Η σταλινική φάση του Πούτιν

Όπως ο Στάλιν στα τελευταία του χρόνια, ο Πούτιν έχει αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο των ελίτ της Ρωσίας, αφήνοντάς τις παράλυτες από φόβο και με κρυφό μίσος για τον ηγεμόνα τους. Επί Στάλιν, η έκταση αυτού του μίσους δεν ήταν ποτέ πιο εμφανής από όσο πριν και αμέσως μετά τον θάνατό του, όταν ο Νικήτα Χρουστσόφ, ο Μπέρια, και ο Μαλένκοφ, μαχόμενοι για να τον διαδεχθούν, ανταγωνίστηκαν για να φιλελευθεροποιήσουν το καθεστώς όσο πιο γρήγορα μπορούσαν. Οι σημερινές ελίτ φοβούνται τον Πούτιν, αλλά φοβούνται η μια την άλλη ακόμη περισσότερο, όπως έκαναν οι προκάτοχοί τους επί Στάλιν. Όπως ο σοβιετικός αυταρχικός, ο Πούτιν προτιμά να μένει οχυρωμένος στις πολλές κατοικίες του, όπου έχει απομονωθεί τόσο σε πολιτικό όσο και σε ανθρώπινο επίπεδο. Δείτε την κατοικία του Πούτιν στο Σότσι, όπου περνά όλο και περισσότερο χρόνο. Θυμίζει την πολύ πιο μετριοπαθή αλλά εξίσου προσεκτικά φυλασσόμενη ντάτσα στην Αμπχαζία στην οποία ο Στάλιν κατέφυγε τον Οκτώβριο του 1945 αφού υπέστη είτε εγκεφαλικό είτε έμφραγμα. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα καταφύγια των δύο δικτατόρων δεν απέχουν πολύ περισσότερο από 30 μίλια το ένα από το άλλο, στην άνετη υποτροπική ζώνη της ακτής της Μαύρης Θάλασσας στον Καύκασο.

Επίσης, όπως ο Στάλιν, ο Πούτιν δεν έχει κάνει κανένα δραστικό βήμα εναντίον μελών του στενού του κύκλου. Αλλά ο εκνευρισμός του για τα λόγια και τις πράξεις τους θυμίζει εκείνον του Στάλιν. Θυμηθείτε, για παράδειγμα, την διαβόητη, βιντεοσκοπημένη συνάντηση που είχε ο Πούτιν με τους κορυφαίους συμβούλους του για την εθνική ασφάλεια την παραμονή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Καθισμένος μόνος σε ένα γραφείο σε μια μεγάλη αίθουσα με κολώνες, με τους συμβούλους του υποβιβασμένους σε μια μακρινή γωνιά της αίθουσας, ο Πούτιν κατσάδιασε τον αρχηγό του ξένων υπηρεσιών πληροφοριών, Σεργκέι Ναρίσκιν, αφού απέτυχε να μάθει το μάθημά του και μπέρδεψε την αναγνώριση των αυτονομιστικών δημοκρατιών της ανατολικής Ουκρανίας από την Ρωσία με την ένταξή τους στην Ρωσία. (Αυτό το μέρος του σχεδίου θα ερχόταν αργότερα).

Στην ίδια συνάντηση, ο Πούτιν είχε μια μπερδεμένη και οργισμένη συνομιλία με τον Ντμίτρι Κόζακ, έναν μακροχρόνιο συνεργάτη που ήταν υπεύθυνος για τις διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία για την εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ. Μετά την συνάντηση, ο Kozak εξαφανίστηκε εντελώς από την κοινή θέα. Τον Σεπτέμβριο, αρκετοί άνθρωποι κοντά στο Κρεμλίνο αποκάλυψαν στο Reuters ότι πριν από την ειδική επιχείρηση, ο Kozak είχε προφανώς διαπραγματευτεί μια υπόσχεση από την Ουκρανία ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, κάτι που θα είχε κατευνάσει μια από τις βασικές ανησυχίες που οδήγησαν στην ρωσική εισβολή. Αλλά ο Πούτιν δεν ενδιαφερόταν: ήταν ήδη στημένος για πόλεμο.

Ο ΠΟΥΤΙΝ ΤΟΝ ΧΕΙΜΩΝΑ

Η χρήση στρατιωτικής βίας για την επίλυση προβλημάτων -κάτι που φαίνεται σχεδόν αναχρονιστικό στον 21ο αιώνα- είναι μια άλλη τακτική που κληρονόμησε ο Πούτιν από τον Στάλιν. Σκεφτείτε τον Χειμερινό Πόλεμο του 1939. Λίγο πριν το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Στάλιν απέτυχε να αποσπάσει από την Φινλανδία τις εδαφικές παραχωρήσεις που ήθελε, και έτσι ξεκίνησε μια εισβολή. Όπως και με τον Πούτιν στην Ουκρανία, ο Στάλιν ήθελε να καταλάβει τμήματα εδάφους που πίστευε ότι θα ήταν στρατηγικά σημαντικά ως ζώνη ασφαλείας σε περίπτωση επίθεσης στην χώρα του. Και όπως και με τις «αμυντικές» ενέργειες του Πούτιν στην Ουκρανία, ο Στάλιν αναζήτησε ένα πρόσχημα και προσομοίωσε μια πρόκληση στα σύνορα, επιτρέποντας στις δυνάμεις της Μόσχας να ξεκινήσουν «νόμιμα» έναν πόλεμο.

Και στις δύο περιπτώσεις, οι δικτάτορες μίλησαν για συσσώρευση εχθρικών στρατευμάτων που στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν. Αμφότεροι υποτίμησαν δραστικά την αποφασιστικότητα του λαού του οποίου εισέβαλαν στην χώρα να αντισταθεί: ακριβώς όπως ο Στάλιν περίμενε από το φινλανδικό προλεταριάτο πρακτικά να ραντίσει τους συντρόφους του από την εργατική τάξη με μπουκέτα λουλούδια, ο Πούτιν υπέθεσε ότι οι Ουκρανοί θα χαιρέτιζαν τους Ρώσους στρατιώτες ως απελευθερωτές. Αμφότεροι οι αυταρχικοί αποδείχθηκαν τραγικά λάθος. Ακόμη και η χρήση φιλορώσων αυτονομιστών από τον Πούτιν ήταν μια σταλινική καινοτομία. Όταν ο Πούτιν έκανε μια συμφωνία με τις τεχνητά δημιουργημένες κυβερνήσεις της Ντόνετσκ και της Λουχάνσκ, ακολουθούσε τα βήματα του Στάλιν, ο οποίος εγκαθίδρυσε μια εναλλακτική φινλανδική ηγεσία ελεγχόμενη από το Κρεμλίνο και στην συνέχεια συνήψε συμφωνία με το καθεστώς-μαριονέτα.

Ο ισχυρισμός του Πούτιν ότι η ουκρανική κυβέρνηση ήταν ένα απλό μέτωπο για τις πολεμοχαρείς Δυτικές δυνάμεις ήταν επίσης μια αντήχηση της στροφής του Στάλιν σχετικά με τον Χειμερινό Πόλεμο. Στα απομνημονεύματά του, ο Juho Kusti Paasikivi, ο Φινλανδός απεσταλμένος στη Μόσχα που αργότερα έγινε πρόεδρος της Φινλανδίας, έγραψε ότι «κατά την γνώμη των Ρώσων, αυτός ο πόλεμος ήταν προφανώς ένας πόλεμος που διεξήγαγαν η Αγγλία και η Γαλλία εναντίον της Σοβιετικής Ρωσίας». Κατά την διάρκεια του Χειμερινού Πολέμου, η ψεύτικη φινλανδική κυβέρνηση που είχε δημιουργήσει ο Στάλιν ζήτησε από την Σοβιετική Ένωση υποστήριξη για την υλοποίηση αυτού που αποκαλούσε «την πανάρχαια φιλοδοξία του φινλανδικού λαού να ενώσει τον λαό της Καρελίας [που ζει στο σοβιετικό έδαφος] σε ένα ενιαίο και ανεξάρτητο φινλανδικό κράτος». Στον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία, η «επανένωση των αδελφών λαών» έχει γίνει σύνθημα. Δικαιολογώντας την ανάγκη προσάρτησης του ουκρανικού εδάφους, ο Πούτιν επανέλαβε σχεδόν λέξη προς λέξη το σημείωμα του Μολότοφ προς τον Πολωνό πρεσβευτή τον Σεπτέμβριο του 1939, το οποίο έλεγε ότι «η σοβιετική κυβέρνηση δεν μπορεί να μείνει αδιάφορη ενώ οι συγγενείς Ουκρανοί και Λευκορώσοι που ζουν στο έδαφος της Πολωνίας αφήνονται στο έλεος της μοίρας, χωρίς καμία προστασία».