Η Wagner στρέφεται πάλι στην Αφρική;

Η Αφρική φιλοξενεί ποικίλες εξεγέρσεις και τρομοκρατικές απειλές. Οι πιο επικίνδυνες είναι οι θυγατρικές της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους (επίσης γνωστού ως ISIS), αλλά ομάδες που επιδιώκουν εθνική εξουσία ή αυτονομία -όπως διάφορες οργανώσεις Τουαρέγκ στην τριμερή περιοχή της Μπουρκίνα Φάσο, του Μάλι, και του Νίγηρα και ο αντικυβερνητικός συνασπισμός Seleka [4] στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία- έχουν επίσης σπείρει το χάος σε μεγάλο μέρος της ηπείρου. Πολλές από αυτές τις ομάδες τρέφονται από λαϊκά παράπονα -είτε εθνοτικά, θρησκευτικά, πολιτικά, ή οικονομικά- και όλες τους ευδοκιμούν εκεί όπου οι κυβερνήσεις είναι αδύναμες.

Η απόφαση της Γαλλίας να περιορίσει αρκετές από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της στην γαλλόφωνη Αφρική, ιδίως στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Μάλι, άφησε ένα κενό ασφαλείας το οποίο η Wagner εκμεταλλεύτηκε με επιτυχία. Αλλά τα ευρύτερα όρια της Δυτικής βοήθειας για την ασφάλεια στην Αφρική έχουν επίσης ωφελήσει την Wagner, η οποία έχει δημιουργήσει στενές σχέσεις με κυβερνήσεις και φατρίες στην Μπουρκίνα Φάσο, την Λιβύη, και το Σουδάν και βρίσκεται σε συζητήσεις για την παροχή εκπαίδευσης και εξοπλισμού στην Ερυθραία και υποστήριξης επιχειρήσεων πληροφοριών στην Ζιμπάμπουε, σύμφωνα με έγγραφα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που διέρρευσαν και δημοσιοποιήθηκαν [5] από την Washington Post. Η οργάνωση συχνά προστατεύει πραξικοπηματίες ηγέτες και πολεμά τους αντάρτες με αντάλλαγμα συμφωνίες εξόρυξης πόρων, λειτουργώντας ως αγωγός για ρωσικές πωλήσεις όπλων, στρατιωτική εκπαίδευση, και επενδύσεις, συνήθως μέσω εικονικών εταιρειών.

Αλλά παρ' όλο το μυστήριο που περιβάλλει την Wagner, οι επιχειρήσεις της στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Μάλι δεν ήταν καθόλου μυστικές. Οι στρατιώτες της έχουν λάβει μέρος σε επιδρομές και ενέδρες καθώς και σε άλλες επιθετικές πολεμικές επιχειρήσεις. Αυτό λειτούργησε αμφίδρομα: οι αφρικανικές κυβερνήσεις και οι πολίτες έχουν διαφημίσει βελτιώσεις ασφάλειας, ειδικά στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, αλλά η προσέγγιση της Wagner να πυροβολεί πρώτα και να κάνει ερωτήσεις μετά έχει εξοργίσει επίσης τους αμάχους. (Στο Μάλι, η οργάνωση κατηγορείται ότι συμμετείχε σε μια σφαγή περισσότερων από 300 ανθρώπων τον Μάρτιο του 2022, μεταξύ άλλων φρικαλεοτήτων). Ωστόσο, η πείνα πολλών Αφρικανών ηγετών για απτά κέρδη στην ασφάλεια, που αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα για προφανείς λόγους, τους έχει οδηγήσει συχνά να κάνουν τα στραβά μάτια με την ελπίδα να κερδίσουν βραχυπρόθεσμα ανταλλάγματα από την Wagner.

Αλλά οι βραχυπρόθεσμες λύσεις σπάνια αποδίδουν μακροπρόθεσμα. Και οι εκστρατείες της Wagner στην Αφρική δεν είναι φτιαγμένες για διαρκή επιτυχία. Οι μαχητές της κατατροπώθηκαν στη Μοζαμβίκη, όπου τζιχαντιστές που ανήκουν στην τοπική θυγατρική του ISIS σκότωσαν τουλάχιστον επτά στρατιώτες της Wagner και ανάγκασαν την ομάδα να αποχωρήσει μετά από λίγους μήνες. Στην Λιβύη, οι μαχητές της Wagner απέτυχαν να αντιστρέψουν την κατάσταση στην Τρίπολη, όπου είχαν αναπτυχθεί για να υποστηρίξουν τον πολέμαρχο Χαλίφα Χαφτάρ και τον Εθνικό Στρατό της Λιβύης. Ακόμη και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Μάλι, οι μαχητές της Wagner συνέβαλαν στην ανάπτυξη των τζιχαντιστικών ομάδων διαπράττοντας αλόγιστη βία κατά των αμάχων και βοηθώντας έτσι τις θυγατρικές της Αλ Κάιντα, όπως η Jamaat Nusrat al-Islam wal-Muslimin, να στρατολογήσουν.

ΠΟΛΥ ΛΙΓΑ, ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ;

Οι δυνητικοί τρόποι αντιμετώπισης της επιρροής της Μόσχας στην Αφρική περιορίζονται από την επιλογή [6] των διαθέσιμων εταίρων, πολλοί από τους οποίους είναι ανελεύθερα καθεστώτα με ιστορικό παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους πρέπει να βρουν μια ισορροπία μεταξύ της αντιμετώπισης του βίαιου εξτρεμισμού και της αποφυγής της οπτικής της ενδυνάμωσης [7] των αυταρχικών ηγετών. Επιπλέον, οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας πρέπει να διαχωρίζονται σαφώς από τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των κακόβουλων δραστηριοτήτων της Ρωσίας, έτσι ώστε το Κρεμλίνο να μην μπορεί να διεκδικήσει τα εύσημα για τα θετικά αποτελέσματα των Δυτικών αντιτρομοκρατικών προσπαθειών σε περιοχές στις οποίες έχουν συγκεντρωθεί ρωσικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Wagner.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ξεκινήσουν με την δημόσια διατύπωση των στόχων τους στην Αφρική. Αν και ορισμένοι στόχοι, όπως η αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων σε αμερικανικό και ευρωπαϊκό έδαφος, θα πρέπει να παραμείνουν κεντρικοί στην πολιτική των ΗΠΑ στην Αφρική, η Ουάσινγκτον πρέπει να δείξει στα αφρικανικά κράτη ότι επενδύει σοβαρά σε μη στρατιωτικές λύσεις [8] που μπορούν να βελτιώσουν ουσιαστικά τις ζωές των ανθρώπων. Αυτό σημαίνει αύξηση της αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας που μπορεί να ενισχύσει τις κυβερνήσεις και την κοινωνία των πολιτών και να μειώσει έτσι την ελκυστικότητα και τη νομιμοποίηση των μαχητικών ομάδων.

Η Ουάσινγκτον θα πρέπει επίσης να δηλώσει ότι η δέσμευσή της στην περιοχή θα διαρκέσει περισσότερο από οποιαδήποτε μεμονωμένη προεδρική κυβέρνηση. Οι δημοκρατίες, ιδίως εκείνες που μαστίζονται από έντονη κομματική αντιπαράθεση, μπορεί να υποφέρουν από παράλυση στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Συχνά αλλάζουν στρατηγικές μεταξύ των κυβερνήσεων ή ως απάντηση στις μεταβολές της κοινής γνώμης [9]. Αντίθετα, τα αυταρχικά καθεστώτα, των οποίων οι ηγέτες χρειάζεται να ανησυχούν για το αν θα κατευνάσουν μόνο ένα μικρό υποσύνολο των ελίτ, είναι καλύτερες στο να εμμένουν σε στρατηγικές, ακόμη και μπροστά στην αντίθεση της κοινής γνώμης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους πρέπει να βρουν τρόπους να παρακάμψουν αυτό το εμπόδιο προκειμένου να σφυρηλατήσουν παραγωγικές μακροπρόθεσμες σχέσεις με τους αφρικανικούς εταίρους.