Το παρελθόν στοιχειώνει ακόμα την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το παρελθόν στοιχειώνει ακόμα την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα

Αντιμετωπίζοντας μια κληρονομιά αναγκαστικής -και αποτυχημένης- συμφιλίωσης

Εν τω μεταξύ, η Ιαπωνία δεν κάνει τίποτα για να γεφυρώσει το χάσμα. Αντιθέτως, έχει προβεί σε μια σειρά από άκαιρες και άστοχες ενέργειες που έχουν πυροδοτήσει το αντι-ιαπωνικό αίσθημα στη Νότια Κορέα. Τον Μάρτιο του 2022, η Ιαπωνία αναθεώρησε [5] τα σχολικά βιβλία ιστορίας της για να διεκδικήσει τα Dokdo ως ιαπωνικό έδαφος και να εξαλείψει εκφράσεις όπως «αναγκαστική στρατολόγηση» και «σεξουαλική σκλαβιά» από το πρόγραμμα σπουδών της για την εποχή της αποικιοκρατίας. Ένας τέτοιος ρεβιζιονισμός καθιστά πιο δύσκολο για τον Yoon να πείσει το νοτιοκορεατικό κοινό περί την σύνεση της προσέγγισης. Ενισχύει επίσης την ισχύ ενός συνήθους προοδευτικού αφηγηματικού όπλου -αυτό της συμπαιγνίας των συντηρητικών με την Ιαπωνία.

Η υπέρβαση αυτών των εμποδίων προς την συμφιλίωση θα απαιτήσει διαδικαστική νομιμοποίηση. Οποιαδήποτε προσπάθεια για την σύναψη συμφωνίας προς την επίλυση ιστορικών ζητημάτων άπαξ δια παντός πρέπει να περιλαμβάνει προσεκτικές διαβουλεύσεις με ομάδες της κοινωνίας των πολιτών όπως το Κορεατικό Συμβούλιο και με το ευρύτερο κοινό. Μέχρι στιγμής, η διοίκηση του Yoon έχει κάνει μόνο περιορισμένες προσπάθειες για την συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Έχει ιδρύσει ένα κοινό συμβούλιο δημόσιου-ιδιωτικού τομέα [6] για το ζήτημα της καταναγκαστικής εργασίας, αλλά πίεσε επίσης τα δικαστήρια να αποτρέψουν την ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των ιαπωνικών εταιρειών, κάτι που οι ομάδες υποστήριξης των θυμάτων έχουν χαρακτηρίσει ως «πράξη σαμποτάζ» [7]. Ήδη, μέλη του συμβουλίου έχουν υποστηρίξει την ιδέα να πληρώσουν οι εταιρείες της Νότιας Κορέας τα θύματα -χωρίς ιαπωνικές συγγνώμες ή αποζημιώσεις- προκειμένου να σπάσει το διπλωματικό αδιέξοδο μεταξύ των δύο χωρών, υποδηλώνοντας ότι αυτή η πρωτοβουλία μπορεί να μοιάζει με προηγούμενες στο ότι ήταν περισσότερο προσανατολισμένες προς την Ιαπωνία παρά προς τα θύματα.

Η επαναπροσέγγιση με την Ιαπωνία θα ήταν πολύ δύσκολο έργο για κάθε πρόεδρο της Νότιας Κορέας. Αλλά είναι ιδιαίτερα δύσκολο για έναν συντηρητικό πρόεδρο που αντιμετωπίζει φθίνουσα δημοτικότητα [8] και έναν ολοένα και πιο εθνικιστή ομόλογο στην Ιαπωνία. Και παρόλο που υπάρχουν πολλοί λόγοι για να επιδιωχθεί η συμφιλίωση -από την αντιμετώπιση κοινών δημογραφικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων έως την διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας- τα παλιά πρότυπα εχθρότητας θα είναι δύσκολο να σπάσουν, ειδικά εάν οι προσπάθειες αναζήτησης κοινού εδάφους παράγουν συνωμοσίες στο εσωτερικό παρά συμβιβασμούς στο εξωτερικό.

Αυτό που χρειάζεται ο Yoon είναι μια προσέγγιση που να είναι τόσο προσανατολισμένη στο μέλλον όσο και προς το εσωτερικό [της Νότιας Κορέας], μια προσέγγιση που να γεφυρώνει το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ των ιστορικών αφηγημάτων των δύο χωρών. Τόσο η νοτιοκορεατική όσο και η ιαπωνική κυβέρνηση πρέπει να χαλιναγωγήσουν τον ιστορικό ρεβιζιονισμό και να οριοθετήσουν με μεγαλύτερη σαφήνεια τα όρια της εύλογης διαφωνίας. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να θεσπίσουν ένα μορατόριουμ για μονομερείς αλλαγές στα σχολικά βιβλία ιστορίας, να δημιουργήσουν προγράμματα ανταλλαγών για νομικούς και ιστορικούς με στόχο την αποσαφήνιση ιστορικών ασαφειών, και να προωθήσουν τις προσπάθειες της κοινωνίας των πολιτών για την οικοδόμηση ενός κοινού μηχανισμού μνήμης.

Ο Yoon πρέπει επίσης να θέσει τις εγχώριες βάσεις για μια ενδεχόμενη συμφωνία, διασφαλίζοντας ότι οι πολίτες της Νότιας Κορέας δεν θα την απορρίψουν όπως έκαναν με τις προηγούμενες συμφωνίες. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να ενημερώνει τακτικά το κοινό για τις συμβιβαστικές προσπάθειές του και να συμβουλεύεται τις σχετικές ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, έτσι ώστε οποιαδήποτε συμφωνία με την Ιαπωνία να θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα των Νοτιοκορεατών γενικά και των θυμάτων των ιαπωνικών αποικιακών εγκλημάτων ειδικότερα. Κατ’ ελάχιστον, ο Yoon πρέπει να αποφύγει να κρατήσει στο σκοτάδι τις ομάδες υποστήριξης θυμάτων σχετικά με τις συναλλαγές του με την Ιαπωνία και να τους δίνει μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων όποτε είναι δυνατόν. Αντί να διεξάγουν συνομιλίες κεκλεισμένων των θυρών και να ανακοινώσουν μια αιφνιδιαστική συμφωνία, οι δύο χώρες πρέπει να υιοθετήσουν μια σειρά διαδικαστικών βημάτων, συμπεριλαμβανομένης μιας διαδικασίας για δημόσιο σχολιασμό, που θα επιδιώκει την λαϊκή έγκριση για τον επιλεγμένο μηχανισμό επίλυσης διαφορών —είτε πρόκειται για διεθνή διαιτησία είτε για διμερή διαπραγμάτευση. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στην διαδικασία προσέγγισης θα πάρει χρόνο, γι' αυτό και οι συνεχείς προσπάθειες για διάλογο θα είναι ζωτικής σημασίας.

Τέλος, ο Yoon μπορεί να αρχίσει να δημιουργήσει ένα νέο αφήγημα για την ιστορία της αποικιακής μνήμης στη Νότια Κορέα, αναγνωρίζοντας τις αποτυχίες των προηγούμενων προσπαθειών προσέγγισης από τους συντηρητικούς. Η παραδοχή ότι εκείνες οι πρωτοβουλίες εξανάγκασαν την συμφιλίωση χωρίς συγχώρεση και αποστέρησαν τα θύματα από την δικαιοσύνη μπορεί να είναι πολιτικά δαπανηρή για τους συντηρητικούς. Αλλά κάτι τέτοιο θα έδινε στον Yoon την καλύτερη ευκαιρία να ανατρέψει το παγιωμένο αφήγημα της αποικιοκρατικής-αυταρχικής παρανομίας που εμπόδισε τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία να διευθετήσουν τις διαφορές τους για το παρελθόν για τόσο καιρό.