Το νέο αστυνομικό κράτος του Πούτιν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το νέο αστυνομικό κράτος του Πούτιν

Στην σκιά του πολέμου, η FSB ενστερνίζεται τις μεθόδους του Στάλιν

Από την άνοιξη και μετά, ωστόσο, η FSB [8] έχει ξεκινήσει να αντιστρέφει την ροή. Για παράδειγμα, δύο μήνες αφότου άρχισε ο πόλεμος, άφησε τον εξέχοντα πολιτικό της αντιπολίτευσης Vladimir Kara-Murza να μπει [στην χώρα]. Επί χρόνια, ο Kara-Murza μετακινείτο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρώπης και της Ρωσίας, προωθώντας τις κυρώσεις εναντίων των φίλων του Πούτιν· από όταν άρχισε ο πόλεμος φοβόταν ότι το Κρεμλίνο θα του απαγόρευε την είσοδο στην Ρωσία. Αλλά τον Απρίλιο ο Kara-Murza πέταξε στη Μόσχα και τον άφησαν να μπει [στην χώρα] - μόνο για να τον ρίξουν γρήγορα στη φυλακή, όπου έχει παραμείνει έκτοτε, με την κατηγορία της διασποράς ψευδών ειδήσεων (fake news) σχετικά με τον πόλεμο. Τον Ιούλιο, ένας άλλος πολιτικός της αντιπολίτευσης, ο Ilya Yashin, συνελήφθη με τις ίδιες κατηγορίες. Αφότου ο Αλεξέι Ναβάλνι [9] συνελήφθη και φυλακίστηκε —μετά την δική του επιστροφή στην Ρωσία, τον Αύγουστο του 2021— ο Yashin ήταν η πιο εξέχουσα προσωπικότητα της αντιπολίτευσης· τώρα, όπως ο Ναβάλνι και ο Kara-Murza, έχει φυλακιστεί και φιμωθεί.

Αυτό δεν είναι τυχαίο. Αρχής γενομένης από τον Μάιο του 2022, η FSB επισκέπτεται τις οικογένειες των Ρώσων εξόριστων για να μεταφέρει το μήνυμα ότι η ρωσική κυβέρνηση είναι έτοιμη να καλωσορίσει τους εξόριστους. Υπάρχουν επίσης αναφορές ότι Ρώσοι ειδικοί [του κλάδου] της πληροφορικής που εγκατέλειψαν την Ρωσία στην αρχή του πολέμου, αλλά επέστρεψαν, έχουν κληθεί στα κεντρικά γραφεία της FSB και έχουν ανακριθεί: η υπηρεσία αναζητούσε πληροφορίες ιδίως για Ρώσους εξόριστους που έχουν μείνει στο εξωτερικό. Αντί να υποχρεώνει τους Ρώσους [να φύγουν] στο εξωτερικό, όπου ίσως μπορέσουν να ενθαρρύνουν τα κινήματα της αντιπολίτευσης, το καθεστώς έχει αποφασίσει ότι θα ήταν καλύτερο να τους κρατήσει υπό στενή παρακολούθηση στην Ρωσία – μια προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά από το Κρεμλίνο στα αρχικά στάδια του Ψυχρού Πολέμου [10].

Ταυτόχρονα, η FSB έχει γίνει πιο τολμηρή στην καταδίωξη δημοσιογράφων και άλλων που βρίσκονται επί μακρόν στην εξορία. Εδώ, μπορούμε να αναφέρουμε την δική μας εμπειρία: τον Μάρτιο, το τμήμα εσωτερικής ασφαλείας της FSB κίνησε μια ποινική υπόθεση εναντίον ενός από εμάς, του Andrei Soldatov, με την κατηγορία της διασποράς ψευδών ειδήσεων όσον αφορά τον πόλεμο, κατηγορία που επισύρει ποινή έως και δέκα ετών φυλάκισης. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί του Soldatov στη Ρωσία έχουν παγώσει και η ρωσική κυβέρνηση έχει εκδώσει επίσημα διεθνή εντάλματα για την σύλληψή και την έκδοσή του στην Ρωσία. Ο αριθμός των Ρώσων δημοσιογράφων που έχουν απειληθεί με παρόμοιες κατηγορίες έχει αυξηθεί. Και δεδομένου ότι οι περισσότεροι ζουν ήδη στην εξορία, οι ποινικές υποθέσεις έχουν σκοπό να ασκήσουν περαιτέρω πίεση στους συγγενείς τους πίσω στην Ρωσία.

Εξίσου δραματική ήταν η όλο και μεγαλύτερη καταστολή της υπηρεσίας σε επιστήμονες, νομικούς και άλλους Ρώσους που έχουν συμμετάσχει σε δραστηριότητες που το καθεστώς θεωρεί πλέον ως ύποπτες. Οι προσπάθειες της FSB να παρενοχλήσει και να εκφοβίσει Ρώσους επιστήμονες που συνεργάζονται με ξένα ερευνητικά ιδρύματα δεν είναι νέες. Αλλά από όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, η FSB έχει γίνει πολύ επιθετικότερη. Στις 30 Ιουνίου, η υπηρεσία έλαβε ακραία μέτρα εναντίον του Dmitry Kolker, διευθυντή του Εργαστηρίου Κβαντικής Οπτικής (Laboratory of Quantum Optics) στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Novosibirsk (Novosibirsk State University), κατηγορώντας τον για προδοσία, διότι υποτίθεται ότι μοιράστηκε κρατικά μυστικά με την Κίνα. (Έδωσε μια σειρά διαλέξεων στην Κίνα ως μέρος ενός προγράμματος ανταλλαγής.) Παρόλο που ο Kolker βρισκόταν σε νοσοκομείο με τετάρτου σταδίου καρκίνο του παγκρέατος, η FSB τον συνέλαβε και τον έστειλε στη φυλακή Lefortovo, όπου πέθανε τρεις ημέρες αργότερα. Πολλοί Ρώσοι συγκλονίστηκαν, αλλά αυτό ήταν κάθε άλλο παρά ένα μεμονωμένο περιστατικό. Μια μέρα πριν από τη σύλληψη του Kolker, η FSB φυλάκισε τον Dmitry Talantov, έναν εξέχοντα δικηγόρο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος είχε υπερασπιστεί τον Safronov, τον δημοσιογράφο που κατηγορήθηκε για προδοσία από την FSB. Ο Talantov βρέθηκε πλέον κατηγορούμενος για διασπορά ψευδών ειδήσεων σχετικά με τον πόλεμο.

Ακόμη και οι κυρίαρχοι κλάδοι της ρωσικής οικονομίας έχουν βρεθεί υπό την πίεση της FSB. Αναλογιστείτε το εθνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Ρωσίας. Από τον Ιούνιο και μετά, η ρωσική υπηρεσία χρηματοοικονομικής παρακολούθησης, μαζί με την FSB, έχει ερευνήσει ιατρικές κλινικές σε όλη την χώρα για την συνταγογράφηση Δυτικών φαρμάκων αντί για ρωσικών. Η εκστρατεία παρουσιάστηκε στο κοινό ως «καταστολή των μηχανορραφιών ξένων φαρμακευτικών εταιρειών που πωλούν τα φάρμακά τους μέσω Ρώσων γιατρών». Το Κρεμλίνο έχει ζητήσει επίσης από την FSB να ερευνήσει γραφειοκράτες που «απέτυχαν» να αντικαταστήσουν τα ρωσικά προϊόντα, όπως οι τεχνολογίες [του κλάδου] της πληροφορικής, με ξένα.

Οι εκκαθαρίσεις της FSB έχουν αρχίσει επίσης να φθάνουν στην ρωσική ελίτ, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των ανώτερων αξιωματούχων ασφαλείας. Τον Ιούλιο, τρεις ανώτατοι στρατηγοί του Υπουργείου Εσωτερικών συνελήφθησαν με την κατηγορία της υπεξαίρεσης· η επιχείρηση θεωρήθηκε ως μήνυμα προς τον υπουργό Εσωτερικών να προσέχει και ο ίδιος - κανείς δεν είναι απολύτως ασφαλής σε αυτό το νέο κράτος ασφαλείας. Αυτή είναι μόνο η πιο πρόσφατη από μια σειρά εκκαθαρίσεων που έχουν στοχοποιήσει τον Oleg Mitvol, έναν πρώην νομάρχη της περιφέρειας της Μόσχας με καλές διασυνδέσεις, και τον Vladimir Mau, έναν κορυφαίο Ρώσο οικονομολόγο, ο οποίος είναι κοντά στο φιλελεύθερο μπλοκ της κυβέρνησης και [είναι] επικεφαλής της Προεδρικής Ακαδημίας Εθνικής Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης (Presidential Academy of National Economy and Public Administration), της κύριας εκπαιδευτικής μονάδας για τους Ρώσους γραφειοκράτες. Ο Mitvol ρίχτηκε στη φυλακή· ο Mau τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό - γεγονότα που έχουν αναστατώσει τις οικονομικές ελίτ της Μόσχας.