Η υπόθεση της κατάληψης της Κριμαίας

Ένα από τα βασικά αφηγήματα της Ρωσίας, που προωθείται από τη Μόσχα εδώ και δεκαετίες και επαναλαμβάνεται από πολλούς διεθνείς παρατηρητές, είναι ότι η Κριμαία έχει μια ιδιαίτερη ιστορική σχέση με την Ρωσία. Είναι αλήθεια ότι η Σεβαστούπολη υπήρξε επί μακρόν ρωσική ναυτική βάση και ότι η νότια ακτή της φιλοξενεί πολλά ρωσικά αριστοκρατικά παλάτια του 19ου αιώνα. Οι περισσότεροι κάτοικοι της χερσονήσου μιλούν ρωσικά. Ως αποτέλεσμα, ο Πούτιν έχει αιτιολογήσει ότι, παίρνοντας πίσω την Κριμαία, διόρθωσε ένα ιστορικό λάθος.

Όμως η ιστορία της Κριμαίας είναι πολύ πιο πλούσια και πιο ποικιλόμορφη από όσο δείχνει αυτό το αφήγημα. Η χερσόνησος έγινε τμήμα της Ρωσίας μόνο μετά την εισβολή της χώρας σε αυτήν, το 1783˙ έχει κυβερνηθεί από πολλές αυτοκρατορίες κατά την διάρκεια της τελευταίας χιλιετίας. Η Κριμαία διαθέτει χιλιάδες μοναδικά αξιοθέατα που δεν έχουν καμία σχέση με την Ρωσία, και φιλοξενεί πολλές εθνοτικές ομάδες. Η εκδοχή της Ρωσίας για το παρελθόν της Κριμαίας είναι προσεκτικά επιλεγμένη, και η αιτιολόγηση της κατοχής στηρίζεται στην γελοία υπόθεση ότι η κατοχή στο παρελθόν και η γλωσσολογία δίνουν σε ένα κράτος το δικαίωμα στο έδαφος ενός γείτονα. Το Ηνωμένο Βασίλειο κυβέρνησε την Ιρλανδία για αιώνες, και υπό την διακυβέρνηση του Λονδίνου, τα αγγλικά έγιναν η πιο διαδεδομένη γλώσσα του νησιού. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα ήταν δικαιολογημένο να το καταλάβει.

Μια ειλικρινής αξιολόγηση της ιστορίας καθιστά σαφές ότι η Κριμαία θα έπρεπε να είναι μέρος της Ουκρανίας και όχι της Ρωσίας. Είναι νομικά αναγνωρισμένη και αποδεκτή ως ουκρανικό έδαφος από ολόκληρο τον κόσμο -συμπεριλαμβανομένης, μέχρι το 2014, της Ρωσίας. Η Κριμαία κυβερνάται από το Κίεβο τα 60 από τα τελευταία 70 χρόνια, και έτσι οι περισσότεροι κάτοικοί της την γνωρίζουν πρώτα και κύρια ως ουκρανική χερσόνησο. Κατά την διάρκεια αυτού του διαστήματος, η περιοχή μετατράπηκε από οικονομικά υποβαθμισμένη σε σταθερά μεσαία τάξη, χάρη στην ουκρανική παροχή νερού και ενέργειας και -μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας- σε μια έκρηξη της τουριστικής δραστηριότητας. Ο Πούτιν μπορεί να έχει δίκιο ότι εκατομμύρια Ρώσοι έχουν μια συγγένεια με την περιοχή, αλλά το ίδιο ισχύει και για εκατομμύρια Ουκρανούς -επειδή είτε την έχουν επισκεφθεί είτε έχουν ζήσει εκεί. Υπάρχει λόγος που η συντριπτική πλειοψηφία των μελών της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών καταδίκασε έντονα την προσάρτηση της Κριμαίας και την έκρινε άκυρη.

Η Ρωσία δεν θα επιτρέψει ποτέ ένα πραγματικό δημοψήφισμα για το μέλλον της χερσονήσου και έτσι είναι αδύνατο να γνωρίζουμε ακριβώς πώς αισθάνονται σήμερα οι ίδιοι οι κάτοικοι της Κριμαίας. Μια δημοσκόπηση, που διεξήχθη το 2019 από το Κέντρο Levada, έδειξε ότι η πλειοψηφία των κατοίκων της χερσονήσου επιθυμεί η Κριμαία να παραμείνει μέρος της Ρωσίας. Αλλά είναι δύσκολο να εμπιστευτεί κανείς οποιεσδήποτε δημοσκοπήσεις που γίνονται σε ένα ολοκληρωτικό κράτος και η Ρωσία έχει ποινικοποιήσει την αντίθεση στην προσάρτηση της Κριμαίας. Οι ερωτηθέντες κάτοικοι της Κριμαίας μπορεί να φοβήθηκαν να παραδεχτούν ότι θα προτιμούσαν να είναι μέρος της Ουκρανίας. Και υπάρχουν πολλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι μια ελεύθερη και δίκαιη ψηφοφορία για το καθεστώς της Κριμαίας σήμερα θα έδινε τα ίδια αποτελέσματα με εκείνη που διεξήχθη το 1991. Ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα έπρεπε, για αρχή, να συμπεριλάβει τους πάνω από 100.000 κατοίκους της Κριμαίας, τους οποίους η Ρωσία εκφόβισε, παρενόχλησε, και επιτέθηκε ακόμη και σωματικά μέχρι να εγκαταλείψουν την χερσόνησο. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους αναγκάστηκαν να πουλήσουν την περιουσία τους με ζημία και να εγκαταλείψουν τις επιχειρήσεις τους. (Οι περισσότερες από τις μεγάλες ουκρανικές εταιρείες και επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας της επικράτειας έχασαν επίσης τα περιουσιακά τους στοιχεία). Αυτοί οι μετανάστες από την Κριμαία θα επέλεγαν σχεδόν σίγουρα την ουκρανική διακυβέρνηση, δίνοντας στην παράταξη υπέρ του Κιέβου μια σταθερή βάση εκκίνησης. Πολλοί από τους εναπομείναντες κατοίκους της χερσονήσου θα ψήφιζαν επίσης υπέρ της Ουκρανίας, όπως ίσως και κάποιοι νεοαφιχθέντες που θα προτιμούσαν να ζήσουν σε ένα φιλελεύθερο κράτος. Οι κάτοικοι της Κριμαίας έχουν σίγουρα παραπονεθεί για τον τρόπο με τον οποίο η Ρωσία αντιμετωπίζει το περιβάλλον της χερσονήσου, καθώς και για τις οικονομικές διαταραχές που δημιουργούνται από τις κυρώσεις.

Η απελευθέρωση της Ουκρανίας θα αποδεικνυόταν ιδιαίτερα δημοφιλής σε -και θα είχε νόημα για- εκατοντάδες χιλιάδες Τατάρους της Κριμαίας: μιας ομάδας που διώκεται ιδιαίτερα από τη Μόσχα. Σε αντίθεση με τους Ρώσους, κατοικούν στην χερσόνησο από την πρώιμη μεσαιωνική εποχή. Για αιώνες, οι Τάταροι της Κριμαίας είχαν ακόμη και το δικό τους κράτος στην χερσόνησο. Η Κριμαία είναι η μοναδική τους πατρίδα. Αλλά υπό την σοβιετική και ρωσική κυριαρχία, έχουν υποστεί βίαιες διώξεις. Το 1944, για παράδειγμα, απελάθηκαν βίαια και τους επετράπη να επιστρέψουν μόνο στα τέλη της δεκαετίας του 1980, καθώς η Σοβιετική Ένωση ήταν έτοιμη να καταρρεύσει. Υπό την εξουσία του Πούτιν, πιέστηκαν να φύγουν και πάλι. Όσοι έχουν μείνει, συχνά τους απαγορεύεται να εργάζονται, συλλαμβάνονται χωρίς αιτία, και κρατούνται χωρίς να κατηγορούνται για αδικήματα. Ορισμένοι έχουν πέσει θύματα απαγωγής. Κάποια από τα πολιτιστικά τους μνημεία έχουν κατεδαφιστεί. Αξίζουν ένα τέλος στην ολοκληρωτική διακυβέρνηση της Ρωσίας.

ΑΦΑΛΕΙΑ, ΟΧΙ ΜΕΤΑΜΕΛΕΙΑ