Το κόμμα του ενός

Το θεμελιώδες και πιο σημαντικό γεγονός του επερχόμενου συνεδρίου είναι ότι ο Σι θα αναλάβει μια τρίτη θητεία ως γενικός γραμματέας του ΚΚΚ και πρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (People’s Liberation Army, PLA). Αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί επίσημα το τέλος της μετα-μαοϊκής προσπάθειας να περιοριστεί (με όχι τέλειο τρόπο) η ισχύς ενός μεμονωμένου ηγέτη και (επίσης, όχι τέλεια) να συστηματοποιηθεί η διαδικασία της διαδοχής της ηγεσίας. Αυτά τα βήματα δεν υιοθετήθηκαν από κάποια κανονιστική πίστη στον περιορισμό της ισχύος, αλλά διότι μια πιο κανονικοποιημένη διαδικασία διαδοχής ήταν προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον του κόμματος. Η εγκατάλειψή της είναι μια στιγμή διάσχισης του Ρουβίκωνα, ακόμη κι αν ήταν αναμενόμενο από τότε που ο Σι κατάργησε τα όρια θητείας για το αξίωμα της κινεζικής προεδρίας τον Μάρτιο του 2018. Η ανάκτηση μιας αίσθησης προβλεψιμότητας στο πώς θα επιλέγονται, θα προετοιμάζονται, και θα εγκαθίστανται οι μελλοντικοί ηγέτες θα είναι ένα έργο για το μακρινό μέλλον -και ένα έργο που πιθανώς δεν θα ξεκινήσει μέχρι ο Σι να εγκαταλείψει το αξίωμα του, να εξωθηθεί, ή «να πάει να δει τον Μαρξ».

Η Κίνα εισέρχεται πλέον σε μια περίοδο έντονης αβεβαιότητας, οδηγούμενη από την πιθανή αορίστου χρόνου εξουσία ενός αυταρχικού. Μολονότι κάποιοι παρατηρητές προσθέτουν τώρα τον τίτλο «ισόβιος κυβερνήτης» στον Σι, αυτό είναι μόνο ένα πιθανό αποτέλεσμα για την χώρα -και όχι απαραιτήτως το χειρότερο. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι ο Σι σχεδιάζει να παραιτηθεί κάποια στιγμή στο μέλλον, τι θα συνέβαινε εάν πέθαινε απροσδόκητα ή υφίστατο μια σοβαρή επιπλοκή στην υγεία του που θα τον άφηνε ανήμπορο; Πόσο καλά θα λειτουργούσε το σύστημα όταν ερχόταν η ώρα να επιλέξει και να εγκαταστήσει έναν αντικαταστάτη; Τι αντίκτυπο θα είχε αυτό στην εγχώρια και παγκόσμια οικονομία; Με παρόμοιο τρόπο, μολονότι η προοπτική μιας αμφισβήτησης της ηγεσίας ή ενός πραξικοπήματος παραμένει μακρινή λόγω της κλίμακας των υλικοτεχνικών εμποδίων και των πολιτικών κινδύνων από μόνων τους, η τοποθέτηση του Σι ως δυνητικού ισόβιου κυβερνήτη απλώς ερεθίζει τα κίνητρα των αντιπάλων να βυθίσουν την ατζέντα του ή να συνωμοτήσουν για την έξοδό του. Τα αυταρχικά συστήματα και οι αυταρχικοί ηγέτες φαίνονται πάντα σταθεροί από έξω -μέχρι που ξαφνικά, δεν είναι.

Είναι επομένως σκοτεινά ειρωνικό ότι ένας ηγέτης που έχει υπερασπιστεί την αναζωογόνηση της Κίνας και την επιβίωση του ΚΚΚ θέτει τώρα αμφότερα σε κίνδυνο. Από αυτή την άποψη, ωστόσο, ο Σι δεν είναι ξεχωριστός. Είναι απλώς ο τελευταίος σε μια μακρά σειρά κυβερνητών που —σε όλη την ιστορία, την γεωγραφία, και τον τύπο καθεστώτος— έχουν υποκύψει στους πειρασμούς της απόλυτης εξουσίας και της επιρροής της που διαφθείρει. Αλλά οι συνέπειες αυτής της τραγωδίας –τόσο οι επικείμενες όσο και οι δυνητικές- δεν μπορούν να αγνοηθούν ή να υποβαθμιστούν σε έναν κόσμο στον οποίο η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία, διατηρεί τον μεγαλύτερο στρατό στον κόσμο, και διαθέτει ένα σημαντικό απόθεμα πυρηνικών όπλων. Ο Σι έχει ήδη δείξει ότι απλοί λανθασμένοι υπολογισμοί στην εσωτερική οικονομική πολιτική μπορούν να αφανίσουν δισεκατομμύρια σε πλούτο. Μολονότι εξακολουθεί να επιδεικνύει ορθολογισμό στις προσπάθειές του να καταπιεί την Ταϊβάν [5], δεν μπορεί κάποιος να μην κοιτάξει την καταστροφική εισβολή του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Ουκρανία και να μην ανησυχεί ότι ο Σι θα κάνει κάποια μέρα έναν παρόμοιο λανθασμένο υπολογισμό.

Κάποιοι ίσως ελπίζουν ότι αυτές οι ίδιες αποτυχίες [6] φυτεύουν τους σπόρους για την μελλοντική απόλυση του ίδιου του Σι. Σίγουρα ένας ηγέτης του ΚΚΚ, ακόμη και ένας [ηγέτης] με το επίπεδο ισχύος του Σι, δεν μπορεί να κακοδιαχειρίζεται την χώρα για πολύ χωρίς να υποστεί αντίποινα από τους ομοίους του. Ο Σι μπορεί κάλλιστα να αρπάξει μια τρίτη θητεία, αλλά είναι αποκτήσιμη μια τέταρτη και μια πέμπτη, δεδομένης της θλιβερής τροχιάς της οικονομίας της χώρας;

Δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει την πιθανότητα να εκδιωχθεί ο Σι από την εξουσία ή να πειστεί να παραιτηθεί. Αλλά το μαρξιστικό-λενινιστικό σύστημα είναι ένας ιδιότυπος τύπος αυταρχικού καθεστώτος, που παρέχει στους εν ενεργεία ηγέτες σημαντικό βαθμό θεσμικής και οργανωτικής εξουσίας. Και, κατά συνέπεια, η προοπτική εκδίωξης ενός ηγέτη μέσω μιας επίσημης διαδικασίας ή μέσω της βίας παραμένει απίθανη. Είναι μια δυσάρεστη πραγματικότητα ότι υπό την απολυταρχία, ένας ηγέτης μπορεί να κακοδιοικεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και να παραμένει ασφαλής στην εξουσία.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ