Secure Connection

Πώς η Ουκρανία αναμορφώνει τον πόλεμο

Τεχνολογικές εξελίξεις βοηθούν το Κίεβο να πετύχει

Lauren Kahn

31/08/2022

Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα

Επειδή η τεχνολογία που χρησιμοποιεί η Ουκρανία είναι εύκολη στην λειτουργία, η χώρα μπορεί να αξιοποιήσει στρατιώτες με λίγη εκπαίδευση και ακόμη και απλούς πολίτες για να κερδίσει στο πεδίο της μάχης. Με αυτόν τον τρόπο, έχει επισημάνει μια ευρύτερη τάση στον πόλεμο: τον εκδημοκρατισμό της στρατιωτικής ισχύος.

Η LAUREN KAHN είναι ερευνητική συνεργάτις στο Council on Foreign Relations.

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας. Εγγραφείτε στο newsletter για να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Στην αρχή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι περισσότεροι ειδικοί περίμεναν ότι το Κίεβο θα έπεφτε γρήγορα. Οι ουκρανικές δυνάμεις πολεμούσαν ενάντια σε έναν στρατό που ήταν μεγαλύτερος και καλύτερα οπλισμένος. Τα στρατεύματα της Ρωσίας είχαν μεγαλύτερη μαχητική εμπειρία και χρηματοδότηση. Το ερώτημα δεν ήταν το εάν οι δυνάμεις της Μόσχας θα εκθρόνιζαν την ουκρανική κυβέρνηση αλλά πότε θα γινόταν η αλλαγή καθεστώτος.

Ένα μαχητικό drone Bayraktar TB2 που δωρήθηκε στην Ουκρανία παρουσιάζεται στο Šiauliai της Λιθουανίας, τον Ιούλιο του 2022. Ints Kalnins / Reuters
------------------------------------------------------

Βεβαίως, το Κίεβο δεν έπεσε [1]. Αντίθετα, ο ουκρανικός στρατός σταμάτησε την επίθεση της Ρωσίας στην πρωτεύουσα και ανάγκασε μια υποχώρηση. Η Ρωσία χαμήλωσε την αρχική της αποστολή από μια γενική κατάκτηση και ο πόλεμος τώρα αποτελείται κυρίως από επιθέσεις και αντεπιθέσεις στην ανατολική και νότια Ουκρανία. Το ερώτημα δεν είναι πλέον πόσο μπορεί να αντέξει το Κίεβο. Είναι αν η ουκρανική κυβέρνηση μπορεί να διεκδικήσει εκ νέου την κατεχόμενη γη.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για την εκπληκτική επιτυχία της Ουκρανίας. Η υλικοτεχνική ανικανότητα του ρωσικού στρατού, η αινιγματική αδυναμία του να εξασφαλίσει έγκαιρη αεροπορική υπεροχή, και το χαμηλό ηθικό των στρατευμάτων [2] έπαιξαν όλα ρόλο. Το ίδιο έκανε η Δυτική υποστήριξη για την Ουκρανία και η απόλυτη επιμονή των στρατιωτών της χώρας. Αλλά αυτές οι εξηγήσεις δεν λένε την πλήρη ιστορία. Ο ουκρανικός στρατός αξίζει αναγνώριση όχι μόνο για τα κίνητρα των στρατευμάτων του αλλά και για την τεχνική του γνώση. Έχει χρησιμοποιήσει τεχνολογίες αιχμής και έχει προσαρμόσει τις υπάρχουσες δυνατότητες με δημιουργικούς νέους τρόπους, εντός και εκτός του κινητικού πεδίου μάχης. Έχει αναπτύξει εν αναμονή πυρομαχικά (loitering munitions) -πυραύλους με την ικανότητα να παραμείνουν σε μια θέση μέχρι ο χειριστής να εντοπίσει έναν στόχο- και τροποποιημένα εμπορικά drones που μπορούν να καταστρέψουν ρωσικά στρατεύματα και εξοπλισμό με φθηνό τρόπο. Έχει αξιοποιήσει εμπορικά δορυφορικά δεδομένα για να παρακολουθεί τις κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Και το Κίεβο χρησιμοποίησε με σύνεση την τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence, ΑΙ) σε συνδυασμό με αυτές τις δορυφορικές εικόνες, για να δημιουργήσει λογισμικό που βοηθά το πυροβολικό να εντοπίσει, να στοχεύσει, και να καταστρέψει στόχους με τον πιο αποτελεσματικό και θανατηφόρο δυνατό τρόπο.

Η επιτυχία της Ουκρανίας [3] με αυτές τις τεχνολογίες δεν έρχεται επειδή τα εργαλεία είναι πιο εντυπωσιακά ή πιο περίπλοκα από εκείνα που έχει αναπτύξει η Ρωσία. Το αντίθετο μάλιστα. Πολλές από τις τεχνολογίες που έχει χρησιμοποιήσει η Ουκρανία είναι πολύ προσιτές και απλές στην ανάπτυξη. Στην πραγματικότητα, είναι η ευκολία αυτών των εργαλείων ακριβώς εκείνο που τα κάνει τόσο ισχυρά. Επειδή η τεχνολογία της είναι εύκολη στην λειτουργία, η Ουκρανία μπορεί να αξιοποιήσει στρατιώτες με λίγη εκπαίδευση και ακόμη και απλούς πολίτες για να κερδίσει στο πεδίο της μάχης. Με αυτόν τον τρόπο, η χώρα έχει επισημάνει μια ευρύτερη τάση στον πόλεμο, μια τάση με συνέπειες που εκτείνονται πέρα από αυτή την σύγκρουση: τον εκδημοκρατισμό της στρατιωτικής ισχύος. Τα εργαλεία της Ουκρανίας έχουν επεκτείνει τον πόλεμο πέρα από το φυσικό πεδίο μάχης -και πέρα από τους παραδοσιακούς στρατιωτικούς και κρατικούς παράγοντες- για να επιτρέψουν στους καθημερινούς πολίτες, τις ιδιωτικές εταιρείες, και τα πολιτικά ιδρύματα να βοηθήσουν στον αγώνα. Είναι μια τάση που θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο άλλες χώρες θα διεξάγουν πολέμους στην πορεία.

ΛΑΪΚΗ ΙΣΧΥΣ

Η σύγκρουση [4] στην Ουκρανία είναι ακραία. Οι περισσότεροι μεγάλοι σύγχρονοι πόλεμοι έγιναν μεταξύ ισχυρών κρατών και αδύναμων κρατών, μεταξύ δύο αδύναμων κρατών, ή μεταξύ κρατών ή μη κρατικών παραγόντων. Αλλά σε αντίθεση με το Ιράκ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία είναι μεγάλες χώρες με καλά εξοπλισμένους στρατούς. Ως αποτέλεσμα, οι ουκρανικές στέπες έχουν μετατραπεί σε πεδίο δοκιμασίας για τεχνολογίες και στρατιωτικές καινοτομίες της επόμενης γενιάς.

Το πιο σημαντικό είναι ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία αντιπροσωπεύει ένα είδος ενηλικίωσης και ωρίμανσης πολλών προηγμένων τεχνολογιών που προηγουμένως θεωρούνταν πιο εξειδικευμένες, από drones μέχρι εν αναμονή πυρομαχικά έως εμπορικούς δορυφόρους. Γι’ αυτό η Ουκρανία τις χρησιμοποίησε με εμφανή επιτυχία. Η χώρα, για παράδειγμα, έχει αναβαθμίσει την συμβατική σοφία ότι τα drones θα δυσκολευτούν να λειτουργήσουν απέναντι σε αεράμυνες. Έχει αποδειχθεί ότι δεδομένα (data) που ανήκουν σε εμπορική ιδιοκτησία ή ανοιχτές πηγές είναι, στην πραγματικότητα, προσβάσιμες και χρήσιμες πηγές πληροφοριών στο πεδίο της μάχης.

Δείτε την ανάπτυξη από την Ουκρανία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB2 τουρκικής κατασκευής. Το TB2 είναι ένας μη πιθανός ήρωας: φθηνό, δύσκολο να κρυφτεί, και αργό. Αλλά αυτά τα drones [5] ήταν πολύ επιτυχημένα στην εξουδετέρωση ακόμη πιο αργών ή σταθερών στόχων, όπως ρυμουλκούμενο πυροβολικό ή τεθωρακισμένα οχήματα. Τον Μάρτιο, για παράδειγμα, η Ουκρανία χρησιμοποίησε τα όπλα αυτά για να επιτεθεί σε μια ρωσική στρατιωτική συνοδεία βόρεια του Κιέβου με μοχθηρή αποτελεσματικότητα, βοηθώντας να αναγκάσει την υποχώρηση της Ρωσίας. Ανέπτυξε ένα TB2 για να μεταδώσει τις συντεταγμένες και να κινηματογραφήσει την βύθιση ενός ρωσικού ρυμουλκού διάσωσης. Η Ουκρανία έχει επίσης δημιουργικά μετατρέψει τις αδυναμίες του drone σε πλεονεκτήματα˙ το δυνατό, βραδυκίνητο όπλο χρησίμευσε ως ο τέλειος αντιπερισπασμός για την αεράμυνα του Moskva, ενώ η Ουκρανία φέρεται να ξεπάστρεψε το πλοίο με δύο πυραύλους Neptune.

Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας είναι επίσης η πρώτη σύγκρουση στην οποία και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη, ιδιαίτερα αλγόριθμους μηχανικής και βαθιάς μάθησης (deep-learning). Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη για να πραγματοποιήσει επιθέσεις στον κυβερνοχώρο [6], για να δημιουργήσει deepfake βίντεο που δείχνουν τον Ζελένσκι να παραδίδεται, και για να προωθήσει άλλη φιλορωσική προπαγάνδα. Η Ουκρανία, εν τω μεταξύ, χρησιμοποιεί τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου για να εντοπίσει Ρώσους πράκτορες και στρατιώτες, να καταπολεμήσει την παραπληροφόρηση, και -με την βοήθεια του στρατού των ΗΠΑ- να δημιουργήσει μοντέλα ρωσικών τακτικών και στρατηγικής που μπορεί να χρησιμοποιήσει για ανάλυση και στρατηγικό σχεδιασμό. (Είναι σημαντικό, ωστόσο, να σημειωθεί ότι ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία έχουν χρησιμοποιήσει αληθινά όπλα με δυνατότητα τεχνητής νοημοσύνης, όπως ένα όπλο που θα μπορούσε να επιλέξει και να δεσμεύσει στόχους χωρίς ανθρώπινες οδηγίες˙ κανένα κράτος δεν το έχει κάνει).

Η υποκείμενη βάση για τις περισσότερες από αυτές τις τεχνολογίες προέρχεται από εμπορικούς και ακαδημαϊκούς τομείς, που τους επιτρέπει να αναπτυχθούν και να διανεμηθούν γρήγορα. Αυτό κατέστησε ευκολότερο για την Ουκρανία [7] να διαθέτει ένα ευρύτερο φάσμα στρατιωτικών δυνατοτήτων και να βρει περισσότερους χειριστές. Με μόλις 600 δολάρια, απλοί Ουκρανοί χρησιμοποίησαν τρισδιάστατους εκτυπωτές και φτηνές χειροβομβίδες κατακερματισμού (fragmentation grenades) για να μετατρέψουν τα παιχνίδια drones -τα είδη που χρησιμοποιούνται συνήθως για την λήψη εντυπωσιακών εναέριων φωτογραφιών στο Instagram- σε μια πλατφόρμα για την διεξαγωγή κρυφών επιθέσεων ακριβείας μικρής εμβέλειας. Η εθελοντική ουκρανική ομάδα drone Aerorozvidka, για παράδειγμα, χρησιμοποίησε εμπορικά drones για να ρίξει μικρές βόμβες στις ηλιοροφές των ρωσικών οχημάτων. Στις αρχές Ιουνίου, ένα 15χρονο αγόρι χρησιμοποίησε επίσης ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος για να βοηθήσει τον ουκρανικό στρατό να χτυπήσει εναντίον μιας ρωσικής συνοδείας που πλησίαζε. Ακόμη και ο φετινός διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision έπαιξε ρόλο στον πόλεμο με drone: η Ουκρανία κέρδισε με μεγάλη διαφορά, και ο καλλιτέχνης της χώρας πούλησε το τρόπαιό του διαδικτυακά για να αγοράσει τρία PD2 drones Ουκρανικής παραγωγής.

Όπως δείχνει η ιστορία της Eurovision, η Ουκρανία χρησιμοποίησε ψηφιακές τεχνολογίες για να δημιουργήσει και στην συνέχεια να αξιοποιήσει αυτό που ο Clint Watts [8], συνεργάτης στο Foreign Policy Research Institute, αποκάλεσε «ένα παγκόσμιο κοινό που θέλει να βοηθήσει». Στρατοί από εθελοντές χάκερ έχουν χρησιμοποιήσει την ψηφιακή τους γνώση για να κλείσουν ρωσικές ιστοσελίδες. Το Ψηφιακό Υπουργείο της Ουκρανίας μπόρεσε να εξασφαλίσει πρόσβαση σε ιδιωτικά δορυφορικά δίκτυα μη στρατιωτικής ιδιοκτησίας και εικόνες υψηλής ανάλυσης σε πραγματικό χρόνο και πιέζει ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας όπως η Apple, η Google, η Meta, και το Twitter να περιορίσουν την πρόσβαση και να κλείσουν επιχειρήσεις τους στην Ρωσία. (Ο Peter Singer, καθηγητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και ανώτερος συνεργάτης στο New America, αποκάλεσε αυτήν την εκστρατεία γεωπολιτικό ισοδύναμο της «εξουδετέρωσης» [“canceling”]). Οι Ουκρανοί πολίτες έχουν μεταδώσει ψηφιακά πλάνα από τις μάχες, συμπεριλαμβανομένου του TikTok, για να βοηθήσουν τους πολεμικούς σχεδιαστές της χώρας τους .

Το τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών των αλλαγών είναι μια δραματική διάχυση του πολέμου, κάτι που κάνει τα παραδοσιακά μέσα μέτρησης της ισορροπίας των δυνάμεων πολύ λιγότερο επίκαιρα. Ο περισσότερος κόσμος πείστηκε ότι η Μόσχα θα νικούσε στην εισβολή της, επειδή όταν υπολόγισαν τον αριθμό των τανκς και των στρατιωτών που είχαν η Ρωσία και η Ουκρανία, η πρώτη ξεπερνούσε σαφώς [9] την δεύτερη. Αλλά σε αυτή τη νέα εποχή πολέμου, τέτοια στοιχεία είναι μόνο ένα μέρος του υπολογισμού.

ΕΔΑΦΟΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΩΣ

Πολλές από τις τεχνολογίες που έχει χρησιμοποιήσει η Ουκρανία [10] δεν είναι εντελώς νέες στον πόλεμο. Το μη επανδρωμένο αεροσκάφος TB2, για παράδειγμα, χρησιμοποιήθηκε αποτελεσματικά από το Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας καθ' όλη την διάρκεια του πολέμου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020. Τα εν αναμονή πυρομαχικά υπάρχουν εδώ και χρόνια, αν και όχι με την εξελιγμένη μορφή που υπάρχουν σήμερα. Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις χρησιμοποίησαν πολλαπλούς αλγόριθμους βασισμένους στη μηχανική μάθηση για τον εντοπισμό στόχων κατά την διάρκεια της επιχείρησής τους το 2021 στην Γάζα. Και παρόλο που η τεχνολογία είναι σημαντική, δεν είναι πανάκεια. Η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει απλώς και μόνο επειδή η πολεμική αεροπορία της διαθέτει πολλά drones TB2, εν αναμονή πυρομαχικά, ή έναν πληθυσμό που είναι γνώστης των ψηφιακών [δεξιοτήτων]. Τα αναδυόμενα συστήματα δεν θα καταργήσουν τα τανκς ούτε θα καταστήσουν άσχετες τις τρέχουσες αλυσίδες εφοδιασμού, τις επιχειρησιακές έννοιες, τα αποθέματα, και τα δόγματα ισχύος.

Αλλά η ευρεία και επιτυχημένη χρήση νεότερων συστημάτων από την Ουκρανία τοποθετεί την αναδυόμενη τεχνολογία στην στρατιωτική κύρια τάση. Υπάρχει ένας λόγος για τον οποίο η παγκόσμια ζήτηση για το TB2 έχει εκτοξευθεί ξαφνικά. Χώρες όπως το Μπαγκλαντές και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φέρεται να έχουν ξεκινήσει την διαδικασία αγοράς του drone αφού είδαν τον αντίκτυπό του στην Ουκρανία, καθιστώντας τον κατασκευαστή του τον κορυφαίο εξαγωγέα άμυνας και αεροδιαστημικής της Τουρκίας. Ακόμη μεγαλύτεροι παίκτες γίνονται οπαδοί των συστημάτων που χρησιμοποιούνται στην Ουκρανία. Η Γαλλία, για παράδειγμα, ξαφνικά επιτάχυνε μια παραγγελία Switchblades που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ - ένα εν αναμονή πυρομαχικό που έχει αναπτύξει η Ουκρανία για να σκοτώνει ρωσικά στρατεύματα. Και η Ουκρανία έχει αποδείξει στον κόσμο ότι αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να είναι αποτελεσματικές όταν χρησιμοποιούνται παράλληλα με άλλες δυνατότητες ή όταν αναπτύσσονται σε ρόλους που υπερβαίνουν τις αρχικές προβλεπόμενες χρήσεις τους.

Η Ουκρανία θα συνεχίσει να αποτελεί πεδίο δοκιμών. Όπως υποστήριξε ο ταγματάρχης του αμερικανικού στρατού, Brennan Deveraux, η συνεχής εισροή εν αναμονή πυρομαχικών στην Ουκρανία θα τα βάλει «στην υπέρτατη δοκιμή», καθώς τα όπλα εισάγονται για πρώτη φορά σε ευρύτερη κλίμακα. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια πολύ πιο ανώριμη τεχνολογία. Η χρήση της στην τρέχουσα σύγκρουση εξακολουθεί να είναι αρκετά περιορισμένη, με τις πιο δελεαστικές εφαρμογές της –τον συντονισμό σμηνών drone ή την βοήθεια σε ανθρώπους πιλότους στην εκτέλεση αεροπορικών επιχειρήσεων- ακόμα να βρίσκονται στο σχεδιαστήριο. Αλλά το 2017, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν [11], δήλωσε ότι το κράτος που θα ηγείται στην τεχνητή νοημοσύνη θα γίνει ο «κυβερνήτης του κόσμου» και από τότε, η Ρωσία εργάζεται για να προωθήσει την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνατοτήτων με δυνατότητα τεχνητής νοημοσύνης. Δεν είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς ότι η Μόσχα [12] θα μπορούσε να δοκιμάσει περισσότερα από αυτά στο ουκρανικό πεδίο μάχης τους επόμενους μήνες ή χρόνια.

Ωστόσο, ακόμη κι αν δεν αναπτυχθούν άλλα όπλα τεχνητής νοημοσύνης στην Ουκρανία, ο πόλεμος [13] έδειξε πώς τα σύγχρονα εργαλεία μπορούν να διασκορπίσουν την στρατιωτική ισχύ μεταξύ εκατομμυρίων ανθρώπων. Ο εκδημοκρατισμός αυτής της σύγκρουσης δεν είναι χωρίς προηγούμενο. Στο On War, ο διάσημος στρατιωτικός θεωρητικός Carl von Clausewitz είπε μια παρόμοια ιστορία από τον 19ο αιώνα. Σύμφωνα με τον Clausewitz, όταν η Αυστρία και η Πρωσία ετοιμάστηκαν να πολεμήσουν εναντίον της Γαλλίας στους Πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης, υπέθεσαν ότι θα ήταν απλώς θέμα των στρατών τους εναντίον της Γαλλίας. Δεν πίστευαν ότι θα πολεμούσαν εναντίον ολόκληρου του πληθυσμού της Γαλλίας. Όμως ο γαλλικός λαός συμμετείχε με ενθουσιασμό στους πολέμους και έτσι η Αυστρία και η Πρωσία αντιμετώπισαν τον «ύψιστο κίνδυνο», έγραψε ο Κλαούζεβιτς, καθώς «όλο το βάρος του έθνους έπεσε στην ζυγαριά».

Η παγίδα στην οποία έπεσαν η Πρωσία και η Αυστρία -απλά μετρώντας την ισορροπία των παραδοσιακών δυνάμεων- είναι η ίδια που συνέβαλε στην γενική πεποίθηση ότι η Ρωσία [14] θα καταλάμβανε την Ουκρανία σε λίγες μέρες. Αλλά η Ρωσία δεν το έκανε, σε μεγάλο βαθμό επειδή η Ουκρανία χρησιμοποίησε τεχνολογίες γενικής χρήσης που αναπτύχθηκαν από εταιρείες του ιδιωτικού τομέα ώστε να επεκτείνει τόσο το τι μπορεί να κάνει στον πόλεμο όσο και το ποιος μπορεί να το κάνει. Έχει αποδείξει ότι ένας αυξανόμενος αριθμός δρώντων μπορεί να αποκτήσει χρήσιμη στρατιωτική τεχνολογία. Έχει δείξει ότι τα κράτη μπορούν να πολεμήσουν σε νέους στίβους, με την βοήθεια πολιτικών θεσμών και απλών ατόμων. Έδωσε στον εαυτό της περισσότερες ευκαιρίες να πετύχει σε αυτό που διαφορετικά θα ήταν ένα μονόπλευρο πεδίο μάχης. Και στον αγώνα της Ουκρανίας για την δική της δημοκρατία κατάφερε να εκδημοκρατίσει τον πόλεμο, θέτοντας ένα νέο προηγούμενο για τον πόλεμο του 21ου αιώνα.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/ukraine/how-ukraine-remaking-war

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Πώς η Ουκρανία αναμορφώνει τον πόλεμο

Αναζήτηση

Δημοφιλή Άρθρα

Περιοχή Μελών