Πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αναδιαμορφώσει την παγκόσμια τάξη

Η συζήτηση για τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης (artificial intelligence, AI) κυριαρχείται από δύο θέματα. Το πρώτο είναι ο φόβος ενός μοναδικού περιστατικού [1], ένα γεγονός στο οποίο μια τεχνητή νοημοσύνη υπερβαίνει την ανθρώπινη νοημοσύνη και ξεφεύγει από τον ανθρώπινο έλεγχο, με πιθανώς καταστροφικές συνέπειες. Το άλλο είναι η ανησυχία ότι μια νέα βιομηχανική επανάσταση [2] θα επιτρέψει στις μηχανές να διαταράξουν και να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους σε κάθε —ή σχεδόν σε κάθε— τομέα της κοινωνίας, από τις μεταφορές έως τον στρατό και μέχρι την υγειονομική περίθαλψη.

Αστυνομικός ελέγχει την ταυτότητα ενός άνδρα καθώς οι δυνάμεις ασφαλείας παρακολουθούν σε έναν δρόμο στην Kashgar, στην Αυτόνομη Περιφέρεια των Ουιγούρων στην επαρχία Xinjiang, στην Κίνα, τον Μάρτιο του 2017. Thomas Peter / REUTERS
-----------------------------------------------------------

Υπάρχει επίσης ένας τρίτος τρόπος με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται να αναδιαμορφώσει τον κόσμο. Με το να επιτρέπει στις κυβερνήσεις να παρακολουθούν, να κατανοούν, και να ελέγχουν τους πολίτες τους πολύ πιο στενά από ποτέ άλλοτε, η τεχνητή νοημοσύνη θα προσφέρει στις αυταρχικές χώρες μια εύλογη εναλλακτική στην φιλελεύθερη δημοκρατία, την πρώτη μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Αυτό θα πυροδοτήσει έναν ανανεωμένο διεθνή ανταγωνισμό μεταξύ των κοινωνικών συστημάτων.

Για δεκαετίες, οι περισσότεροι πολιτικοί θεωρητικοί πίστευαν ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία προσφέρει τον μόνο δρόμο για βιώσιμη οικονομική επιτυχία. Είτε οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να καταστείλουν τους λαούς τους και να παραμείνουν φτωχοί, είτε να τους απελευθερώσουν και να καρπωθούν τα οικονομικά οφέλη. Ορισμένες καταπιεστικές χώρες κατάφεραν να αναπτύξουν τις οικονομίες τους για ένα διάστημα, αλλά μακροπρόθεσμα ο αυταρχισμός σήμαινε πάντα στασιμότητα. Η AI υπόσχεται να ανατρέψει αυτή την διχοτόμηση. Προσφέρει έναν εύλογο τρόπο στις μεγάλες, οικονομικά προηγμένες χώρες να κάνουν τους πολίτες τους πλούσιους, διατηρώντας παράλληλα τον έλεγχο επ’ αυτών.

Ορισμένες χώρες κινούνται ήδη προς αυτή την κατεύθυνση. Η Κίνα έχει αρχίσει να οικοδομεί ένα ψηφιακό αυταρχικό κράτος [3] χρησιμοποιώντας εργαλεία επιτήρησης και μηχανικής μάθησης για τον έλεγχο των ανήσυχων πληθυσμών, και δημιουργώντας αυτό που αποκαλεί «σύστημα κοινωνικής πίστωσης» (social credit system). Αρκετές ομοϊδεάτες χώρες έχουν αρχίσει να αγοράζουν ή να μιμούνται κινεζικά συστήματα. Ακριβώς όπως ο ανταγωνισμός μεταξύ φιλελεύθερων δημοκρατικών, φασιστικών, και κομμουνιστικών κοινωνικών συστημάτων καθόρισε μεγάλο μέρος του εικοστού αιώνα, έτσι και ο αγώνας μεταξύ φιλελεύθερης δημοκρατίας και ψηφιακού αυταρχισμού πρόκειται να ορίσει τον εικοστό πρώτο.

ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ

Οι νέες τεχνολογίες θα επιτρέψουν υψηλά επίπεδα κοινωνικού ελέγχου [4] με λογικό κόστος. Οι κυβερνήσεις θα μπορούν να λογοκρίνουν επιλεκτικά θέματα και συμπεριφορές για να επιτρέπουν την ελεύθερη ροή πληροφοριών για οικονομικά παραγωγικές δραστηριότητες, περιορίζοντας παράλληλα τις πολιτικές συζητήσεις που μπορεί να βλάψουν το καθεστώς. Το λεγόμενο Great Firewall της Κίνας παρέχει μια πρώιμη επίδειξη αυτού του είδους επιλεκτικής λογοκρισίας.

Εκτός από την αναδρομική λογοκρισία της ομιλίας, η τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα δεδομένα (big data) θα επιτρέψουν τον προβλεπτικό έλεγχο των πιθανών διαφωνούντων. Αυτό θα μοιάζει με την στόχευση καταναλωτών της Amazon ή της Google, αλλά θα είναι πολύ πιο αποτελεσματικό, καθώς οι αυταρχικές κυβερνήσεις θα μπορούν να αντλούν δεδομένα με τρόπους που δεν επιτρέπονται στις φιλελεύθερες δημοκρατίες. Η Amazon και η Google έχουν πρόσβαση μόνο σε δεδομένα από ορισμένους λογαριασμούς και συσκευές˙ μια AI σχεδιασμένη για κοινωνικό έλεγχο θα αντλεί δεδομένα από πολλαπλές συσκευές με τις οποίες κάποιος αλληλεπιδρά κατά την διάρκεια της καθημερινής του ζωής. Και ακόμη πιο σημαντικό, τα αυταρχικά καθεστώτα δεν θα έχουν κανέναν ενδοιασμό να συνδυάσουν τέτοια δεδομένα με πληροφορίες από φορολογικές δηλώσεις, ιατρικά αρχεία, ποινικά μητρώα, κλινικές σεξουαλικής υγείας, τραπεζικούς λογαριασμούς, γενετικές εξετάσεις, φυσικές πληροφορίες (όπως τοποθεσία, βιομετρικά στοιχεία, και παρακολούθηση μέσω CCTV με χρήση λογισμικού αναγνώρισης προσώπου), και πληροφορίες που συλλέγονται από την οικογένεια και τους φίλους. Η AI είναι τόσο καλή όσο και τα δεδομένα στα οποία έχει πρόσβαση. Δυστυχώς, η ποσότητα και η ποιότητα των δεδομένων που διατίθενται στις κυβερνήσεις για κάθε πολίτη θα αποδειχθεί εξαιρετική για την εκπαίδευση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.

Ακόμη και η απλή ύπαρξη αυτού του είδους προγνωστικού ελέγχου θα βοηθήσει τους αυταρχικούς. Η αυτολογοκρισία ήταν ίσως ο πιο σημαντικός πειθαρχικός μηχανισμός της Ανατολικογερμανικής Στάζι [5]. Η AI θα κάνει την τακτική αυτή δραματικά πιο αποτελεσματική. Οι άνθρωποι θα γνωρίζουν ότι η πανταχού παρούσα παρακολούθηση των φυσικών και ψηφιακών δραστηριοτήτων τους θα χρησιμοποιηθεί για την πρόβλεψη ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, ακόμη και για ενέργειες που απλώς τις σκέπτονται. Από τεχνική άποψη, τέτοιες προβλέψεις δεν διαφέρουν από την χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης για υγειονομική περίθαλψη με στόχο την πρόβλεψη ασθενειών σε φαινομενικά υγιείς ανθρώπους πριν εμφανιστούν τα συμπτώματά τους.