Η απερισκεψία του πονταρίσματος του Πακιστάν στην Κίνα

Τον Ιούλιο, μια λαϊκή εξέγερση στην Σρι Λάνκα ανέτρεψε την κυβέρνηση και έστειλε βιαστικά τον πρόεδρό της στην εξορία. Η εξέγερση ζυμωνόταν εδώ και μήνες στον απόηχο της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας, αλλά παρόλα αυτά έπιασε απροετοίμαστους τους παρατηρητές. Σε σουρεαλιστικές σκηνές, οι διαδηλωτές κατέλαβαν το προεδρικό ανάκτορο, κολύμπησαν στην πισίνα, δείπνησαν στην κουζίνα, έκαναν βόλτα στα υπνοδωμάτια και διεξήγαγαν στυλιζαρισμένες συναντήσεις στις αίθουσες συνεδριάσεων.

Ο Πακιστανός πρωθυπουργός Imran Khan και ο Κινέζος ηγέτης Li Keqiang κάνοντας χειραψία στο Πεκίνο, τον Οκτώβριο του 2019. Pool / Reuters
-------------------------------------------------------

Τέτοιες εικόνες από την Σρι Λάνκα κατέπληξαν τις οικονομίες που έχουν έλλειψη ρευστότητας σε όλη τη Νότια Ασία, μια ταραγμένη περιοχή που μαστίζεται από ασταθείς κυβερνήσεις, τοξικό εθνικισμό, βίαιο εξτρεμισμό και τις ανησυχητικές συνέπειες της διευρυνόμενης επιρροής της Κίνας. Από την Ντάκα έως το Ισλαμαμπάντ, οι κυβερνήσεις της περιοχής έχουν εξετάσει το χάος στην Κολόμπο και έχουν αναρωτηθεί εάν θα ήταν οι επόμενες.

Η δεινή κατάσταση της Σρι Λάνκα προήλθε από την κατάρρευση της οικονομίας της, στον απόηχο της κορύφωσης των τιμών των εμπορευμάτων και μιας εντυπωσιακής κρίσης χρέους. Προσφέρει ένα πικρό μάθημα σε άλλες παραπαίουσες οικονομίες [που βρίσκονται] σε παρόμοιες καταστάσεις, ειδικά σε εκείνες που, όπως η Σρι Λάνκα, βασίζονται υπερβολικά στην Κίνα. Συμπεριλαμβανομένης της Σρι Λάνκα, 42 χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος, όπως το Τζιμπουτί, το Κιργιστάν, το Λάος και η Ζάμπια, φέρεται να έχουν αναλάβει σημαντικές υποχρεώσεις χρέους προς την Κίνα, αξίας άνω του 10% του ΑΕΠ. Η πανωλεθρία της Σρι Λάνκα είναι ιδιαίτερα αφυπνιστική για το Πακιστάν [1], μια χώρα που εξαρτάται υπερβολικά από τα κινεζικά δάνεια. Το Πακιστάν έχει δεσμεύσει μεγάλο μέρος της ελπίδας του για ανάπτυξη στην επιδίωξη κινεζικών επενδύσεων. Ωστόσο, παρά το αυξανόμενο κόστος δανεισμού, οι Πακιστανοί ηγέτες πιστεύουν ακόμη ότι το στοίχημα της χώρας με την Κίνα αξίζει τον κόπο. Εάν κάνουν λάθος, η σχέση με την Κίνα απειλεί να αφήσει το Πακιστάν ευάλωτο στην αυξανόμενη πολιτική αναταραχή, εν μέσω μιας ήδη επικίνδυνης οικονομικής πτώσης.

ΠΥΡΙΤΙΔΑΠΟΘΗΚΗ

Εξαιτίας του μεγέθους της χώρας, το διακύβευμα είναι ακόμη μεγαλύτερο στο Πακιστάν από όσο ήταν στην Σρι Λάνκα [2]. Το Πακιστάν είναι η πατρίδα του πέμπτου μεγαλύτερου πληθυσμού στον κόσμο και μιας οικονομίας 340 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα τελευταία έξι χρόνια, η οικονομική παραγωγικότητα έχει πέσει σε ιστορικά χαμηλά, τα εγχώρια έσοδα και τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν συρρικνωθεί, το νόμισμα έχει υποτιμηθεί, η ανεργία εκτινάσσεται στα ύψη και η πολιτική διαφθορά [3] έχει αυξηθεί. Το συνολικό εξωτερικό χρέος της χώρας έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2016 και μετά, φτάνοντας στα μνημειώδη 131 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο συναγερμός χτυπά, ακόμη και όταν οι ηγέτες του Πακιστάν που φιλονικούν αρνούνται να ακούσουν.

Αγωνιζόμενο να αποφύγει την χρεοκοπία, το Πακιστάν βρίσκεται πλέον σε ένα όργιο δανεισμού για να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες του και να ανταποκριθεί στις αποπληρωμές του χρέους του. Τον Ιούνιο, η ασταθής νέα κυβέρνηση του Πακιστάν δανείστηκε άλλα 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια από την Κίνα για να ενισχύσει τα συναλλαγματικά της αποθέματα. Διαπραγματεύτηκε επίσης την συνέχιση ενός πακέτου διάσωσης 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (International Monetary Fund), το οποίο περιελάμβανε την αύξηση των τιμών των καυσίμων και των τιμολογίων της ηλεκτρικής ενέργειας, βαθιά αντιδημοφιλή μέτρα που προκάλεσαν δημόσια αντίδραση. Η κυβέρνηση έχει προσπαθήσει να κάνει τους Πακιστανούς να αποδεχτούν την πραγματικότητα των δύσκολων καιρών, προτρέποντάς τους να περιορίσουν την κατανάλωση τσαγιού ώστε να συμβάλουν στη μείωση του εκκρεμούς λογαριασμού των 600 εκατομμυρίων δολαρίων της χώρας για εισαγωγές τσαγιού.

Μολονότι αυτά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα μπορούσαν να κερδίσουν χρόνο για το Πακιστάν, δεν θα εξασφαλίσουν την οικονομική αυτάρκεια του. Το Πακιστάν διακινδυνεύει ένα αποτέλεσμα πολύ πιο επικίνδυνο από αυτό της Σρι Λάνκα· η πολιτική του έχει γίνει όλο και πιο ταραχώδης τα τελευταία χρόνια εξαιτίας των ενεργειών των ηγετών του, του υπερβάλλοντος ζήλου του στρατού και ενός βαθιά πολωμένου πληθυσμού. Ένα αναπτυσσόμενο επιτελείο Πακιστανών ηγετών, που προσυπογράφουν ένα είδος ισλαμικού εθνικισμού [4], έχει καταστήσει τις ισλαμιστικές ομάδες μαχητών ολοένα και πιο επικρατούσες· άλλοι υποδαυλίζουν επικίνδυνα αντιαμερικανικά αισθήματα για να κερδίσουν την υποστήριξη του κοινού. Μια πυριτιδαποθήκη αιτιάσεων ίσως εκραγεί, καθώς οι απλοί Πακιστανοί γίνονται φτωχότεροι και πιο θυμωμένοι.

ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Οποιαδήποτε μελέτη της επικίνδυνης οικονομικής κατάστασης του Πακιστάν πρέπει να περιλαμβάνει την Κίνα [5]· το Ισλαμαμπάντ οφείλει σχεδόν το ένα τέταρτο του εξωτερικού χρέους του στο Πεκίνο. Αλλά κανένας Πακιστανός ηγέτης δεν έχει τολμήσει να αμφισβητήσει την άνιση σχέση της χώρας με τον γείτονά της στον βορρά, φιμώνοντας κάθε κριτική στην Κίνα. Το Πακιστάν σπεύδει να επιπλήξει την γειτονική του Ινδία για τις επιθέσεις και την περιθωριοποίηση του μειονοτικού μουσουλμανικού πληθυσμού της Ινδίας, αλλά έχει αρνηθεί να καταδικάσει την κατάφωρη κακομεταχείριση του μουσουλμανικού πληθυσμού των Ουιγούρων από την Κίνα.