Το πλεονέκτημα της ασύνετης επίσκεψης της Πελόζι στην Ταϊβάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το πλεονέκτημα της ασύνετης επίσκεψης της Πελόζι στην Ταϊβάν

Τι μπορεί να διδαχθεί η Ουάσιγκτον από την υπερβολική αντίδραση του Πεκίνου
Περίληψη: 

Με πειθαρχία και σαφήνεια ως προς τους στόχους, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ θα ήταν ίσως ακόμη σε θέση να αδράξουν την στιγμή για να συγκρατήσουν την διολίσθηση στις σχέσεις εκατέρωθεν του Στενού και να βάλουν την Ταϊβάν σε πιο σταθερή βάση.

Ο RYAN HASS είναι ανώτερος συνεργάτης, κάτοχος της έδρας ταϊβανέζικων σπουδών «Chen-Fu and Cecilia Yen Koo» και κάτοχος της έδρας του Προγράμματος Εξωτερικής Πολιτικής «Michael H. Armacost» στο Brookings Institution. Από το 2013 έως το 2017 υπηρέτησε ως διευθυντής για την Κίνα, την Ταϊβάν και τη Μογγολία στο National Security Council.

Στον απόηχο του άκαιρου ταξιδιού της προέδρου της Βουλής (House Speaker), Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν, οι ηγέτες της Κίνας ήταν αποφασισμένοι να μην αφήσουν μια καλή κρίση να πάει χαμένη. Διεξήγαγαν πρωτόγνωρες στρατιωτικές ασκήσεις, εκτοξεύοντας βαλλιστικούς πυραύλους κοντά στην Ταϊβάν και στέλνοντας μαχητικά [αεροσκάφη] και πολεμικά πλοία στην άλλη πλευρά της μέσης γραμμής του Στενού της Ταϊβάν, σε μια επίδειξη δύναμης που τράβηξε την προσοχή. Η Κίνα εξέδωσε επίσης μια λευκή βίβλο, μόλις την τρίτη που έχει εκδώσει ποτέ για την Ταϊβάν, καθορίζοντας τους όρους της για την επίτευξη της ενοποίησης - ειρηνικά, εάν είναι δυνατόν, βίαια εάν χρειαστεί.

17082022-1.jpg

Πιόνια του σκάκι μπροστά σε σημαίες της Ταϊβάν και της Κίνας, τον Αύγουστο του 2022. Nyancho NwaNri / Reuters
--------------------------------------------------------

Η αντίδραση της Κίνας αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου μοτίβου. Το 2012, το Πεκίνο απάντησε στην εθνικοποίηση από την Ιαπωνία των νησιών Diaoyu (γνωστά στην Ιαπωνία ως νησιά Senkaku) - ένα αρχιπέλαγος που ιστορικά διεκδικείται από την Κίνα, την Ιαπωνία και την Ταϊβάν - στέλνοντας περιπολίες της ακτοφυλακής και του ναυτικού στην περιοχή, τακτικές που έχουν συνεχιστεί και διευρυνθεί. Το 2019, η Κίνα χρησιμοποίησε παρομοίως μια έξαρση των εντάσεων κατά μήκος των συνόρων της με την Ινδία, ως πρόσχημα για να προσθέσει στις δυνάμεις, στις εγκαταστάσεις και στις περιπολίες της σε αμφισβητούμενες περιοχές. Και την ίδια χρονιά, υπέδειξε τις διαδηλώσεις υπό την ηγεσία των φοιτητών του Χονγκ Κονγκ ως το σκεπτικό για την διάλυση του μοντέλου «μία χώρα, δύο συστήματα» - το οποίο είχε δώσει στο Χονγκ Κονγκ μεγάλη αυτονομία - και την επιβολή ενός νόμου για την εθνική ασφάλεια ώστε να επιβάλει την υπακοή προς το Πεκίνο.

Στην περίπτωση της Ταϊβάν [1], το Πεκίνο φαίνεται να ενισχύει δύο από τους πρόσφατους ισχυρισμούς του. Ο πρώτος είναι ότι η Κίνα δεν αναγνωρίζει καμία μέση γραμμή στο Στενό της Ταϊβάν. Ο δεύτερος είναι ότι η Κίνα έχει «κυριαρχία, κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία στο Στενό της Ταϊβάν». Από την οπτική του Πεκίνου, αυτές οι θέσεις πηγάζουν από την πολιτική του ότι η Ταϊβάν αποτελεί μέρος της Κίνας [2]. Επιχειρώντας με αεροσκάφη και ναυτικά σκάφη στην άλλη πλευρά της μέσης γραμμής του Στενού της Ταϊβάν, με πρωτόγνωρους αριθμούς μετά την επίσκεψη της Πελόζι, το Πεκίνο επιδιώκει να επιβάλλει το ότι ο στρατός του δεν θα είναι πλέον περιορισμένος στο δικό του μισό του Στενού της Ταϊβάν. Και με το να ρίχνει βαλλιστικούς πυραύλους σε ύδατα κοντά στα εμπορικά λιμάνια της Ταϊβάν, το Πεκίνο φαίνεται να σηματοδοτεί ότι από εδώ και στο εξής, θα ενεργεί στρατιωτικά όπου κρίνει απαραίτητο στο Στενό της Ταϊβάν. Η εκτόξευση πολλαπλών πυραύλων από το Πεκίνο σε ύδατα εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Ιαπωνίας χρησιμεύει ομοίως ως προειδοποίηση προς το Τόκιο για περαιτέρω ανάμειξη σε υποθέσεις εκατέρωθεν του στενού.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι πρόσφατες ενέργειες της Κίνας θα είχαν συμβεί αργά ή γρήγορα, ανεξάρτητα από το εάν η Πελόζι επισκεπτόταν το νησί. Ακόμα κι αν αποδεχτεί κάποιος μια τέτοια συζητήσιμη λογική, το ταξίδι της Πελόζι δημιούργησε ένα πρόσχημα για την Κίνα να επιταχύνει τα σχέδιά της [3]. Αλλά τώρα που η ζημιά έχει γίνει, είναι επιτακτική ανάγκη να εστιάσουμε σε ό,τι προκύπτει από αυτήν την κρίση. Δεν είναι αναπόφευκτο ότι η κατάσταση στο Στενό της Ταϊβάν έχει εγκλωβιστεί σε μια οδό μόνιμης επιδείνωσης. Η απάντηση της Ταϊπέι ήταν ήπια και μη κλιμακωτική. Με πειθαρχία και σαφήνεια ως προς τους στόχους, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ θα ήταν ίσως ακόμη σε θέση να αδράξουν την στιγμή για να συγκρατήσουν την διολίσθηση στις σχέσεις εκατέρωθεν του Στενού και να βάλουν την Ταϊβάν σε πιο σταθερή βάση.

ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Από την σκοπιά του Πεκίνου, η επίσκεψη της Πελόζι ήταν συνέπεια δύο ευρέων τάσεων: της απομάκρυνσης [4] της Ταϊβάν από την Κίνα και των αποφασιστικών προσπαθειών των Ηνωμένων Πολιτειών να αναδείξουν το διεθνές προφίλ της Ταϊβάν. Η Κίνα θα προτιμούσε έντονα να αγνοήσει ο υπόλοιπος κόσμος την Ταϊβάν, ώστε το Πεκίνο να αντιμετωπίσει το θέμα ως εσωτερική υπόθεση και να επιβάλει την βούλησή [5] του στην Ταϊβάν. Η επίσκεψη της Πελόζι πρόσφερε μια ευκαιρία στο Πεκίνο να διεξάγει μια παρέμβαση και, με αυτόν τον τρόπο, να επιδιώξει να κλίνει μόνιμα το status quo υπέρ του. Η Ουάσιγκτον και η Ταϊπέι πρέπει να ενεργήσουν έξυπνα για να αποτρέψουν την διάβρωση της κατάστασης ασφαλείας της Ταϊβάν.

Για την Ουάσιγκτον, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να αποτραπεί το Πεκίνο [6] από το να επιβάλλει ένα διαφορετικό status quo στην Ταϊβάν. Για τον σκοπό αυτόν, ίσως είναι χρήσιμο να εξετάσουμε το πώς οι προηγούμενοι πρόεδροι των ΗΠΑ μπόρεσαν να αποτρέψουν το Πεκίνο από το να εκμεταλλευτεί περιστατικά στο παρελθόν. Μια περιπτωσιολογική μελέτη (case study) που αξίζει να επανεξεταστεί είναι η επιτυχία του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, το 2016, να αποτρέψει την Κίνα από την διενέργεια αποξήρανσης στην Scarborough Shoal, μια ατόλη στην Θάλασσα της Νοτίου Κίνας που διεκδικείται τόσο από την Κίνα όσο και από τις Φιλιππίνες. Στις αρχές εκείνης της χρονιάς, υπήρχαν συζητήσεις ότι το Πεκίνο ίσως επιδίωκε να επεκτείνει την κατασκευή τεχνητών νησιών στην Scarborough Shoal. Εάν η Κίνα είχε προχωρήσει, οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως είχαν εμπλακεί, καθώς είχαν μια συμμαχική δέσμευση με τις Φιλιππίνες [7].