Μπορεί ο Σουνάκ να σώσει την Βρετανία;

Χθες, όταν ο Ρίσι Σουνάκ στάθηκε μπροστά στο φορητό αναλόγιο έξω από το Νο. 10 της Ντάουνινγκ Στριτ για να κάνει την πρώτη του δήλωση ως πρωθυπουργός, σηματοδότησε ένα ορόσημο από πολλές απόψεις. Στα 42 του, είναι ο νεότερος πρωθυπουργός στην σύγχρονη βρετανική ιστορία˙ είναι επίσης ο πρώτος έγχρωμος που κατέχει την θέση, και ο πρώτος Ινδουιστής. Αλλά η σημασία ξεπερνά αυτά τα συμβολικά χαρακτηριστικά: [o Σουνάκ] αντιπροσωπεύει μια πιθανή επιστροφή σε σταθερή κυβέρνηση μετά από 44 ημέρες αδιάκοπης κρίσης υπό την προκάτοχό του, Λιζ Τρας, και μετά από έξι χρόνια πολιτικού δράματος.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ρίσι Σουνάκ, έξω από τον αριθμό 10 της Downing Street, στο Λονδίνο, τον Οκτώβριο του 2022. Henry Nicholls / Reuters
---------------------------------------------------------

Η Τρας είναι ένας ασυνήθιστος πολιτικός χαρακτήρας: της λείπει το χάρισμα ή η δύναμη της πειθούς και ωστόσο εξακολουθεί να θεωρείται ως διαταράκτης. Τελικά, ωστόσο, το μόνο που διατάραξε ήταν την ίδια της η πρωθυπουργία, προκαλώντας μια καταστροφή στους Τόρις. Το Συντηρητικό Κόμμα (Conservative Party) είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους πολιτικούς οργανισμούς στον κόσμο, αλλά πλέον κινδυνεύει όχι απλώς να χάσει την εξουσία στις επόμενες γενικές εκλογές, αλλά να διασπαστεί ανεπανόρθωτα. Το έργο της διάσωσης τόσο της χώρας του όσο και του κόμματός του πέφτει τώρα στον Σουνάκ.

Η πτώση της Τρας ήταν ένα τεράστιο ζόρι σε μια χώρα που ήδη αισθάνεται το κόστος της οικονομικής και πολιτικής αβεβαιότητας που έχει συσσωρευτεί [1] κατά την διάρκεια των έξι ετών από την ψηφοφορία του Ιουνίου του 2016 για την αποχώρηση από την ΕΕ. Οι συνεχείς αναταραχές στην βρετανική ηγεσία έχουν κλονίσει την θέση του Ηνωμένου Βασιλείου στον κόσμο. Η βλάβη δεν είναι μη αναστρέψιμη αλλά θα χρειαστεί προσπάθεια για να διορθωθεί. Η κυβέρνηση πρέπει να δείξει ότι εξακολουθεί να είναι ικανή για συνέπεια και συνοχή. Μπορεί να ξεκινήσει επιδιορθώνοντας τις κουρελιασμένες σχέσεις της με την Ευρώπη.

ΠΩΣ ΝΙΚΗΣΕ ΤΟ ΜΑΡΟΥΛΙ

Η αποχώρηση της Τρας φαινόταν αναπόφευκτη σχεδόν από την στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντά της. Η αναταραχή στις αγορές συναλλάγματος και ομολόγων μετά τον «μίνι-προϋπολογισμό» της Truss ανέβασε τα επιτόκια και, με τον τρόπο αυτό, οδήγησε σε απότομη αύξηση των επιτοκίων των ενυπόθηκων δανείων για κάθε άτομο και επιχείρηση στην χώρα. Ως απάντηση, η Τρας απέλυσε τον Kwasi Kwarteng από υπουργό Οικονομικών της μετά από λίγες μόνο εβδομάδες στην θέση του και διόρισε τον Jeremy Hunt για να τον αντικαταστήσει. Σε ένα αστείο που έγινε ρεπορτάζ σε όλο τον κόσμο, η ταμπλόιντ [εφημερίδα] The Daily Star δημοσίευσε μια φωτογραφία ενός μαρουλιού, ρωτώντας εάν η πρωθυπουργός θα αντέξει περισσότερο από το λαχανικό. Δεν άντεξε.

Αρκετοί από τους βουλευτές της την συμβούλευσαν να παραιτηθεί, ότι δεν θα μπορούσε να ενεργήσει ως πρωθυπουργός ή να περάσει νομοθεσία από το Κοινοβούλιο. Έτσι υποτίθεται ότι λειτουργεί το περίφημο μη κωδικοποιημένο σύνταγμα του βρετανικού κοινοβουλευτικού συστήματος. Οι ψηφοφόροι επιλέγουν κόμμα, όχι πρωθυπουργό˙ τα κόμματα έχουν το δικαίωμα να αλλάζουν τον αρχηγό τους ανάμεσα στις γενικές εκλογές. Το Συντηρητικό Κόμμα άσκησε το δικαίωμα να το κάνει ξανά και ο Σουνάκ αναδύθηκε ως νικητής.

Αλλά [ο Σουνάκ] πρέπει ακόμα να πολεμήσει το ζήτημα της νομιμοποίησης. Είναι ο τρίτος πρωθυπουργός το 2022 (καθώς και ο πέμπτος μέσα σε έξι χρόνια) και ο τρίτος από τις τελευταίες γενικές εκλογές του 2019. Πολλοί ψηφοφόροι -και η αντιπολίτευση των Εργατικών- ισχυρίζονται ότι από τον Σουνάκ λείπει η εντολή για τις πολιτικές του και θα πρέπει να προκηρύξει εκλογές τώρα. Μένει να φανεί εάν θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει την πλειοψηφία των Τόρις στην Βουλή των Κοινοτήτων (House of Commons) για να περάσει τη νομοθεσία του και να κερδίσει την έγκριση των αγορών. Με προσεκτικό τρόπο, οι αγορές μειώνουν τώρα τα επιτόκια, αλλά αυτά βρίσκονται ακόμη ελαφρώς πάνω από τα επίπεδα [που βρίσκονταν] πριν από την Truss, δείχνοντας πόσο εκνευρισμένος είναι ο κόσμος στις προσδοκίες του για το Ηνωμένο Βασίλειο [2] και το διαρκές κόστος αυτών των έξι εβδομάδων που βρισκόταν η Τρας στα καθήκοντα της.

ΕΧΕΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ ΤΟ ΚΟΜΜΑ;

Από όλες τις καταστροφές που κατάφερε η Τρας, κάποιες από τις μεγαλύτερες ήταν στην φήμη του κόμματός της. Οι δημοσκόποι εκτιμούν ότι εάν διεξαγόταν τώρα μια ψηφοφορία, οι Εργατικοί θα μπορούσαν να πετύχουν το είδος της σαρωτικής νίκης που εξασφάλισαν το 1997 υπό τον Τόνι Μπλερ [3]. Αλλά οι Συντηρητικοί εξακολουθούν να έχουν μεγάλη πλειοψηφία˙ μόνο εάν το κόμμα αποτύχει να στοιχηθεί πίσω τον Σουνάκ με αρκετή ενότητα ώστε να του επιτρέψει να περάσει νομοθεσία και να κυβερνήσει, θα υποχρεωθεί το κόμμα να προκηρύξει γενικές εκλογές.