εκτεταμένης ιστορίας των οικονομικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών, η Φινλανδία μπορεί να τοποθετηθεί ως μια κρίσιμη γέφυρα για οποιεσδήποτε μελλοντικές ρωσικές προσπάθειες να αποκατασταθεί μια σχέση με την Δύση.

Στην πραγματικότητα, τουλάχιστον κάποια μέλη της ρωσικής πολιτικής ελίτ γύρω από τον Πούτιν έχουν άμεσο διακύβευμα στους οικονομικούς δεσμούς της Μόσχας με την Φινλανδία: οι ολιγάρχες Vladimir Potanin, Oleg Deripaska, και Roman Abramovich, οι οποίοι μέσω της εταιρείας τους, Nornickel, ελέγχουν ένα εργοστάσιο εξευγενισμού νικελίου στην [πόλη] Harjavalta της Φινλανδίας. Το διυλιστήριο στην Harjavalta αποτελεί μέρος μιας μεγάλης νέας κοινοπραξίας με την γερμανική [2] εταιρεία BASF για την προμήθεια της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικών οχημάτων ιόντων λιθίου με μπαταρίες, χρησιμοποιώντας εισαγόμενο από την Ρωσία νικέλιο και κοβάλτιο. Το 2021, η Nornickel ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός νικελίου υψηλής ποιότητας στον κόσμο και ηγέτιδα παραγωγός κοβαλτίου, και η εταιρεία δεν έχει ακόμη υποστεί κυρώσεις από οποιονδήποτε. Το διυλιστήριο δίνει στην Ρωσία καλούς λόγους για να διατηρήσει λειτουργικές σχέσεις με την φινλανδική κυβέρνηση, μολονότι φυσικά η εξάρτηση της Δύσης από τα εμπορεύματα καθιστά αμφίδρομη αυτή την σχέση.

ΕΠΙΘΕΣΗ Ή ΑΜΥΝΑ;

[Αν πάει] αντίθετα με το ένστικτό της, η Μόσχα ίσως να μην αντιληφθεί την ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ ως μια νέα μεγάλη απειλή. Κανείς δεν προτείνει τη μετακίνηση στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Φινλανδία ή την δημιουργία νέων στρατιωτικών βάσεων εκεί. Εάν το ΝΑΤΟ άλλαζε την στρατιωτική του στάση στην Φινλανδία για να προετοιμαστεί για μια επίθεση εναντίον της Ρωσίας, η Μόσχα θα είχε αρκετή προειδοποίηση εκ των προτέρων. Πράγματι, παρά τις συχνές δηλώσεις του Πούτιν περί του αντιθέτου, τα χερσαία σύνορα του ΝΑΤΟ με την Ρωσία ίσως να μην είναι η απειλή που προκαλεί τη μέγιστη ανησυχία στον ρωσικό στρατό. Μια μελέτη του 2020 από την [δεξαμενή σκέψης] RAND βρήκε ότι, αντίθετα, το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα είναι εστιασμένο στην ικανότητα των μεγάλων Δυτικών δυνάμεων να εξαπολύσουν αεροπορικά χτυπήματα μεγάλης εμβέλειας εναντίον της Ρωσίας σε καταστάσεις όπου πιθανώς τα χερσαία στρατεύματα θα χρησιμοποιούνταν μετά κυρίως για να την αποτελειώσουν.

Επιπλέον, η Φινλανδία συνεργάζεται τόσο στενά με το ΝΑΤΟ ώστε ο ρωσικός στρατός να την θεωρεί ήδη ως συνδεδεμένη με την συμμαχία. Ρώσοι αμυντικοί αναλυτές έχουν επισημάνει την φινλανδική συνεργασία στις στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ και τις έχουν χαρακτηρίσει ως μια από κοινού προσπάθεια για την ανάσχεση της Ρωσίας [3]. Όπως έχει πει ο Φινλανδός πρέσβης στις ΗΠΑ, Mikko Hautala «βασικά είμαστε τόσο κοντά στο ΝΑΤΟ όσο μπορείς να φτάσεις χωρίς να είσαι μέλος». Μολονότι οι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν απειλήσει με αδιευκρίνιστες στρατιωτικές και διπλωματικές συνέπειες εάν η Φινλανδία και η Σουηδία ενταχθούν στο ΝΑΤΟ -εγείροντας ακόμη και το φάντασμα της πυρηνικής κλιμάκωσης— ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Dmitry Peskov, έχει διευκρινίσει ότι η Ρωσία δεν θα θεωρούσε ένα τέτοιο βήμα ως υπαρξιακή απειλή, αλλά μάλλον ως παρότρυνση για την επανισορρόπηση της τοποθέτησης των ρωσικών δυνάμεων στις δυτικές της περιοχές.

Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε με βεβαιότητα το πώς θα αντιδράσει ο Πούτιν και οι στρατιωτικές δυνάμεις του σε μια προσπάθεια της Φινλανδίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Όπως έχει δείξει η αρχικά σπασμωδική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία [4] και η συχνή στόχευση αμάχων, τα κίνητρα του ίδιου του Κρεμλίνου αυτές τις ημέρες φαίνονται λιγότερο στρατηγικά και περισσότερο συναισθηματικά, χωλαίνοντας από τους λανθασμένους υπολογισμούς και την προφανή απομόνωση του Πούτιν, και ωθούμενα από την αίσθηση οργής του Ρώσου ηγέτη εναντίον της Δύσης. Δεδομένης της μακροχρόνιας συμμετοχής της Φινλανδίας στην κοινότητα της ΕΕ και των αμυντικών δεσμών με το ΝΑΤΟ, η επίσημη ένταξη στην συμμαχία μοιάζει περισσότερο με ένα λογικό επόμενο βήμα παρά με μια ριζική αλλαγή, αλλά η αντίδραση του Πούτιν παραμένει απρόβλεπτη. Μπροστά σε αυτό το απρόβλεπτο, είναι πιθανώς πιο ασφαλές για την Φινλανδία να είναι μέσα στην συμμαχία παρά έξω από αυτήν.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2021-12-30/never-...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2019-12-05/collapse-germ...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2022-02-07/how-break-...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2021-12-10/dont-sell-out...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/finland/2022-05-04/finlands-new-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition