Μια στρατηγική για τους αναποφάσιστους

Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους σε όλη την Ευρώπη και την Ασία απάντησαν γρήγορα και με αναπάντεχη ενότητα. Μέσα σε λίγες μέρες, ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συσπειρώθηκε στο πλευρό του Κιέβου —προμηθεύοντας την Ουκρανία με όπλα και πληροφορίες, επιβάλλοντας κυρώσεις και ελέγχους εξαγωγών στην Ρωσία και απομονώνοντας τη Μόσχα στην παγκόσμια σκηνή. Αυτή η προσπάθεια είχε κάποια αρχική επιτυχία. Ενισχυμένος από την Δυτική αρωγή ασφαλείας, ο ουκρανικός στρατός απώθησε την ρωσική προέλαση και έχει υποχρεώσει το Κρεμλίνο να περιορίσει τις φιλοδοξίες του στην ανατολική Ουκρανία.

Στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, τον Μάιο του 2022. Shannon Stapleton / Reuters
---------------------------------------------------------

Αυτές οι ξεχωριστές γραμμές συμμαχικής προσπάθειας —στρατιωτικές, οικονομικές και διπλωματικές— περιελάμβαναν ομόκεντρους κύκλους κρατών. Ένας μικρός αριθμός προηγμένων στρατιωτικών δυνάμεων προμήθευσαν το Κίεβο με πανίσχυρο οπλισμό, συμπεριλαμβανομένων αντιαρματικών όπλων, πυροβολικού και drones —ο μεγαλύτερος όγκος των οποίων προήλθε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Ένα ευρύτερο σύνολο χωρών, σύμμαχοι ή μη, συνέπραξαν σε ένα καθεστώς κυρώσεων [1] και ελέγχου των εξαγωγών που είχε σχεδιαστεί για να βλάψει την ρωσική οικονομία. Η ουδέτερη Ελβετία υπέγραψε, υιοθετώντας μια λίστα κυρώσεων της ΕΕ που στόχευαν την Ρωσία.

Τα Δυτικά κράτη στράφηκαν σε ένα ακόμη ευρύτερο φάσμα χωρών για να απομονώσουν διπλωματικά την Ρωσία, ειδικά στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Μέσω μιας σειράς ψηφισμάτων του ΟΗΕ, η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της επιδίωξαν να καταδικάσουν την συμπεριφορά του Κρεμλίνου, να βγάλουν τη Μόσχα από εξέχοντες πολυμερείς οργανισμούς και να μεταμορφώσουν την Ρωσία σε κράτος - παρία. Αυτές οι προσπάθειες, ωστόσο, ήταν λιγότερο επιτυχημένες από τις αντίστοιχες στρατιωτικές και οικονομικές. Η Ινδία [2] και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα απείχαν από κρίσιμες ψηφοφορίες και 35 χώρες -που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού- απείχαν ή ψήφισαν «όχι» σε ψήφισμα της 2ας Μαρτίου για την καταδίκη της ρωσικής εισβολής. Σε ένα σκηνικό όλο και πιο βαθιάς αντιπαλότητας με την Κίνα και την Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι τώρα ανήσυχες για την προοπτική ενός αναζωογονημένου μπλοκ αδέσμευτων χωρών που σκοπεύουν να παραμείνουν στο περιθώριο αυτού του γεωπολιτικού ανταγωνισμού ή να βάλουν μεταξύ τους απέναντι την Δύση και τους αντιπάλους της.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους έχουν δίκιο να είναι νευρικοί. Το αρχικό κίνημα των αδεσμεύτων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, που ιδρύθηκε την δεκαετία του 1960, ήταν ένα σταθερό αγκάθι στο πλευρό της Ουάσιγκτον, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδίωκαν να καταπολεμήσουν την σοβιετική επιρροή σε όλο τον κόσμο. Αλλά αυτή η ομάδα κρατών δεν είναι ο φυσικός διάδοχος του κινήματος των αδεσμεύτων: η σημερινή ομάδα δεν είναι ούτε νέα, ούτε αδέσμευτη, ούτε μπλοκ. Αντίθετα, αυτή η χαλαρή ομαδοποίηση αντιπροσωπεύει μια ποικιλία από συστάδες κρατών — το καθένα με το δικό του μοναδικό σύνολο συμφερόντων, ανησυχιών και στόχων. Μια αποτελεσματική απάντηση θα απαιτήσει από την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της να αναπτύξουν μια πιο λεπτομερή κατανόηση των περιφερειακών συμφερόντων και των συγκεκριμένων, και όχι των γενικευμένων, απαντήσεων στις αναδυόμενες κρίσεις.

ΑΒΕΒΑΙΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ

Εάν η Ουάσιγκτον θέλει να ενισχύσει την διπλωματική υποστήριξη για την υπεράσπιση της διεθνούς τάξης πραγμάτων, η πρώτη ομάδα χωρών που πρέπει να εξετάσει είναι οι διστακτικοί εταίροι των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους και Ασιάτες συμμάχους της Ουάσιγκτον, ετούτα τα κράτη -συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, του Μαρόκου και της Σαουδικής Αραβίας- απέφυγαν σε μεγάλο βαθμό την άμεση ανάμειξη στις προσπάθειες των ΗΠΑ να απομονώσουν την Ρωσία. Το Ισραήλ, για παράδειγμα, αμφιταλαντεύτηκε όσον αφορά την υποστήριξη των διπλωματικών προσπαθειών των ΗΠΑ, και στην συνέχεια προσφέρθηκε να χρησιμεύσει ως «αμερόληπτος» μεσολαβητής, με τον πρωθυπουργό Ναφταλί Μπένετ να κάνει πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες να αποτρέψει μια εισβολή. Το Κουβέιτ και η Σαουδική Αραβία, με την σειρά τους, αρνήθηκαν να αυξήσουν την παραγωγή πετρελαίου, μια κίνηση που θα είχε μειώσει τις τιμές και επομένως θα είχε ελαττώσει το κόστος των κυρώσεων στην ρωσική ενέργεια. Η Τουρκία έμεινε επίσης στο περιθώριο, μολονότι προμήθευσε το Κίεβο με drones. Το Μαρόκο απείχε στην πρώτη ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος, η Ιορδανία, το Κουβέιτ, το Ομάν, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα απείχαν στην δεύτερη ψηφοφορία, στις 7 Απριλίου - όπως έκαναν και χώρες που αντιπροσωπεύουν συνολικά το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού .

Κάθε κράτος είχε τους δικούς του λόγους για να μείνει αδρανές: το Ισραήλ βασίζεται στην ρωσική συνεργασία για στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Συρία. Η Αίγυπτος χρειάζεται ρωσικό οπλισμό και ρωσικό σιτάρι. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρειάζονται την υποστήριξη της Μόσχας, καθώς το Άμπου Ντάμπι προσπαθεί να καταφέρει να χαρακτηριστούν ως τρομοκράτες οι Χούθι, οι αντίπαλοι του στην Υεμένη. Για τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες του [Περσικού] Κόλπου, η επιτακτική ανάγκη διατήρησης των λεπτών σχέσεων εντός του ΟΠΕΚ –ο οργανισμός των παραγωγών πετρελαίου που ελέγχει τις τιμές, ορίζοντας ποσοστώσεις παραγωγής μεταξύ των μελών του- αποθαρρύνει την δράση εναντίον της Ρωσίας. Επιπλέον, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου στον κόσμο και το Πεκίνο εργάστηκε σκληρά για να αποτρέψει τις χώρες της Μέσης Ανατολής από το να απομονώσουν τον Ρώσο εταίρο του, συμπράττοντας με τη Μόσχα στην αντιδυτική διπλωματία στον ΟΗΕ και ενισχύοντας το αφήγημα της Ρωσίας για τον πόλεμο.