Είναι η οικονομία της Ρωσίας στο χείλος της καταστροφής;

Τον Απρίλιο, λίγες μόλις εβδομάδες αφότου ξεκίνησε την εισβολή στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, υποστήριξε ότι η Δύση δεν θα μπορούσε ποτέ να στραγγαλίσει την ρωσική οικονομία. Το μπαράζ των αμερικανικών και ευρωπαϊκών κυρώσεων δεν είχε πετύχει και δεν θα πετύχαινε να γονατίσει την χώρα του. «Μπορούμε ήδη με βεβαιότητα να πούμε ότι αυτή η πολιτική απέναντι στην Ρωσία έχει αποτύχει», είπε στους αξιωματούχους του. «Η στρατηγική ενός οικονομικού blitzkrieg έχει αποτύχει».

Μια μεταλλουργική μονάδα στη Monchegorsk, στην Ρωσία, τον Φεβρουάριο του 2021. Evgenia Novozhenina / Reuters
--------------------------------------------

Μια τέτοια αλαζονική στάση μπορεί να αναμένεται από τον Πούτιν [2] και άλλους Ρώσους ηγέτες. Αλλά τώρα, έξι μήνες μετά την έναρξη του πολέμου και την επιβολή κυρώσεων, πολλοί παρατηρητές αμφισβητούν το εάν οι Δυτικές κυρώσεις είχαν τα σκληρά αποτελέσματα που υποσχέθηκαν οι αρχιτέκτονές τους. Διεθνείς παρατηρητές, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αναθεώρησαν τις προβλέψεις τους για το ρωσικό ΑΕΠ προς τα πάνω από [εκείνες τις οποίες είχαν κάνει] στις αρχές του έτους. Σε σύγκριση με τις αρχικές προβλέψεις που έγιναν αμέσως μετά την επιβολή των κυρώσεων, η οικονομία της Ρωσίας τα πήγε καλύτερα από το αναμενόμενο, εν μέρει λόγω της επιδέξιας τεχνοκρατικής ρωσικής πολιτικής και εν μέρει λόγω των σφιχτών παγκόσμιων αγορών ενέργειας, που διατήρησαν την τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε υψηλά επίπεδα.

Ωστόσο, η οικονομική υπεραπόδοση της Ρωσίας πρέπει να ενταχθεί στο γενικότερο πλαίσιο. Λίγοι παρατηρητές και φορείς χάραξης πολιτικής περίμεναν ότι οι κυρώσεις θα προκαλούσαν αρκετό πόνο για να αναγκάσουν την Ρωσία να αποχωρήσει από την σύγκρουση μέσα σε λίγους μήνες, επομένως ο συνεχιζόμενος πόλεμος της Ρωσίας δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Ωστόσο, η οικονομία της Ρωσίας εξακολουθεί να πλήττεται˙ υφίσταται μια πιο απότομη επιβράδυνση της ανάπτυξης από όσο παρατηρήθηκε κατά την διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 [3] και μια επιβράδυνση που είναι απίθανο να ακολουθηθεί από ανάκαμψη μετά την κρίση. Το βιοτικό επίπεδο υποστηρίζεται από κοινωνικές δαπάνες που θα είναι δύσκολο να διατηρηθούν και που πιθανότατα θα επιβάλλει σκληρές αποφάσεις σχετικά με τον κρατικό προϋπολογισμό κατά το επόμενο έτος. Μέχρι στιγμής, ο Πούτιν έχει υποσχεθεί στους Ρώσους ότι πολεμά μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», όχι έναν πόλεμο που θα μπορούσε να επιβάλει σκληρές θυσίες στον πληθυσμό. Όσο περνά ο καιρός, ωστόσο, το κόστος του πολέμου και οι επιπτώσεις των κυρώσεων στους απλούς Ρώσους θα αυξάνονται.

ΣΦΙΓΓΕΙ ΤΟ ΖΩΝΑΡΙ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ

Για έναν έλεγχο υγείας στην ρωσική οικονομία, ξεκινήστε με μερικά μακροοικονομικά δεδομένα. Το ΑΕΠ της Ρωσίας έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 5% σε σύγκριση με πέρυσι, με τον ρυθμό μείωσης να αυξάνεται κάθε μήνα από την έναρξη του πολέμου. Η βιομηχανική παραγωγή, η οποία περιλαμβάνει τις βιομηχανίες πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας, έχει μειωθεί μόνο κατά περίπου 2% σε σύγκριση με πέρυσι (αντανακλώντας τις υψηλές τιμές της ενέργειας), αν και το μεταποιητικό τμήμα της ρωσικής βιομηχανίας έχει μειωθεί κατά 4,5%. Ο πληθωρισμός βρίσκεται λίγο πάνω από το 15%, κάπως χαμηλότερος από το ανώτατο σχεδόν 18% μετά την πτώση του ρουβλίου και στη μετέπειτα ανάκαμψή του τον Μάρτιο. Προσαρμοσμένοι για τον πληθωρισμό, οι μηνιαίοι μισθοί μειώθηκαν κατά περίπου 6% σε σύγκριση με πέρυσι. (Ορισμένοι αναλυτές έχουν εκφράσει σκεπτικισμό για τα επίσημα στοιχεία της Ρωσίας, ωστόσο δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η κρατική στατιστική υπηρεσία εμπλέκεται σε μεγάλης κλίμακας χειραγώγηση).

Τα στατιστικά στοιχεία για τον πληθωρισμό της Ρωσίας [4] ενδέχεται να μην αποτυπώνουν πλήρως την πραγματικότητα ότι η αγορά ορισμένων προϊόντων είναι τώρα περιστασιακά δύσκολη (στην περίπτωση των iPhone) ή σχεδόν αδύνατη (στην περίπτωση των αυτοκινήτων Lexus). Ομοίως, τα στοιχεία για τον πληθωρισμό αγωνίζονται να ποσοτικοποιήσουν τον αντίκτυπο της μειωμένης ποιότητας. Η κυβέρνηση της Ρωσίας, για παράδειγμα, αλλάζει κανονισμούς για να επιτρέψει την πώληση οχημάτων χωρίς αερόσακους ή συστήματα αντιμπλοκαρίσματος φρένων, τα οποία είναι πλέον δύσκολο να παραχθούν λόγω προβλημάτων στην αλυσίδα εφοδιασμού που προκαλούνται από τις κυρώσεις. Αυτή η υποβάθμιση της ποιότητας δεν θα εμφανιστεί στα δεδομένα για τον πληθωρισμό, αλλά τελικά θα γίνει αισθητή από τους Ρώσους, ειδικά τους πλουσιότερους Ρώσους των πόλεων, που καταναλώνουν περισσότερα από τα εισαγόμενα αγαθά τα οποία είναι πλέον πιο δύσκολο να προσεγγιστούν.

Ακόμη και αν ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός που καταγράφουν οι κρατικές στατιστικές, οι μισθοί παρουσιάζουν απότομη καθοδική τάση, περίπου 6% χαμηλότερα σε σύγκριση με πέρυσι. Οι πληρωμές κοινωνικής πρόνοιας, όπως οι συντάξεις, που αποτελούν την κύρια πηγή εισοδήματος για τους ηλικιωμένους Ρώσους, έχουν διαβρωθεί λόγω του πληθωρισμού από την έναρξη του πολέμου. Η κυβέρνηση αύξησε τις πληρωμές των συντάξεων κατά πάνω από 8% τον Ιούνιο για να αντισταθμίσει [την απώλεια], αλλά χωρίς πιο μεγάλες αυξήσεις των κοινωνικών δαπανών τους επόμενους μήνες, το εισόδημα του τυπικού Ρώσου θα μειωθεί το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Το γεγονός ότι οι λιανικές πωλήσεις μειώνονται σχεδόν κατά 10% υποδηλώνει ότι οι καταναλωτές έχουν ήδη αρχίσει να αποταμιεύουν εν αναμονή των σφικτότερων προϋπολογισμών που θα ακολουθήσουν.

ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΡΕΕΙ