Ο Πούτιν θα χάσει τον πόλεμό του

Ο πιο εύλογος παραλληλισμός είναι ο ρωσο-ιαπωνικός πόλεμος του 1904-1905. Η προέλευσή του ήταν η αυτοκρατορική αντιπαλότητα. Η Ρωσία αναζητούσε ένα λιμάνι στα θερμά ύδατα στον Ειρηνικό Ωκεανό, συγκρουόμενη με τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Ιαπωνίας. Ο πόλεμος ξεκίνησε άσχημα για την Ρωσία, αλλά ο Τσάρος Νικόλαος Β' επέμενε να πολεμά, ενώ η ελπίδα της νίκης διαλύθηκε. Ακόμα κι έτσι, συνέχισε τον πόλεμο για να διατηρήσει την αξιοπρέπεια της Ρωσίας αποτρέποντας μια «ταπεινωτική ειρήνη». Αλλά οι Ρώσοι ταπεινώθηκαν από την ήττα και ξεσηκώθηκαν ενάντια στον Τσάρο Νικόλαο Β', αποσπώντας ένα πιο φιλελεύθερο καθεστώς.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΑΣΑΝΑ

Σήμερα, η Ρωσία δεν αντιμετωπίζει απλώς μια ταπεινωτική ήττα, αλλά και μια φρικτή οικονομική κατάρρευση, για την οποία ο Πούτιν φέρει την πλήρη ευθύνη. Οι επίσημες προβλέψεις της Ρωσίας είναι μείωση του ΑΕΠ κατά 8%-12%, αλλά μπορεί να γίνει σο διπλάσιο. Τον Αύγουστο του 1998, μετά από έξι ημέρες μιας πολύ λιγότερο σοβαρής οικονομικής κρίσης, ο Ρώσος πρόεδρος, Μπόρις Γέλτσιν, απέπεμψε την κυβέρνησή του. Ο Πούτιν, αντίθετα, δεν επέτρεψε σε κανέναν στην κυβέρνησή του να παραιτηθεί, αναγκάζοντας τους πάντες να είναι μαζί του μέχρι το πικρό τέλος. Περιττό να πούμε ότι ο φόβος φαίνεται να κυριαρχεί στην ρωσική κυβερνητική ελίτ.

Η συμβατική σοφία είναι ότι η Πραιτωριανή Φρουρά του Πούτιν, η Υπηρεσία Προστασίας του Προέδρου, είναι τόσο ισχυρή, καλοπληρωμένη, και πιστή στον Πούτιν που θα τον προστατεύσει από οποιαδήποτε απόπειρα πραξικοπήματος. Ωστόσο, το κόστος της συνεχιζόμενης ηγεσίας του Πούτιν στην ρωσική κοινωνία είναι τόσο μεγάλο που θα ήταν έκπληξη αν καμία ομάδα δεν κινητοποιηθεί εναντίον του. Ξαφνικές άφθονες διαρροές από την κατά τα άλλα μυστικοπαθή κοινότητα πληροφοριών υποδηλώνουν αυξημένο βαθμό αντιπαλότητας μεταξύ των υπηρεσιών. Ακόμα κι αν η Ρωσία συνεχίσει να λογοκρίνει τις ειδήσεις για τον πόλεμο και το εύρος των απωλειών της στην Ουκρανία, η αλήθεια θα γίνει τελικά προφανής. Κατά την διάρκεια μιας δεκαετίας πολέμου στο Αφγανιστάν, σκοτώθηκαν 15.000 Σοβιετικοί στρατιώτες, μια αποτυχία που συνέβαλε στην κατάρρευση της κομμουνιστικής εξουσίας, αλλά περισσότεροι Ρώσοι στρατιώτες σκοτώθηκαν τους δύο πρώτους μήνες των μαχών στην Ουκρανία.

Το εσωτερικό περιβάλλον της Ρωσίας φαίνεται εκρηκτικό σε κάθε επίπεδο. Διαδίδονται εύλογες φήμες για συλλήψεις και απολύσεις ανώτατων στελεχών ασφαλείας. Τουλάχιστον επτά κορυφαίοι Ρώσοι επιχειρηματίες φέρεται να αυτοκτόνησαν αφού πρώτα είχαν σκοτώσει τις οικογένειές τους, με αποτέλεσμα να φαίνονται σαν εκτελέσεις. Η κοινωνική αναταραχή δεν ήταν εκτεταμένη τα τελευταία χρόνια, αλλά συμβαίνει, και το επίπεδο της αναμενόμενης μείωσης της παραγωγής και του βιοτικού επιπέδου δεν έχει καταγραφεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Μια φυσική λαϊκή αντίδραση θα ήταν η εκτεταμένη κοινωνική αναταραχή, η οποία θα επιδείνωνε τις εντάσεις μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας.

Τελικά το Συμβούλιο Ασφαλείας της Ρωσίας θα μπορούσε να εκδιώξει τον Πούτιν. Αυτό το όργανο συνεδριάζει μια φορά την εβδομάδα, αλλά τα τελευταία δύο χρόνια συνεδρίασε μόνο μια φορά, στις 21 Φεβρουαρίου, όταν ο Πούτιν ζήτησε την έγκριση του πολέμου κατά της Ουκρανίας. Συνεκλήθη σε μια από τις μεγάλες αίθουσες του Κρεμλίνου σε απόσταση πολλών μέτρων από τον Πούτιν. Αρχικά, η επιφυλακτικότητα του Πούτιν να συναντηθεί με τους συναδέλφους του αποδόθηκε στον ακραίο φόβο του για τον κορωνοϊό, αλλά τώρα φαίνεται περισσότερο από όλα να φοβάται τους συνεργάτες του, όπως φαίνεται από την προτίμησή του να κάθεται στην άκρη ενός μεγάλου τραπεζιού.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει αντικαταστήσει το Πολιτικό Γραφείο ως το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων, αλλά δεν έχει λαϊκή εξουσία. Εάν αναλάμβανε το Συμβούλιο Ασφαλείας, η Ρωσία μπορεί να δει ξανά μια κατάρρευση της πολιτικής εξουσίας, όπως στην απόπειρα πραξικοπήματος τον Αύγουστο του 1991, και η εξουσία θα μπορούσε να καταλήξει στο δρόμο. Μπορεί να ακολουθήσουν μερικά χρόνια απρόβλεπτης διαταραχής. Η εναλλακτική θα ήταν ο Πούτιν να καταφέρει να κινητοποιήσει τη μυστική του αστυνομία και να μεταμορφώσει την Ρωσία σε μια νέα Βόρεια Κορέα, κάτι που θα ήταν πολύ χειρότερο. Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς οποιαδήποτε μέση οδό σε αυτή την δραματική κατάσταση.

Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, η Δύση πρέπει να αρχίσει να σχεδιάζει για την κατάρρευση καθώς και για την ενίσχυση του καθεστώτος του Πούτιν. Εάν ο Πούτιν ενισχύσει την εξουσία του, η Δυτική πολιτική πρέπει να ενεργήσει αντίστοιχα. Οι κυρώσεις της κατά της Ρωσίας πρέπει να διατηρηθούν έως ότου όλα τα ρωσικά στρατεύματα εγκαταλείψουν την Ουκρανία. Ενώ η Δύση θα πρέπει να προσφέρει στην Ουκρανία ουσιαστική υλική υποστήριξη για την ανοικοδόμησή της, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα πρέπει να διατηρηθούν έως ότου η Ρωσία συμφωνήσει να προβεί σε αποζημιώσεις για την τρομερή ζημιά που προκάλεσε στην Ουκρανία. Οι μελλοντικές ροές Ρώσων μεταναστών είναι πιθανό να υπερβούν τα εκατομμύρια που φεύγουν από την Ουκρανία.

Ωστόσο, εάν ο Πούτιν χάσει την εξουσία, το μέλλον της Ρωσίας φαίνεται πολύ πιο ελπιδοφόρο. Θα ήταν αναμενόμενη μια περίοδος αταξίας, αλλά εάν η Ρωσία επιτύχει τελικά ένα αξιοπρεπές δημοκρατικό καθεστώς, η Δύση θα πρέπει να σταθεί όρθια και να εφαρμόσει ένα σωστό σχέδιο Μάρσαλ, όπως δεν έκανε το 1991. Ας ελπίσουμε ότι μια προηγούμενη Δυτική ανοικοδόμηση της Ουκρανίας μπορεί να εξυπηρετήσει ως γενικό σχέδιο.