Μακρύς ο δρόμος μέχρι την πυρηνική σύντηξη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μακρύς ο δρόμος μέχρι την πυρηνική σύντηξη

Τι κάνουν λάθος οι κυβερνήσεις σχετικά με την χρηματοδότηση της καθαρής ενέργειας

Ταυτόχρονα, οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους διεθνείς οικονομικούς πόρους που διατίθενται για την πυρηνική σύντηξη ανακατευθύνθηκαν προς ένα μεγάλο έργο: τον Διεθνή Θερμοπυρηνικό Πειραματικό Αντιδραστήρα (International Thermonuclear Experimental Reactor, ΙΤΕR) στη νότια Γαλλία. Η προέλευση του αντιδραστήρα μπορεί να εντοπιστεί σε μια συνάντηση μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν, και του Σοβιετικού προέδρου, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, το 1985. Αν και η αρχική πρόταση ήταν σε μεγάλο βαθμό συμβολική, με σκοπό να υποδηλώσει την πολιτική ειρήνη μέσω της επιστημονικής συνεργασίας, ήρθε σε μια στιγμή που το αποκεντρωμένο δίκτυο συνεργαζόμενων εγκαταστάσεων έφτανε στο τέλος του. Στόχος του ITER ήταν να καταδείξει την σκοπιμότητα της πυρηνικής σύντηξης και της διεθνούς συνεργασίας μέσω μιας κοινής πρωτοβουλίας.

Σήμερα, ο ITER -ο οποίος βρίσκεται υπό κατασκευή από το 2013 αλλά δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί- έχει επικριθεί για την αμφισβητούμενη επιστημονική του σκοπιμότητα. Πάνω απ' όλα, είναι αβέβαιο εάν υπάρχει επαρκής παγκόσμια παροχή υδρογόνου τριτίου που απαιτείται για μια επιτυχημένη αντίδραση σύντηξης. Αν και το εξαιρετικά σπάνιο ισότοπο μπορεί να δημιουργηθεί μέσω συγκεκριμένων αντιδραστήρων βαρέος ύδατος, οι λίγοι που υπάρχουν τελειώνουν, θέτοντας σε αμφισβήτηση την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του έργου. Ο ITER έχει επίσης επικριθεί για το εξαιρετικά υψηλό κόστος του, το οποίο το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ εκτιμά ότι μπορεί να φτάσει τα 65 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο ITER διατρέχει τον κίνδυνο να χαραμίσει αυτήν την τεράστια επένδυση —παρά τις πρώιμες προειδοποιήσεις ότι ήταν απίθανο να επιτύχει οποιαδήποτε αξιοποιήσιμα αποτελέσματα.

Η επιστήμη προχωρά καλύτερα μέσω της ευτυχούς συγκυρίας -μια διαδικασία κατά την οποία η αναζήτηση ενός πράγματος οδηγεί στην ανακάλυψη κάποιου άλλου. Εάν υπάρχει μόνο ένα εργαστήριο που κάνει προηγμένη έρευνα σε ένα δεδομένο πεδίο, τότε οι πιθανότητες για τέτοιες ανακαλύψεις φυσικά μειώνονται. Για τον λόγο αυτό, τα αποκεντρωμένα δίκτυα της κυβέρνησης, των επιχειρήσεων, και των ερευνητικών κέντρων είναι απαραίτητα για την προώθηση της στοχευμένης, παραγωγικής έρευνας. Η προώθηση μιας επανάστασης στην καθαρή ενέργεια απαιτεί μια ποικιλία προληπτικών και τολμηρών οργανισμών, που προωθούν νέες και συναρπαστικές καινοτομίες τόσο ξεχωριστά όσο και από κοινού.

Ο ITER είναι μια υπερμεγέθης και αναποτελεσματική οντότητα κυβερνητικά χρηματοδοτημένη. Συμπληρώνεται, στο άλλο άκρο, από μια λανθασμένη και χαοτική σειρά έργων του ιδιωτικού τομέα, τα οποία χρηματοδοτούνται από επιχειρηματικά κεφάλαια χωρίς κατεύθυνση. Οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων συρρέουν γύρω από ένα νέο κύμα νεοφυών επιχειρήσεων που ισχυρίζονται ότι μπορούν να αναπτύξουν πυρηνική σύντηξη μέσα στην επόμενη δεκαετία -ένα χρονοδιάγραμμα που πολλοί ειδικοί έχουν επανειλημμένα αποκαλέσει μη ρεαλιστικό. Ωστόσο, παρότι η σύντηξη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση σύντομα, έχουν συγκεντρωθεί δισεκατομμύρια δολάρια επιχειρηματικών κεφαλαίων. Αυτή η βραχυπρόθεσμη ιδιωτική επένδυση επιδιώκει διαφορετικό στόχο από την μακροπρόθεσμη κρατική χρηματοδότηση. Το αποτέλεσμα είναι ότι η διασπασμένη ιδιωτική χρηματοδότηση δεν θα πετύχει την προώθηση της πυρηνικής σύντηξης. Στην επιδίωξή τους για γρήγορη επιτυχία, οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων δεν είναι πρόθυμες να αποδεχτούν ότι αυτή η εφεύρεση θα χρειαστεί πολλές δεκαετίες, όχι μια. Ως εκ τούτου, μεγάλο μέρος των χρημάτων θα κατασπαταληθούν.

Για την επίτευξη του κοινού στόχου της καθαρής ενέργειας [3], απαιτείται ένα συντονισμένο και αποκεντρωμένο δίκτυο ερευνητικών κόμβων. Αυτό θα απαιτήσει την οικοδόμηση μακροχρόνιων σχέσεων μεταξύ τους. Παραδείγματα δημόσιων επενδύσεων σε προηγμένες επιστήμες του παρελθόντος έχουν δείξει το πώς ένα Επιχειρηματικό Κράτος [στμ: κατά την Mazzucato, η οικονομική επιτυχία των ΗΠΑ βασίζεται στις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις στην καινοτομία και την τεχνολογία, αυτό που η ίδια ονομάζει «επιχειρηματικό κράτος», παρά στο δόγμα του «μικρό κράτος και ανοιχτές αγορές»] δίνει με επιτυχία την δυνατότητα σε πολλαπλούς φορείς να διεξάγουν έρευνα που ενέχει ρίσκο. Οι προσωπικοί υπολογιστές, για παράδειγμα, καθοδηγήθηκαν από την αποκεντρωμένη βιομηχανική πολιτική, η οποία παρείχε δημόσια χρηματοδότηση σε διάφορες εταιρείες, ερευνητές, και επιχειρήσεις με αποτελέσματα που έγιναν αισθητά από τους καταναλωτές παγκοσμίως.

Οι κρατικοί φορείς διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην σύνδεση διαφορετικών τμημάτων των αποκεντρωμένων δικτύων Ε&Α. Για να έχουν οι τεχνολογικές εξελίξεις εφαρμογές στον πραγματικό κόσμο, οι κυβερνήσεις πρέπει να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να κάνουν τα προϊόντα τους εμπορικά βιώσιμα˙ αυτή η σχέση πρέπει να πηγαίνει πολύ πέρα από την χρηματοδότηση της έρευνας. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις πρέπει να είναι αυστηρές. Εάν ένα έργο δεν προχωρά, τότε πρέπει να σταματήσει και να ανακατανεμηθούν οι πόροι σε πιο υποσχόμενα έργα.

ΔΙΚΤΥΑ, ΟΧΙ ΣΙΛΟ

Ο ITER απέχει πολύ από τον στόχο του να παράγει ενέργεια χωρίς άνθρακα και δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην πρόσφατη ανακάλυψη στην Καλιφόρνια. Πράγματι, η εγκατάσταση που δημιούργησε την ανάφλεξη σύντηξης ήταν η Εθνική Εγκατάσταση Ανάφλεξης Lawrence στο Livermore (Lawrence Livermore’s National Ignition Facility). Η καθαρή ενέργεια δεν είναι ο στόχος του Livermore. Η κεντρική λειτουργία του εργαστηρίου, αντίθετα, είναι να μελετά τα πυρηνικά όπλα και να βελτιώνει τις καταστροφικές τους επιπτώσεις. Παρά τους ισχυρισμούς του Υπουργείου Ενέργειας, ο ιδιωτικός σκοπός και η δημόσια εξήγηση αυτής της έρευνας παραμένουν αντικρουόμενες. Αυτή η έρευνα διεξήχθη κυρίως για την εφαρμογή της σε πυρηνικά όπλα.