Η επερχόμενη ανάπτυξη των κινεζικών όπλων

Λίγο μετά την ολοκλήρωση της ετήσιας στρατιωτικής έκθεσης της Ρωσίας τον Αύγουστο, ο Alexander Mikheyev, επικεφαλής της κρατικής υπηρεσίας εξαγωγών όπλων της χώρας, προέβλεψε ότι τα έσοδα από τις ρωσικές εξαγωγές όπλων το 2022 θα μειώνονταν κατά 26% έναντι της περσινής χρονιάς. Η Ρωσία παραμένει ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (Stockholm International Peace Research Institute)˙ θα χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερη πτώση των εσόδων για να αλλάξει αυτό. Αλλά έχει γίνει σαφές ότι μετά την καταστροφική απόφαση της Μόσχας να εισβάλει στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, η ανάγκη του ρωσικού στρατού να αντικαταστήσει τον δικό του εξοπλισμό, οι υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κυρώσεις, και οι ανησυχίες των αγοραστών για την απόδοση του ρωσικού εξοπλισμού στο πεδίο της μάχης έχουν μειώσει την ικανότητα της Ρωσίας να εξάγει όπλα.

Παραστρατιωτικοί αστυνομικοί εκπαιδεύονται στην [πόλη] Chuzhou, στην Κίνα, τον Μάρτιο του 2016. Reuters
------------------------------------------------------

Ενώ η Ουάσιγκτον κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά όπλων υψηλών προδιαγραφών [και] υψηλής τεχνολογίας, η Ρωσία έχει διαμορφώσει μια θέση για τον εαυτό της ως ο κορυφαίος προμηθευτής στον κόσμο των ικανών και με καλή σχέση κόστους–απόδοσης, αλλά χαμηλότερης τεχνολογίας όπλων που μερικές φορές περιγράφονται ως «όπλα κόστους» (value arms). Αυτά περιλαμβάνουν νέες παραλλαγές σοβιετικού και ρωσικού εξοπλισμού όπως άρματα μάχης T-72 και T-80, ρυμουλκούμενες μονάδες πυροβολικού όπως η D-30, αυτοκινούμενα οβιδοβόλα όπως το 2S1 Gvozdika και το 2S19 Msta, αυτοκινούμενους πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων όπως ο BM-27 Uragan και ο BM-30 Smerch, το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας S-300, και τα τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού όπως το BMP-3 και το BTR-70. Μολονότι οι χώρες χαμηλού εισοδήματος όπως η Ζιμπάμπουε, η Ζάμπια, και η Μιανμάρ αγοράζουν όπλα μόνο αυτής της κατηγορίας, χώρες μεσαίου εισοδήματος όπως η Βραζιλία, η Ινδία, και η Ταϊλάνδη που συμμετέχουν σε τμήματα της αγοράς υψηλών προδιαγραφών αγοράζουν επίσης μεγάλες προμήθειες όπλων κόστους. Το 2022, οι αμυντικές δαπάνες από τις κυρίως ασιατικές, λατινοαμερικανικές, και αφρικανικές χώρες που συνθέτουν την αγορά κόστους ανήλθαν συνολικά σε 246 δισεκατομμύρια δολάρια.

Δεδομένου ότι οι αμερικανικές εταιρείες συνήθως δεν ανταγωνίζονται στην αγορά όπλων κόστους, οι δυσκολίες της Ρωσίας έχουν δημιουργήσει ένα κενό. Και η χώρα που είναι έτοιμη να το καλύψει είναι η Κίνα [3]. Εάν αφεθεί ανεξέλεγκτο, το Πεκίνο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις πωλήσεις αμυντικού εξοπλισμού για να οικοδομήσει ισχυρότερες σχέσεις με τις κυβερνώσες ελίτ και να εξασφαλίσει ξένες βάσεις, περιορίζοντας δυνητικά την ικανότητα του στρατού των ΗΠΑ να ελίσσεται σε όλο τον κόσμο. Η επέκταση των κινεζικών πωλήσεων όπλων θα υπονόμευε την επιρροή των ΗΠΑ στον συνεχιζόμενο γεωστρατηγικό ανταγωνισμό [4]. Αλλά αυτό το αποτέλεσμα δεν είναι ακόμη αναπόφευκτο. Υπάρχει ακόμη χρόνος για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους να παράσχουν υποκατάστατα για τα ρωσικά όπλα σε προσιτές τιμές και έτσι να ανατρέψουν τις φιλοδοξίες [5] της Κίνας.

ΕΤΟΙΜΗ ΓΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

Η Κίνα διαθέτει έξι από τις 25 μεγαλύτερες αμυντικές εταιρείες στον κόσμο. Μολονότι το τρέχον μερίδιο 5% της Κίνας στην παγκόσμια αγορά όπλων είναι σημαντικά χαμηλότερο από το 19% της Ρωσίας, αυτό υποδεικνύει τις προοπτικές της Κίνας να διευρύνει το μερίδιο αγοράς της. Η Κίνα διαθέτει πολλά διακριτά πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να της επιτρέψουν να κυριαρχήσει στην αγορά κόστους.

Η προσέγγιση της Κίνας στις εξαγωγές όπλων είναι συναλλακτική, ανεμπόδιστη από ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα ή την σταθερότητα του καθεστώτος. Η Κίνα ανταλλάσσει όπλα όχι μόνο για οικονομική αποζημίωση αλλά και για πρόσβαση στα λιμάνια και τους φυσικούς πόρους των κρατών-αποδεκτών. Παρέχοντας εν μέρει όπλα κόστους όπως ραντάρ, πυραύλους, και τεθωρακισμένα οχήματα στην Βενεζουέλα και στο Ιράν, για παράδειγμα, το Πεκίνο έχει εξασφαλίσει σταθερή πρόσβαση στο πετρέλαιο από αυτές τις χώρες.

Η εμπειρία της Κίνας ως αδειοδοτημένης παραγωγού συγκεκριμένων ειδών ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού έχει αυξήσει την ελκυστικότητά της στους πελάτες της αγοράς όπλων κόστους. Για παράδειγμα, αφότου η Κίνα και η Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας το 1996, η Κίνα αδειοδοτήθηκε να παράγει το δικό της ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος Su-27Sk Flanker B. Τέτοιες ρυθμίσεις έχουν συμβάλει στο να γίνει η Κίνα ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής στην Αγκόλα, στη Νιγηρία, και στην Ουγκάντα και ο μεγαλύτερος προμηθευτής στο Μπαγκλαντές και στην Μιανμάρ -όλα μέρη όπου η Ρωσία κάνει καλές δουλειές.

Ακόμη και πριν από τις σημερινές δυσκολίες της Ρωσίας, η Κίνα είχε διαφοροποιήσει τις προσφορές προϊόντων της ώστε να αντιγράψει την στρατηγική της Ρωσίας να παράγει προσιτά υποκατάστατα των Δυτικών εξοπλισμών υψηλής τεχνολογίας. Οι περισσότερες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής χρησιμοποιούν κινεζικά όπλα, αλλά οι πωλήσεις στην περιοχή αποτελούν μόνο το 19% [6] των κινεζικών εξαγωγών. Περισσότερο από το 75% των κινεζικών εξαγωγών πηγαίνουν σε ασιατικές χώρες όπου η Κίνα έχει αρχίσει να επεκτείνει το δίκτυο βιομηχανικής παραγωγής της. Το Πακιστάν, για παράδειγμα, συν-παράγει πλέον πολλά κινεζικά οπλικά συστήματα, όπως το τανκ Al-Khalid [7] και το μαχητικό αεροσκάφος JF-17 Thunder [8]. Πιο πρόσφατα, εκτός από όπλα κόστους, η Κίνα έχει αρχίσει να πουλά οπλικά συστήματα υψηλότερων προδιαγραφών σε εξέχοντες πελάτες: τον Απρίλιο, άρχισε να πουλά αντιαεροπορικούς πυραύλους στην Σερβία [9] και τον Ιούνιο η Αργεντινή σηματοδότησε το ενδιαφέρον της για μαχητικά αεροσκάφη JF-17. Η Κίνα είναι πλέον ο μεγαλύτερος εξαγωγέας drones στον κόσμο και έχει αρχίσει να πουλάει τα μοντέλα Wing Loong και CH-4 σε πελάτες που συνήθιζαν να αγοράζουν αμερικανικά, γαλλικά, βρετανικά, και ρωσικά [drones] —μια λίστα χωρών που περιλαμβάνει την Αίγυπτο, το Ιράκ, την Ιορδανία, και την Σαουδική Αραβία.

Η μακρά παράδοση της Κίνας στο να αποκτά ξένη τεχνολογία τής δίνει ένα προβάδισμα στην αγορά [χαμηλού] κόστους. Μια επίσημη προσέγγιση που αποκαλείται «εισάγω, αφομοιώνω, απορροφώ, και επανεφεύρω», που παρουσιάστηκε το 2006, ενθαρρύνει τις κινεζικές εταιρείες «να αποκτήσουν ξένη τεχνολογία και στην συνέχεια να “επανεφεύρουν” αυτά τα προϊόντα για τις εγχώριες αγορές». Αυτές οι προσπάθειες μειώνουν το κόστος ανάπτυξης και συμβάλλουν στην βελτίωση της ποιότητας των όπλων κινεζικής παραγωγής.

Ένα τελευταίο πλεονέκτημα αφορά τα στοιχεία σπάνιων γαιών, μια ομάδα 17 μετάλλων, συμπεριλαμβανομένου του ερβίου και του νεοδύμιου, τα οποία είναι κρίσιμης σημασίας για την κατασκευή κάποιων από τους πιο σύγχρονους αμυντικούς εξοπλισμούς. Δεδομένου ότι η εξόρυξη και η επεξεργασία των στοιχείων σπάνιων γαιών παράγει μεγάλες ποσότητες τοξικών αποβλήτων, οι χαλαροί περιβαλλοντικοί κανονισμοί της Κίνας την έχουν βοηθήσει να κυριαρχήσει στο παγκόσμιο εμπόριο αυτών των μετάλλων. Στο παρελθόν η Κίνα έχει περιορίσει τις πωλήσεις στοιχείων σπάνιων γαιών για να καταναγκάσει άλλες χώρες, και το 2019 απείλησε να περιορίσει τις πωλήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες ως απάντηση στους δασμούς του τότε προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στα κινεζικά προϊόντα. Εάν η Κίνα επρόκειτο να περιορίσει τις εξαγωγές στοιχείων σπάνιων γαιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα μπορούσε να εμποδίσει την παραγωγή συστημάτων υψηλών προδιαγραφών, συμπεριλαμβανομένου του F-35 —για να μην αναφέρουμε τα κατευθυνόμενα πυρομαχικά, τα αεροσκάφη, και τις πολλές άλλες τεχνολογίες που βασίζονται σε αυτά τα ορυκτά για την παραγωγή τους.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΠΑ

Η διευρυμένη κινεζική συμμετοχή στην αγορά όπλων κόστους θα μπορούσε να διευρύνει την γεωπολιτική της εμβέλεια, ενόσω θα μείωνε την πρόσβαση των ΗΠΑ σε ξένα λιμάνια και βάσεις. Η Κίνα έχει ήδη χρησιμοποιήσει τις πωλήσεις όπλων για να εξασφαλίσει δικαιώματα στρατιωτικών βάσεων και να αναπροσανατολίσει τις κυβερνήσεις-αποδέκτες μακριά από την επιρροή των ΗΠΑ. Η άρνηση των Νήσων του Σολομώντος να επιτρέψουν την προσέγγιση αμερικανικών και βρετανικών πλοίων του πολεμικού ναυτικού σε λιμάνια τον Αύγουστο, μόλις λίγους μήνες αφότου υπέγραψαν μια συμφωνία ασφαλείας με την Κίνα τον Απρίλιο, θα μπορούσε να προαναγγέλλει μια νέα εποχή στην οποία η ικανότητα παγκόσμιων ελιγμών των ΗΠΑ θα αμφισβητείται όλο και περισσότερο.

Για να ανατρέψουν τις φιλοδοξίες της Κίνας στην αγορά όπλων κόστους, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να βοηθήσουν τους εταίρους τους να αναπτύξουν τις δικές τους παραγωγικές ικανότητες. Οι εταιρείες των ΗΠΑ δεν χρειάζεται να συμμετέχουν άμεσα στην αγορά όπλων κόστους, αλλά η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να συνεργαστεί στενά με τα συμμαχικά έθνη για να ανταποκριθούν στις ανάγκες αυτής της αγοράς.

Για να επιτρέψουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και στους συμμάχους τους να ανταγωνιστούν στην αγορά κόστους, οι ΗΠΑ θα πρέπει να μεταρρυθμίσουν τμήματα των Κανονισμών Διεθνούς Κυκλοφορίας Όπλων (International Traffic in Arms Regulations, ITAR), ενός ρυθμιστικού καθεστώτος που περιορίζει την εξαγωγή στρατιωτικών τεχνολογιών. Ενώ η προστασία του τεχνολογικού πλεονεκτήματος των Ηνωμένων Πολιτειών παραμένει κρίσιμης σημασίας για την εθνική ασφάλεια, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να καθιερώσουν προσωρινές παραμέτρους στους ITAR για να διευκολύνουν την εξαγωγή παλαιότερων όπλων και να επιτρέψουν στους εταίρους τους να ξεκινήσουν την παραγωγή τους. Για να διευκολύνουν τις συνεργασίες μεταξύ αμερικανικών εταιρειών και ξένων αμυντικών βιομηχανιών, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει επίσης να δημιουργήσουν ένα σύστημα αιτημάτων για να άρουν τους περιορισμούς των ITAR σε μεμονωμένα προϊόντα. Η αμερικανική εμπλοκή με συμμαχικούς κατασκευαστές επιτρέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες να διατηρήσουν μια παρουσία στην αγορά [χαμηλού] κόστους όταν η άμεση συμμετοχή είναι δύσκολη. Οι στοχευμένες μεταρρυθμίσεις των ITAR θα μπορούσαν να διευκολύνουν τον σχηματισμό ενός συνασπισμού κρατών-παραγωγών όπλων που θα υπερέχει της Κίνας στην αγορά κόστους.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να παράσχουν κίνητρα —όπως φορολογικές περικοπές και διαγραφές χρέους— ώστε οι αμερικανικές εταιρείες να συν-παράγουν οικονομικά προσιτά ποιοτικά όπλα με χώρες εταίρους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να συνεργαστούν με τη Νότιο Κορέα και την Ινδία για την βελτίωση των εκπαιδευτών τζετ και ελαφρών πολεμικών αεροσκαφών τους, Golden Eagle και Tejas, του οβιδοβόλου K9 Thunder της Νοτίου Κορέας, και του ελαφρού άρματος μάχης της Ινδίας για την αγορά κόστους.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να υποστηρίξουν ενεργά την συμμετοχή των αμερικανικών εταιρειών στην αγορά κόστους. Το 2018, για παράδειγμα, το υπουργείο Άμυνας αποφάσισε να μην αγοράσει το μαχητικό Textron’s Scorpion, ένα τζετ σχεδιασμένο να εκτελεί ελαφρά επίθεση και ένοπλη επιτήρηση. Όταν η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ σταμάτησε να εργάζεται για την αεροπορική πιστοποίησή του, η Ουάσιγκτον σηματοδότησε ακούσια την έλλειψη δέσμευσής της, πιθανώς διώχνοντας διεθνείς πελάτες. Μολονότι το Πεντάγωνο φέρεται να ήθελε ένα στροβιλοελικοφόρο (turbo-prop) αεροσκάφος που θα προμηθευόταν φθηνότερα [10], το Scorpion ήταν σχετικά φθηνό στην λειτουργία του και πιθανώς ανταγωνιστικό στην αγορά κόστους. Σε αυτήν και άλλες περιπτώσεις, θα ήταν χρήσιμο εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε πιστοποιήσει την αξιοπλοϊμότητά του [11] και το υπουργείο Εμπορίου το υποστήριζε στις ξένες κυβερνήσεις.

Η εμπλοκή των ΗΠΑ στην αγορά [χαμηλού] κόστους θα ενδυναμώσει επίσης την ίδια τους την εφοδιαστική αλυσίδα και την βιομηχανική βάση τους υποστηρίζοντας τις βιομηχανίες των εταίρων, διαφοροποιώντας τους προμηθευτές των ΗΠΑ, και δεσμεύοντας πολιτικά τους εισαγωγείς της αγοράς κόστους. Το 2022, η Βιομηχανική Ένωση Εθνικής Άμυνας (National Defense Industrial Association) [12], μια εμπορική ένωση για εργολάβους άμυνας των ΗΠΑ, αξιολόγησε για πρώτη φορά την βιομηχανική βάση των ΗΠΑ ως μη ικανοποιητική. Η ευθύνη πήγε σε αρκετούς παράγοντες: τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας που προκλήθηκαν από την πανδημία της COVID-19, τις ελλείψεις εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, τις ασταθείς δημοσιονομικές δεσμεύσεις από το Κογκρέσο, και τις σχετιζόμενες με την κυβερνοασφάλεια ευαλωτότητες. Οι παραπάνω προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις θα διευκολύνουν την ανθεκτικότητα της αμυντικής βιομηχανικής βάσης των ΗΠΑ, θα ενδυναμώσουν τους συμμάχους, και θα αντιμετωπίσουν την κινεζική επέκταση.

Η όλο και μεγαλύτερη λαβή της Κίνας στην αγορά [χαμηλού] κόστους θα της επιτρέψει να αμφισβητήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ, αυξάνοντας την πρόσβαση της Κίνας στις πολιτικές ελίτ στον «παγκόσμιο Νότο», διευρύνοντας την πρόσβαση του στρατού της μέσω βάσεων και λιμενικών εγκαταστάσεων, και συμπληρώνοντας την αμυντική της βιομηχανία. Με το να εμβαθύνουν την βιομηχανική συνεργασία με τους συμμάχους τους και με το να τους ενθαρρύνουν να ενταχθούν στην αγορά όπλων κόστους, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν όχι μόνο να αποκτήσουν στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι του κύριου αντιπάλου τους αλλά και να ενδυναμώσουν τους δεσμούς με τους φίλους τους.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Undoing-Revolution-Comparing-Subversion-Rebellion...
[2] https://www.amazon.com/Special-Operations-Contracting-Approaches-Acquisi...
[3] https://www.foreignaffairs.com/united-states/america-losing-its-tech-con...
[4] https://www.foreignaffairs.com/china/china-trap-us-foreign-policy-zero-s...
[5] https://www.foreignaffairs.com/china/china-hasnt-reached-peak-its-power
[6] https://chinapower.csis.org/china-global-arms-trade/
[7] https://www.dawn.com/news/1217909
[8] https://www.pac.org.pk/jf-17
[9] https://www.defensenews.com/land/2022/04/11/china-delivers-anti-aircraft...
[10] https://www.defensenews.com/air/2017/05/15/us-air-force-selects-textron-...
[11] https://www.defensenews.com/air/2017/05/15/us-air-force-selects-textron-...
[12] https://www.govconwire.com/2022/02/ndia-releases-vital-signs-2022-report...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/china/coming-chinese-weapons-boom

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition