Ο Xi Jinping με τα δικά του λόγια

Τον Οκτώβριο, στο 20ο Συνέδριο του Εθνικού Κόμματος του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ), ο Γενικός Γραμματέας, Σι Τζινπίνγκ, τοποθέτησε τον εαυτό του για άλλη μια δεκαετία ως τον ισχυρότερο ηγέτη της Κίνας μετά τον Μάο Τσε Τουνγκ, αντικατέστησε τους πιο εγγράμματους στα οικονομικά συναδέλφους του στο Πολιτικό Γραφείο με μια φάλαγγα πιστών και κατοχύρωσε την σταλινική-μαοϊκή έννοια του «αγώνα» ως κατευθυντήρια αρχή στον Χάρτη του Κόμματος. Το αποτέλεσμα ήταν να γυρίσει η σελίδα στη «μεταρρύθμιση και άνοιγμα» (“reform and opening”), τον όρο που χρησιμοποιεί το ΚΚΚ για να περιγράψει την οικονομική απελευθέρωση που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και οδήγησε στην εκρηκτική ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.

Ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, μετά από μια ομιλία στο Πεκίνο, τον Οκτώβριο του 2022. Tingshu Wang / Reuters
-------------------------------------------------

Στο συνέδριο του κόμματος, ο Xi έλαβε μια τρίτη θητεία ως κορυφαίος ηγέτης του ΚΚΚ -μια άνευ προηγουμένου εξέλιξη στην σύγχρονη εποχή και ένα κρίσιμο βήμα στην προσπάθειά του να συγκεντρώσει την εξουσία. Αλλά ίσως ακόμη πιο σημαντικός ήταν ο τρόπος που το συνέδριο χρησίμευσε για την κωδικοποίηση μιας κοσμοθεωρίας που ανέπτυξε ο Σι την τελευταία δεκαετία σε προσεκτικά σχεδιασμένες επίσημες κομματικές επικοινωνίες: ομιλίες στην κινεζική γλώσσα, ντοκιμαντέρ, και εγχειρίδια, πολλά από τα οποία το Πεκίνο σκόπιμα μεταφράζει λάθος για το ξένο κοινό, εάν τα μεταφράζει καν. Αυτά τα κείμενα διαλύουν μεγάλο μέρος της ασάφειας που καμουφλάρει τους στόχους και τις μεθόδους του καθεστώτος και προσφέρουν ένα παράθυρο στην ιδεολογία και τα κίνητρα του Σι: έναν βαθύ φόβο για υπονόμευση, εχθρότητα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπάθεια προς την Ρωσία [1], επιθυμία ενοποίησης της ηπειρωτικής Κίνας με την Ταϊβάν [2] και, πάνω από όλα, εμπιστοσύνη στην τελική νίκη του κομμουνισμού επί της καπιταλιστικής Δύσης. Η τελική κατάσταση που επιδιώκει απαιτεί την αναδιοργάνωση της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Ο ρητός στόχος του είναι να αντικαταστήσει το σύγχρονο σύστημα έθνους-κράτους με μια νέα τάξη πραγμάτων που να εμφανίζει το Πεκίνο στην κορυφή του.

Ομολογουμένως, οι φιλοδοξίες του Πεκίνου, όπως και της Μόσχας, μπορεί να είναι μεγαλύτερες από όσες μπορεί ρεαλιστικά να επιτύχει. Αλλά ο Σι, όπως και ο άνθρωπος που έχει περιγράψει ως τον «καλύτερο, πιο οικείο φίλο» του, τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν [3], δεν φαίνεται να πιστεύει ότι εκτείνεται πέρα από τις δυνατότητές του. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλο τον κόσμο θα πρέπει να το λάβουν υπόψη.

Θα ήταν καλύτερο να περιοριστούν και να μετριαστούν οι φιλοδοξίες του Xi τώρα -μέσω συντονισμένης στρατιωτικής αποτροπής και μέσω αυστηρών ορίων στην πρόσβαση της Κίνας στην τεχνολογία, τα κεφάλαια, και τα δεδομένα που ελέγχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους- αντί να περιμένουμε μέχρι να κάνει μοιραία και αμετάκλητα βήματα , όπως η επίθεση στην Ταϊβάν [4], που θα οδηγούσε σε σύγκρουση υπερδυνάμεων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία προσφέρει συνεχείς υπενθυμίσεις ότι η αποτροπή είναι πολύ προτιμότερη από την «επαναφορά».

Τα πρόσφατα βήματα της κυβέρνησης Μπάιντεν για να περιορίσει την επιδίωξη του Xi να κάνει την Κίνα [5] κυρίαρχο κατασκευαστή ημιαγωγών στον κόσμο -μια κατάσταση που έχει ήδη επιτύχει το Πεκίνο στον τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό, τους ηλιακούς συλλέκτες, τις προηγμένες μπαταρίες, και άλλους βασικούς τομείς- σηματοδοτούν μια σημαντική εξέλιξη στην στρατηγική των ΗΠΑ. Εάν το Κογκρέσο, ο Λευκός Οίκος, και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ κινηθούν γρήγορα για να θεσπίσουν παρόμοια μέτρα που υποστηρίζουν την εξάρτηση της Κίνας από τον υπόλοιπο βιομηχανοποιημένο κόσμο, θα μπορούσαν να αμβλύνουν την αυξανόμενη όρεξη του Xi για ρίσκο.

Υπάρχει επίσης μια ηθική επιταγή για συντονισμένη δράση, που τονίζεται από τις διαδηλώσεις [6] στους δρόμους που έχουν ξεσπάσει σε αρκετές κινεζικές πόλεις τις τελευταίες ημέρες, καθώς οι άνθρωποι έχουν εξοργιστεί με τα δρακόντεια μέτρα κατά της COVID, τα οποία φέρουν την υπογραφή του Xi. Εάν οι διαδηλώσεις αποκτήσουν δυναμική, η απάντηση του Xi θα μπορούσε να είναι δριμεία, αν κρίνουμε από μερικές από τις πιο δυσοίωνες δηλώσεις του. Σε κάθε περίπτωση, οι δημοκρατίες θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για να συνταχθούν με τον κινεζικό λαό διευκολύνοντας ασφαλέστερα μέσα για να επικοινωνούν μεταξύ τους τόσο εντός όσο και εκτός Κίνας.

ΜΠΟΥΚΙΕΣ ΑΠΟ ΠΡΙΟΝΙΔΙ

Η ανάγνωση εγγράφων του ΚΚΚ μπορεί να είναι μια βάναυση άσκηση. Ο αείμνηστος Simon Leys, ένας από τους πιο οξυδερκείς παρατηρητές της Κίνας στην Δύση, το συνέκρινε με το «να καταπίνεις πριονίδι με τον κουβά». Η περιπλάνηση στα κείμενα της «Σκέψης του Σι Τζινπίνγκ για τον Σοσιαλισμό με Κινεζικά Χαρακτηριστικά για μια Νέα Εποχή», όπως είναι επίσημα γνωστή η ιδεολογία του ηγέτη, δεν αποτελεί εξαίρεση. Μεγάλο μέρος της ρητορικής του Πεκίνου, ιδιαίτερα όταν απευθύνεται σε ξένο κοινό, είναι συγκεχυμένο και διφορούμενο. Αλλά οι πιο αποκαλυπτικές δηλώσεις του Xi δεν είναι αυτές που κάνει στο Νταβός ή ενώ στέκεται δίπλα στον πρόεδρο των ΗΠΑ στον Κήπο των Ρόδων. Αντί γι’ αυτό, είναι πιο κοφτερός όταν εκφωνεί ομιλίες σε κορυφαίους ηγέτες του ΚΚΚ. Τέτοιες ομιλίες, οι οποίες χρησιμεύουν ως καθοδήγηση για τους πιστούς του κόμματος, μερικές φορές κρατούνται μυστικές για μήνες ή χρόνια πριν εμφανιστούν σε κινεζικές δημοσιεύσεις. Αλλά όπως κατάλαβε ο Leys, περιέχουν κομμάτια βαθύτερης γνώσης, αν κάποιος είναι αρκετά υπομονετικός και επιμελής για να τα αναζητήσει.