Μια ματιά στο τεύχος 77

Κυκλοφορεί ήδη στα κεντρικά περίπτερα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης το τεύχος Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 2022 του Foreign Affairs The Hellenic Edition, με κεντρικό θέμα τις αναθεωρητικές πολιτικές που αναπτύσσει ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίες στοχεύουν την Ελλάδα και όχι μόνο.

Στην σχετική ανάλυση, ο διπλωμάτης πρώην αναπληρωτής υπουργός και νυν βουλευτής, Γιώργος Κουμουτσάκος, καταγράφει τις από μακρού χρόνου προσπάθειες της Άγκυρας να δημιουργήσει συνθήκες αμφισβήτησης των υφιστάμενων συνόρων και να προσπορισθεί ωφελήματα εις βάρος των γειτόνων της. Την συμπεριφορά αυτή την χαρακτηρίζει ως ανάστροφη του Ανατολικού Ζητήματος, δηλαδή της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Προβλέπει την έλευση μιας σημαντική κρίσης στην περιοχή με κύριο δρώντα της Τουρκία, και περιγράφει τα βήματα με τα οποία θα εκδηλωθεί η κρίση αυτή. Κεντρικός θα είναι ο ρόλος της Δύσης, των ΗΠΑ και της Ευρώπης δηλαδή, ώστε να καταστεί σαφές ότι τέτοιες πολιτικές δεν θα έχουν θετική κατάληξη για όποιον τις επιλέγει.

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο George Washington, Marc Lynch, επιχειρηματολογεί σχετικά με τον τρόπο που η Δύση βλέπει τη Μέση Ανατολή, σημειώνοντας ότι η χαρτογράφηση της περιοχής μέχρι και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου δεν έχει καμία αντιστοίχιση με τον τρόπο με τον οποίο οι περιφερειακές δυνάμεις δρουν στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Πλέον, ακόμα και μεγάλες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα έχουν μεταβάλλει την θεώρηση και τις δράσεις τους εκεί, γεγονός που αναγκάζει και τις ΗΠΑ να μεταβάλλουν την στάση τους.

Ένα δείγμα της ιδιόρρυθμης κατάστασης στην οποία βρίσκεται η Μέση Ανατολή αποτελεί το Ιράν. Ο Karim Sadjadpour, από το Carnegie Endowment for International Peace, αναλύει την πολιτική του θεοκρατικού ιρανικού καθεστώτος, του οποίου το αφήγημα είναι απολύτως ιδεολογικό. Στην προσπάθειά του να προστατεύσει τον εαυτό του και να αυξήσει την περιφερειακή ισχύ της χώρας, το ιρανικό καθεστώς έχει υποβάλλει την χώρα σε μακροχρόνια μιζέρια, και εν τέλει σε αποξένωση από την διεθνή κοινότητα.

Επίσης, η Tanisha M. Fazal, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Minnesota, με αφορμή τον πόλεμο που εξαπέλυσε η Ρωσία εναντίον της Ουκρανίας, υπογραμμίζει τον κίνδυνο του τερματισμού της εποχής της τήρησης των υφιστάμενων συνόρων και την εκκίνηση μιας νέας εποχής κατακτήσεων. Για να μην αφεθεί αυτό να εξαπλωθεί, από την Κίνα ως την Τουρκία και από την Σαουδική Αραβία μέχρι το Σουδάν, η διεθνής κοινότητα πρέπει να συσπειρωθεί γύρω από την υπάρχουσα τάξη, την οποία η Ρωσία προσπαθεί να διασαλεύσει.

Μια άλλη πτυχή των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η διεθνής τάξη αφορά στην επιδείνωση των συνθηκών σχετικά με την ελευθερία του λόγου. Μια σειρά από αυταρχικά κράτη έχουν πλήξει την ανεξαρτησία των media ενώ αυταρχικές και λαϊκιστικές δυνάμεις σε καθιερωμένες δημοκρατίες της Δύσης προσπαθούν να κάνουν το ίδιο. Όπως γράφει ο Jacob Mchangama, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης Justitia, κομβικό ρόλο τόσο υπέρ όσο και εναντίον της ελευθερίας του λόγου έχει παίξει η τεχνολογία. Οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες πρέπει να ενταχθούν σε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο αν η Δύση θέλει να αυξήσει τις πιθανότητες της επιβίωσης της ελευθερίας του λόγου.

Στο άλλο μεγάλο ζήτημα της εποχής, αυτό της οικονομικής δυσπραγίας και της σχεδόν παγκόσμιας αύξησης του πληθωρισμού, ο Sebastian Mallaby, από το Council on Foreign Relations, εξηγεί την λειτουργία της έκδοσης νέου χρήματος και το πώς αυτό βοήθησε στην ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Όμως οι κεντρικές τράπεζες, με κορυφαία την Fed των ΗΠΑ, έκαναν δυο σημαντικά λάθη στην εκτίμηση της τρέχουσας κατάστασης. Οι αυστηρότερες δημοσιονομικές πολιτικές φαίνεται να είναι η απάντηση για τα επόμενα χρόνια.

Ποια είναι η θέση της Ελλάδας μέσα στο σκηνικό αυτό; Ο Βασίλης Κοψαχείλης, διεθνολόγος – Σύμβουλος Γεωστρατηγικής, προτείνει μια νέα θεώρηση βιώσιμης αναπτυξιακής στρατηγικής για την ελληνική οικονομία που θα ανατρέψει την χρόνια ελληνική κακουχία. Κεντρικό στοιχείο σε αυτό αποτελεί η γεω-επιχειρηματικότητα που θα είναι χρήσιμο να γίνει κατανοητή από τις ελληνικές αποφασιστικές δυνάμεις. Ένα τέτοιο πλεονέκτημα -όπως π.χ. είναι η ελληνική ναυτιλία- μπορεί πράγματι να κάνει την διαφορά αν ενταχθεί σε μια στρατηγική.

Ούτως ή άλλως ο κόσμος αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς. Ο Nicholas Wright, γιατρός και νευροεπιστήμονας στο University College of London και στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Georgetown, μελετά τον ανταγωνισμό μεταξύ του ψηφιακού αυταρχισμού και της φιλελεύθερης δημοκρατίας μέσα από το πρίσμα των νέων τεχνολογιών της Τεχνητής Νοημοσύνης ενώ οι Michael C. Horowitz, Lauren Kahn, και Laura Resnick Samotin (από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, από το Council on Foreign Relations, και το Atlantic Council, αντίστοιχα) παρουσιάζουν τις πτυχές της Τεχνητής Νοημοσύνης στην στρατιωτική καινοτομία.

Ωστόσο τα όπλα δεν είναι πάντοτε συμβατικά. Η Kelly M. Greenhill, καθηγήτρια στο Tufts University, εξιστορεί το πώς έχουν οπλοποιηθεί οι μετανάστες ως εργαλείο κρατικού καταναγκασμού εναντίον άλλων κρατών. Η τακτική αυτή είναι ακόμα διαδεδομένη και διακινδυνεύει μια γενικότερη διολίσθηση των φιλελεύθερων κυβερνήσεων σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλων ελευθεριών.

Η αρχαιολόγος Κωνσταντίνα Καραθάνου γράφει για τον ρόλο των μνημείων που βρίσκονται κοντά σε σύνορα στις σχέσεις μεταξύ των κρατών, τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμά της αποτελεί ο Άγιος Αχίλλειος, ένα θρησκευτικό μνημείο στις Πρέσπες που επηρεάζει τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας.

Επίσης, ο νομικός Γεώργιος Κ. Οικονόμου εξετάζει την σχέση της κομμουνιστικής απειλής στην ενίσχυση του φασισμού στις ιστορικές φάσεις που οδήγησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αντιμετώπιση της περιόδου από τον Πρώτο και τον Δεύτερο Π.Π αλλά και τον Ψυχρό Πόλεμο ως ενιαίο σύνολο μπορεί να οδηγήσει σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Τέλος, η διευθύντρια Σπουδών Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής στο American Enterprise Institute, Kori Schake, παρουσιάζει με κριτική διάθεση τα βιβλία «The Blue Age» του Gregg Easterbrook και «To Rule the Waves» του Bruce D. Jones, που αμφότερα εξετάζουν την σημασία των ναυτικών δυνάμεων για την φιλελεύθερη τάξη. Κοινό συμπέρασμα ότι η ναυτική ισχύς των ΗΠΑ φθίνει και ότι χρειάζεται επειγόντως ενίσχυση.

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr , στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr αλλά και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition