Ο Xi Jinping με τα δικά του λόγια

Τα κείμενα του Xi αντικατοπτρίζουν την κληρονομιά του, ως του τελευταίου σε μια μακρά σειρά κομμουνιστών θεωρητικών και ηγετών που βυθίζονται σε παρόμοια δόγματα, παραδόσεις, και επιθυμητές τελικές καταστάσεις. Ο Μαρξ, ο Λένιν, ο Στάλιν, και ο Μάο εμφανίζονται όλοι στην Σκέψη του Σι Τζινπίνγκ, στο γράμμα και στο πνεύμα. Και ο Σι [7] δεν αντιπροσωπεύει μια τόσο ριζική απομάκρυνση από τους πιο άμεσους προκατόχους του όπως πιστεύουν ορισμένοι αναλυτές˙ οι φιλοδοξίες του και εκείνες του κόμματος που τον ανέδειξε είναι σε γενικές γραμμές συγχρονισμένες.

Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι τα αφεντικά του ΚΚΚ είναι εναλλάξιμα. Η ηγεσία έχει σημασία στα λενινιστικά συστήματα όσο και σε οποιοδήποτε άλλο σύστημα. Και το προσωπικό αποτύπωμα του Xi είναι παντού στην τρέχουσα προσέγγιση του Πεκίνου, ακόμη κι αν οι επιθυμητές καταλήξεις του είναι συνεπείς με εκείνες των προκατόχων του. Κινέζοι επικριτές τον χλευάζουν ως «Ο Μεγάλος Επιταχυντής», υποστηρίζοντας ότι επισπεύδει την τελική κατάρρευση του μονοπωλίου του κόμματος στην εξουσία. Οι υπέρμαχοί του πιθανότατα θα συμφωνούσαν ότι είναι επιταχυντής -αλλά στα μάτια τους, επιταχύνει την διαδικασία επίτευξης των μακροχρόνιων στόχων του κόμματος. Είτε έτσι είτε αλλιώς, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Xi είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο που πρέπει να παρακολουθήσει και να διαβάσει κανείς, εάν θέλει να καταλάβει προς τα που οδεύει η Κίνα και γιατί.

Ένα κλειδί για την κατανόηση του Xi είναι να εξετασθούν οι ερμηνείες του για την ιστορία. Είναι γνωστό ότι ο Πούτιν [8] κάποτε δήλωσε ότι η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του εικοστού αιώνα. Λιγότερο κατανοητός είναι ο βαθμός στον οποίο η σοβιετική κατάρρευση στοιχειώνει επίσης τον Xi και πώς λειτουργεί ως θεμελιώδης οδηγός για τις ενέργειες του Κινέζου ηγέτη.

Τον Δεκέμβριο του 2012, μόλις έγινε γενικός γραμματέας, ο Σι εκφώνησε μια ομιλία κεκλεισμένων των θυρών σε στελέχη της επαρχίας Γκουανγκντόνγκ, αποσπάσματα της οποίας διέρρευσαν και δημοσιεύθηκαν από έναν Κινέζο δημοσιογράφο στις αρχές του 2013. Η ομιλία του Σι, πλαισιωμένη ως μια προειδοποιητική ιστορία, παρείχε ένα αρχικό παράθυρο στην κοσμοθεωρία του: «Γιατί διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση; Γιατί κατέρρευσε το Σοβιετικό Κομμουνιστικό Κόμμα; Ένας σημαντικός λόγος ήταν ότι τα ιδανικά και τα πιστεύω τους είχαν κλονιστεί. … Είναι ένα βαθύ μάθημα για εμάς! Το να απορρίπτεται η ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης και του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος, να απορρίπτεται ο Λένιν και ο Στάλιν, και να απορρίπτεται οτιδήποτε άλλο σημαίνει εμπλοκή σε ιστορικό μηδενισμό, και μπερδεύει τις σκέψεις μας και υπονομεύει τις οργανώσεις του Κόμματος σε όλα τα επίπεδα».

Η αναφορά του Xi στον «ιστορικό μηδενισμό» ίσως να ήταν μια σιωπηρή κριτική προς τον σοβιετικό ηγέτη Νικίτα Χρουστσόφ, ο οποίος είχε ασκήσει αρνητική κριτική στα πεπραγμένα των προκατόχων του. Αλλά ο ξεκάθαρα κακός στην ομιλία του Σι ήταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ [9], ο Σοβιετικός ηγέτης του οποίου οι μεταρρυθμίσεις περεστρόικα (αναδιάρθρωση) και γκλασνόστ (διαφάνεια) έθεσαν το σκηνικό για την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. «Λίγοι άνθρωποι προσπάθησαν να σώσουν την Σοβιετική Ένωση», είπε ο Σι. «Συνέλαβαν τον Γκορμπατσόφ, αλλά μέσα σε λίγες μέρες έγινε ξανά ανατροπή, γιατί δεν είχαν τα εργαλεία της δικτατορίας. Κανείς δεν ήταν αρκετά άντρας για να σηκωθεί και να αντισταθεί». Η φράση «τα εργαλεία της δικτατορίας» -η ιδέα ότι είναι απαραίτητο για το κόμμα και ειδικά για τον ανώτατο ηγέτη του να ελέγχουν τον στρατό, τον μηχανισμό ασφαλείας, την προπαγάνδα, τα κυβερνητικά δεδομένα, την ιδεολογία, και την οικονομία- θα επαναλαμβανόταν ξανά και ξανά στις ομιλίες και την επίσημη καθοδήγηση από τον Xi κατά την επόμενη δεκαετία.

Μια πόρτα με μια αφίσα για το 20ο Εθνικό Συνέδριο στο Πεκίνο, τον Οκτώβριο του 2022. Tingshu Wang / Reuters
--------------------------------------------------------

Έναν μήνα αργότερα, τον Ιανουάριο του 2013, ο Σι εκφώνησε άλλη μια άλλη ομιλία, ουσιαστικά μια εναρκτήρια ομιλία, σε νέα μέλη και αναπληρωματικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΚ, η οποία αποτελείται από τους λίγες εκατοντάδες κορυφαίους υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Κίνας. Αυτή η ομιλία, που κρατήθηκε μυστική για έξι χρόνια, δείχνει τον Σι να διευθύνει το κόμμα-κράτος με όρους δανεισμένους ακριβώς από τον Ψυχρό Πόλεμο [10]: «Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο κομμουνισμός μπορεί να επιδιώκεται, αλλά να μην επιτυγχάνεται ποτέ, ή ακόμη πιστεύουν ότι δεν μπορεί να τον ελπίζει κάποιος, δεν μπορεί να τον οραματιστεί, και είναι μια πλήρης ψευδαίσθηση. … Τα γεγονότα μάς είπαν επανειλημμένα ότι η ανάλυση του Μαρξ και του Ένγκελς για την βασική αντίφαση της καπιταλιστικής κοινωνίας δεν είναι ξεπερασμένη, ούτε η ιστορική υλιστική άποψη ότι ο καπιταλισμός αναπόφευκτα θα χαθεί και ο σοσιαλισμός αναπόφευκτα θα θριαμβεύσει είναι ξεπερασμένη. Αυτή είναι η μη αναστρέψιμη συνολική τάση της κοινωνικής και ιστορικής εξέλιξης, αλλά ο δρόμος έχει πολλές στροφές. Η τελική κατάρρευση του καπιταλισμού, και ο τελικός θρίαμβος του σοσιαλισμού, θα είναι αναπόφευκτα μια μακρά ιστορική διαδικασία».