Η υπόθεση της κατάληψης της Κριμαίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η υπόθεση της κατάληψης της Κριμαίας

Γιατί η Ουκρανία μπορεί -και πρέπει- να απελευθερώσει την επαρχία
Περίληψη: 

Ο μόνος τρόπος για να προκληθεί το είδος της μεγάλης ήττας που πρέπει να βιώσει η Ρωσία, εάν πρόκειται να εγκαταλείψει τις αυτοκρατορικές της φιλοδοξίες και να αρχίσει να συμμορφώνεται με τους διεθνείς κανόνες και νόμους, είναι η Μόσχα να αναγκαστεί να δώσει την Κριμαία πίσω στην Ουκρανία, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.

Ο ANDRIY ZAGORODNYUK είναι πρόεδρος του Κέντρου Αμυντικών Στρατηγικών. Από το 2019 έως το 2020 ήταν υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας.

Για τους Ουκρανούς, το 2022 ήταν ταυτόχρονα ένα έτος τραγωδίας και ιστορικών επιτευγμάτων. Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο με σχεδόν 190.000 στρατιώτες, προκαλώντας ανείπωτες καταστροφές και σκοτώνοντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Αλλά μέσα σε λίγες εβδομάδες, ο ουκρανικός στρατός κατάφερε να ανακόψει την επίθεση. Στην συνέχεια, άρχισε να αναγκάζει τους Ρώσους να υποχωρήσουν. Από τον Αύγουστο, τα ουκρανικά στρατεύματα έχουν ανακαταλάβει περισσότερα από τα μισά εδάφη που είχε καταλάβει η Ρωσία, ανατρέποντας τις ελπίδες της Μόσχας για επιτυχία. Για να προσπαθήσει να επιδείξει κάποια κέρδη, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, δήλωσε ότι είχε προσαρτήσει τέσσερις ουκρανικές επαρχίες -τη Ντονέτσκ, την Χερσώνα, την Λουχάνσκ, και την Ζαπορίζια- στα τέλη Σεπτεμβρίου. Αλλά ήταν μάταιο. Η Ρωσία δεν είχε πλήρη έλεγχο σε καμία από τις επαρχίες όταν ο Πούτιν έκανε την ανακοίνωσή του, και οι δυνάμεις του έχουν χάσει ακόμη περισσότερο έδαφος από τότε.

03012023-1.jpg

Ουκρανοί στρατιώτες στη Μπαχμούτ, στην Ουκρανία, τον Δεκέμβριο του 2022. Clodagh Kilcoyne / Reuters
-------------------------------------------

Ωστόσο, η Ρωσία εξακολουθεί να ελέγχει μια ουκρανική επαρχία: την Κριμαία. Το 2014, η Ρωσία κατέλαβε την χερσόνησο σε μια αξιοσημείωτη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ο Πούτιν εκμεταλλεύεται ενεργά ένα αφήγημα που υποστηρίζει ότι η μεταφορά της Κριμαίας στην Ουκρανία, που πραγματοποιήθηκε από την Σοβιετική Ένωση το 1954, ήταν «λανθασμένη». Με την κατάληψη της χερσονήσου, ο Πούτιν πιστεύει ότι αφενός διόρθωσε αυτό που αποκάλεσε «λάθος» και αφετέρου βελτίωσε την διεθνή θέση της Ρωσίας, επαναφέροντας την χώρα του σε καθεστώς μεγάλης δύναμης.

Αλλά αυτές οι προϋποθέσεις είναι ψευδείς. Η Κριμαία έχει μια πλούσια και μοναδική ιστορία -δεν αποτελεί μέρος της Ρωσίας από αμνημονεύτων χρόνων. Έγινε νόμιμο τμήμα της ανεξάρτητης Ουκρανίας μετά το εθνικό δημοψήφισμα του 1991, στο οποίο οι Ουκρανοί -συμπεριλαμβανομένης της πλειοψηφίας των κατοίκων της Κριμαίας- ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας από την Σοβιετική Ένωση. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί οι κάτοικοι της Κριμαίας ήθελαν να φύγουν. Η Σοβιετική Ένωση ήταν ένα ολοκληρωτικό κράτος, ενώ η Ουκρανία βρισκόταν καθ' οδόν για να γίνει μια πλουραλιστική δημοκρατία. Η σημερινή κυριαρχία της Μόσχας έχει αναβιώσει πολλές από τις δικτατορικές πρακτικές της Σοβιετικής Ένωσης στην Κριμαία, συμπεριλαμβανομένης της καταπίεσης των μειονοτήτων και της υποβολής των πολιτών σε κρατικά μέσα ενημέρωσης που διακινούν προπαγάνδα. Η Μόσχα μετέτρεψε την περιοχή σε μια γιγαντιαία, απειλητική φρουρά, την οποία στην συνέχεια χρησιμοποίησε για να εισβάλει στην Ουκρανία. Όσο η χερσόνησος παραμένει στα χέρια του Κρεμλίνου, η Ουκρανία -και οι Ουκρανοί- δεν μπορούν να απαλλαγούν από την ρωσική επιθετικότητα.

Τα Δυτικά κράτη είναι ενωμένα στην πεποίθησή τους ότι η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 ήταν και είναι απαράδεκτη. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους ήταν επιφυλακτικοί στο να υποστηρίξουν οποιαδήποτε σχέδια που θα επέστρεφαν την Κριμαία στην Ουκρανία. Πολλοί Δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν προτείνει ότι το Κίεβο δεν θα μπορούσε να επιτύχει σε μια στρατιωτική εκστρατεία για την επαρχία. Τον Νοέμβριο, για παράδειγμα, ο Mark Milley, πρόεδρος του αμερικανικού Γενικού Επιτελείου Στρατού, δήλωσε ότι οι πιθανότητες της Ουκρανίας να διώξει τους Ρώσους από την Κριμαία δεν ήταν «υψηλές». Άλλοι αναλυτές πιστεύουν ότι η επανένταξη των κατοίκων της Κριμαίας στην Ουκρανία μπορεί να αποδειχθεί πολύ δύσκολη ή ότι μια επίθεση στην Κριμαία θα προκαλούσε πυρηνικά αντίποινα. Καλύτερα, προτείνουν, η Ουκρανία να μην πολεμήσει για την χερσόνησο. Ορισμένοι λένε ακόμη ότι το Κίεβο θα πρέπει να την προσφέρει σε αντάλλαγμα για την ειρήνη.

Οι φόβοι της Δύσης δεν είναι εντελώς αβάσιμοι. Η Ρωσία είχε οκτώ χρόνια για να απορροφήσει την Κριμαία και έχει δημιουργήσει μια σημαντική στρατιωτική παρουσία στην χερσόνησο. Η Κριμαία έχει επίσης τουλάχιστον 700.000 Ρώσους κατοίκους που μετακόμισαν εκεί μετά το 2014 (σε έναν πληθυσμό 2,4 εκατομμυρίων): ένα γεγονός που θα περιπλέξει οποιαδήποτε προσπάθεια επανένταξης. Ο κόσμος δεν μπορεί ποτέ να αποκλείσει την πιθανότητα η Ρωσία να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, ειδικά όταν κυβερνάται από τον Πούτιν. Όλοι αυτοί είναι καλοί λόγοι για τους οποίους η Ουκρανία θα πρέπει να είναι προσεκτική στο πώς θα προχωρήσει στην απελευθέρωση της Κριμαίας.

Αλλά δεν είναι λόγοι η Ουκρανία να εγκαταλείψει την χερσόνησο εντελώς. Και υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η Κριμαία πρέπει να επιστραφεί. Το στρατιωτικό αποτύπωμα της Ρωσίας, για παράδειγμα, είναι στην πραγματικότητα ένας λόγος για να πολεμήσουμε για την Κριμαία, καθώς μια μάχη για το έδαφος θα υποβαθμίσει σοβαρά την ικανότητα της Ρωσίας να διεξάγει πόλεμο και να τρομοκρατεί την Ουκρανία και άλλα κράτη. Οι άλλες ανησυχίες σχετικά με την ικανότητα της Ουκρανίας να ανακαταλάβει την χερσόνησο και τις πυρηνικές επιθέσεις είναι όλες τουλάχιστον κάπως υπερβολικές. Μετά από διαδοχικούς μήνες επιτυχίας στο πεδίο της μάχης, είναι σαφές ότι η Ουκρανία έχει την ικανότητα να απελευθερώσει την Κριμαία. Αν και ορισμένοι κάτοικοι της Κριμαίας μπορεί να θέλουν να παραμείνουν μέρος της Ρωσίας, πολλοί περισσότεροι από αυτούς θα ήταν ευτυχείς να ξεφύγουν από την κυριαρχία του Κρεμλίνου. Και οι πυρηνικές απειλές του Πούτιν είναι πιθανότατα απλώς κομπασμοί. Άλλωστε, είχε υποσχεθεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα νωρίτερα στην σύγκρουση, μόνο για να υποχωρήσει [αργότερα]. Επομένως, η Ουκρανία θα πρέπει να σχεδιάσει να απελευθερώσει την Κριμαία -και η Δύση θα πρέπει να σχεδιάσει να βοηθήσει.

Η ΚΡΙΜΑΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΥΚΡΑΝΙΑ