Η επιστροφή της Κόκκινης Κίνας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η επιστροφή της Κόκκινης Κίνας

Ο Σι Τζινπίνγκ επαναφέρει τον Μαρξισμό
Περίληψη: 

Η Κίνα έχει πλέον ένα ολοκληρωμένο εθνικό και διεθνές όραμα για αυτό που αποκαλεί «εκσυγχρονισμό κινεζικού τύπου». Αυτό το όραμα απαιτεί την αποσύνδεση της οικονομικής νεωτερικότητας από τα Δυτικά πολιτικά και κοινωνικά πρότυπα και τις υποκείμενες πολιτιστικές πεποιθήσεις. Και περιλαμβάνει την δημιουργία ενός συνόλου θεσμών και κανόνων που είναι συμβατοί με τα συμφέροντα και τις αξίες της ίδιας της Κίνας και όχι με εκείνα της Δύσης.

Ο KEVIN RUDD είναι πρόεδρος της Asia Society, με έδρα τη Νέα Υόρκη, και υπηρέτησε ως Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου: The Avoidable War: The Dangers of a Catastrophic Conflict Between the U.S. and Xi Jinping's China [1].

Το 1978, ο Κινέζος ηγέτης Deng Xiaoping ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα ξεφύγει από το παρελθόν της. Μετά από δεκαετίες πολιτικών εκκαθαρίσεων, οικονομικής αυτάρκειας, και ασφυκτικού κοινωνικού ελέγχου υπό τον Μάο Τσε Τουνγκ, ο Deng άρχισε να σταθεροποιεί την κινεζική πολιτική, να αφαιρεί τις απαγορεύσεις στις ιδιωτικές επιχειρήσεις και τις ξένες επενδύσεις και να δίνει στα άτομα μεγαλύτερη ελευθερία στην καθημερινή τους ζωή. Αυτή η αλλαγή, η οποία ονομάστηκε «μεταρρύθμιση και άνοιγμα» οδήγησε σε πραγματιστικές πολιτικές που βελτίωσαν τις σχέσεις του Πεκίνου με την Δύση και έβγαλαν εκατοντάδες εκατομμύρια Κινέζους από την φτώχεια. Αν και η Κίνα παρέμεινε αυταρχική, ο Deng μοιράστηκε την εξουσία με άλλους ανώτερους ηγέτες του κόμματος —σε αντίθεση με τον Μάο. Και όταν ο Deng άφησε το αξίωμα, οι διάδοχοί του συνέχισαν τον ίδιο δρόμο.

10112022-1.jpg

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, ψηφίζει κατά την διάρκεια του 20ου Εθνικού Συνεδρίου στο Πεκίνο, τον Οκτώβριο του 2022. Tingshu Wang / Reuters
------------------------------------------------------------

Μέχρι τώρα. Κατά την διάρκεια του 20ου Εθνικού Συνεδρίου του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) τον περασμένο μήνα, ο Κινέζος ηγέτης Xi Jinping έδωσε οριστικά τέλος στην εποχή της κινεζικής πολιτικής του Deng. Από πολλές απόψεις, ήταν σαφές ότι η πολιτική «μεταρρύθμιση και άνοιγμα» όδευε προς το τέλος της στο 19ο Εθνικό Συνέδριο το 2017, όταν ο Xi κήρυξε «μια νέα εποχή» στην οποία το κόμμα θα διόρθωνε τις ιδεολογικές, πολιτειακές, και πολιτικές «ανισορροπίες» που είχαν απομείνει από τους προκατόχους του. Αλλά ήταν το 20ο συνέδριο του κόμματος που έδωσε στον Xi μια άνευ προηγουμένου τρίτη θητεία ως ηγέτη και απομάκρυνε στελέχη υπέρ της αγοράς από την ηγεσία του ΚΚΚ. Απομάκρυνε ακόμη και τον προκάτοχο του Xi από την διαδικασία. Μετά από σχεδόν 44 χρόνια, η ιστορία θα καταγράψει ότι ήταν αυτό το συνέδριο που επιτελούσε τις τελευταίες τελετουργίες της μεταρρυθμιστικής εποχής του Deng. Ο γενναίος νέος κρατικιστικός κόσμος του Xi Jinping είναι τώρα σε πλήρη ισχύ.

Αυτό σημαίνει ότι οι ξένοι πρέπει να αφήσουν στην άκρη τα βολικά αναλυτικά πλαίσια που πολλοί από αυτούς έχουν χρησιμοποιήσει για να αναλύσουν την Κίνα τις δύο τελευταίες γενιές. Οι περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων πολλών στην Δύση, έχουν προδιάθεση να πιστεύουν ότι όταν οι ηγέτες της Κίνας μιλούν με ιδεολογικούς όρους, δεν πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη (ή ότι, αν λαμβάνονται, η ιδεολογία ισχύει καθαρά για την εσωτερική πολιτική του κόμματος). Αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον. Όπως έγραψα [2] στο περιοδικό Foreign Affairs λίγο πριν από το συνέδριο του κόμματος, «Υπό τον Xi, η ιδεολογία οδηγεί την πολιτική πιο συχνά από το αντίστροφο». Είναι πραγματικά πιστός στον μαρξισμό-λενινισμό· η άνοδός του αντιπροσωπεύει την επιστροφή του Ιδεολογικού Ανθρώπου στην παγκόσμια σκηνή. Αυτό το μαρξιστικό-εθνικιστικό ιδεολογικό πλαίσιο οδηγεί την επιστροφή του Πεκίνου στον κομματικό έλεγχο της πολιτικής και της κοινωνίας με συρρικνούμενο χώρο για ιδιωτική διαφωνία και προσωπικές ελευθερίες. Οδηγεί επίσης την αναγεννημένη κρατικιστική προσέγγιση του Πεκίνου στην οικονομική διαχείριση, και τις ολοένα και πιο ισχυρές εξωτερικές πολιτικές και πολιτικές ασφαλείας του που στοχεύουν στην αλλαγή του διεθνούς status quo.

Ο Xi χρησιμοποίησε την «έκθεση εργασίας» του 20ου Συνεδρίου (μια ομιλία του κορυφαίου ηγέτη του ΚΚΚ σε κάθε συνέδριο που περιγράφει τους ιδεολογικούς και πολιτικούς κανόνες για τα επόμενα πέντε χρόνια) για να δείξει στο κόμμα και στον κόσμο ότι η Κίνα έχει πλέον ένα ολοκληρωμένο εθνικό και διεθνές όραμα για αυτό που αποκαλεί «εκσυγχρονισμό κινεζικού τύπου». Αυτό το όραμα απαιτεί την αποσύνδεση της οικονομικής νεωτερικότητας από τα Δυτικά πολιτικά και κοινωνικά πρότυπα και τις υποκείμενες πολιτιστικές πεποιθήσεις. Προσφέρει μια νέα διεθνή τάξη αγκυρωμένη στην κινεζική παρά στην αμερικανική γεωπολιτική ισχύ. Και περιλαμβάνει την δημιουργία ενός συνόλου θεσμών και κανόνων που είναι συμβατοί με τα συμφέροντα και τις αξίες της ίδιας της Κίνας και όχι με εκείνα της Δύσης. Είναι μια Μανιχαϊστική κοσμοθεωρία, που φέρνει το μείγμα των κομφουκιανικών και μαρξιστικών-λενινιστικών αξιών της Κίνας αντιμέτωπο με την φιλελεύθερη δημοκρατία και τον φιλελεύθερο διεθνισμό της Δύσης και ορισμένου (αλλά όχι όλου) του υπόλοιπου κόσμου. Όπως κατέστησε σαφές αυτό το συνέδριο, ο Xi θέλει να αποδείξει ότι το ΚΚΚ υπό την ηγεσία του έχει τόσο το θράσος όσο και την ικανότητα να μεταφράσει αυτό το τολμηρό νέο όραμα σε πραγματικότητα.

Η ΠΕΝΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΠΑΘΙ

Στο Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα, οι λέξεις έχουν σημασία. Η συχνότητα με την οποία εμφανίζονται διάφοροι όροι και φράσεις σε σημαντικές εκθέσεις και ομιλίες είναι ένας κριτικός ερμηνευτικός μηχανισμός που χρησιμοποιούν τόσο τα μέλη του κόμματος όσο και οι εξωτερικοί παρατηρητές για να διακρίνουν τις μεταβαλλόμενες κατευθύνσεις της ηγεσίας. Η περίφημη επίθεση του Μάο στους «καπιταλιστές δρομείς» (capitalist roaders), για παράδειγμα, συνοδευόταν από τις κομματικές κατακλυσμικές εκστρατείες εθνικοποίησης και την αντίθεσή του στις μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις. Τα ιδεολογικά κείμενα του Jiang Zemin σχετικά με τα «τρία αντιπροσωπευτικά» - τα οποία περιελάμβαναν την ανάγκη να αξιοποιηθούν οι «παραγωγικές δυνάμεις» της κινεζικής οικονομίας - ήταν ένα σαφές μήνυμα προς τους κομματικούς ηγέτες να φέρουν ιδιώτες επιχειρηματίες στις τάξεις του κόμματος (κάτι που έκαναν στην συνέχεια).