Η ραγδαία επιδείνωση των ιρανο-τουρκικών σχέσεων | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ραγδαία επιδείνωση των ιρανο-τουρκικών σχέσεων

Πώς οι δυο χώρες διατηρούν μια μακροχρόνια ακροσφαλή ισορροπία*

Υπό αυτό πνεύμα, η Τεχεράνη έχει συγκεντρώσει πολλές φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές στις πόλεις Νούμπλ κι Αλ Ζαχρά [10], κι έχει μάλιστα δημιουργήσει με δική της πρωτοβουλία ένα κέντρο επιχειρήσεων σε ένα χωριό στην βόρεια ύπαιθρο του Χαλεπίου που θα συντονίζει τους μαχητές των YPG, τις συριακές καθεστωτικές δυνάμεις, και τις προσκείμενες σε εκείνη παραστρατιωτικές οργανώσεις ενόψει μιας ενδεχόμενης τουρκικής εισβολής [11]. Επίσης, το Ιράν ανησυχεί ότι η άλωση του Τελ Ριφάατ από τις τουρκικές και φιλο-τουρκικές δυνάμεις θα τους ανοίξει ουσιαστικά τον δρόμο για την πόλη του Χαλεπίου [12], όπου το Ιράν έχει εδραιώσει την παρουσία του και την επιρροή του, δηλαδή την σφαίρα επιρροής του. Ωστόσο, ο Χαμενεΐ δεν αρκέστηκε στην προαναφερόμενη δήλωση, αλλά συνέχισε τον καυστικό τόνο προς τον Ερντογάν για το θέμα της Συρίας, συμπληρώνοντας με νόημα ότι «η τρομοκρατία πρέπει οπωσδήποτε να αντιμετωπιστεί, αλλά μια στρατιωτική επίθεση στην Συρία θα ωφελήσει μόνο τους τρομοκράτες. Φυσικά, οι τρομοκράτες δεν είναι απλώς μια συγκεκριμένη ομάδα» [13]. Με την ανωτέρω προσεκτικά διατυπωμένη δήλωσή του ο Χαμενεΐ εξέθεσε δημοσίως κι ευθαρσώς την υποκριτική, στα μάτια του Ιράν, πρακτική της Τουρκίας να κατονομάζει ως τρομοκράτες στην Συρία αποκλειστικά τους Κούρδους των οργανώσεων YPG και PYD και ταυτόχρονα να αποφεύγει σκανδαλωδώς να πράξει κάτι ανάλογο επί παραδείγματι στις περιπτώσεις της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ και του Ισλαμικού Κόμματος Τουρκιστάν, δύο ισλαμιστικών οργανώσεων που έχουν δεσμούς με την Αλ Κάιντα και που δραστηριοποιούνται στην περιοχή της Ιντλίμπ, και τις οποίες το Ιράν αντιμετωπίζει ως τρομοκρατικές ομάδες. Με άλλα λόγια, οι δύο χώρες εμφανίζουν μεγάλη διάσταση απόψεων, αν όχι καθολική απουσία συναντίληψης, σχετικά με το ποιες οργανώσεις στην Συρία είναι τρομοκρατικές, κάτι που φαίνεται να υπονόησε ο Ιρανός Ηγέτης στην δήλωσή του. Επομένως, όταν το Ιράν ομιλεί για καταπολέμηση της τρομοκρατίας στην Συρία, έχει κατά νου ως επί το πλείστον τις υποστηριζόμενες από την Τουρκία δυνάμεις στην Ιντλίμπ. Μάλιστα, κατά καιρούς Ιρανοί αξιωματούχοι ή ιρανικά μέσα ενημέρωσης δεν διστάζουν να κατηγορούν δημοσίως την Τουρκία ότι υποθάλπει τρομοκράτες στην Συρία.

Δεύτερον, ο Αλί Χαμενεΐ επέλεξε να κάνει δηκτική μνεία ενώπιον του Τούρκου πρόεδρου για το Ισραήλ. Συγκεκριμένα, επεσήμανε ότι «ένας από τους παράγοντες που δημιουργεί διχόνοια κι εχθρότητα στην περιοχή είναι το σφετεριστικό σιωνιστικό καθεστώς, το οποίο υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ» [14]. Ακολούθως, ανέφερε ότι «η Παλαιστίνη είναι το κορυφαίο ζήτημα του Ισλάμ. Παρά το ενδιαφέρον ορισμένων κυβερνήσεων για το σιωνιστικό καθεστώς, τα έθνη αντιτίθενται πλήρως σε αυτόν τον σφετεριστή. Σήμερα, ούτε το σιωνιστικό καθεστώς ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να αποτρέψουν το ισχυρό κίνημα των Παλαιστινίων, και θα τελειώσει προς όφελος των Παλαιστινίων» [15].

Παράλληλα, είπε στον Τούρκο πρόεδρο ότι δεν θα πρέπει κάποιος να στηρίζεται στις ΗΠΑ και το Ισραήλ [16]. Η σχετική επισήμανση του Ιρανού Ανώτατου Ηγέτη δεν θα πρέπει να θεωρείται επ' ουδενί συμβεβηκός, καθώς πραγματοποιήθηκε εν μέσω μιας περιόδου όπου η Τουρκία αποκαθιστά βαθμηδόν τις σχέσεις της με το Ισραήλ. Προτάσσοντας στην εξωτερική της πολιτική την ασφάλεια έναντι οποιασδήποτε άλλης μεταβλητής, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν εμφανίζει την τάση να υποβαθμίζει τις σχέσεις της με όσες γειτνιάζουσες χώρες της επιλέγουν να προσεγγίζουν το Ισραήλ, τον νούμερο ένα περιφερειακό της ανταγωνιστή. Τούτο έχει εφαρμογή και στην περίπτωση της Τουρκίας. Εγείροντας το παλαιστινιακό στις δηλώσεις του, ο Χαμενεΐ πιθανώς προσπάθησε να φέρει σε δύσκολη θέση τον Ερντογάν για την επαναπροσέγγισή του με το Ισραήλ τόσο ενώπιον των μουσουλμανικών μαζών της Μέσης Ανατολής, τις οποίες προσπαθεί εναγωνίως να προσεταιριστεί ο Τούρκος πρόεδρος, όσο και ενώπιον του τουρκικού ακροατηρίου. Είναι πάγια τακτική του Ιράν να παρουσιάζει τις ηγεσίες των μουσουλμανικών κρατών που καλλιεργούν σχέσεις με το Ισραήλ ως μειοδοτικές που «ξεπουλούν» τα δίκαια των Παλαιστινίων ενάντια στην θέληση των ίδιων τους των πολιτών.