Ο Άσαντ επιστρέφει από την απομόνωση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο Άσαντ επιστρέφει από την απομόνωση

Η αποκατάστασή του θα ενθαρρύνει μόνο περισσότερη βαρβαρότητα στην Συρία και αλλού

Αλλά το Αμμάν έμαθε γρήγορα το κόστος αυτού του στοιχήματος. Το καθεστώς αθέτησε τις υποσχέσεις του για συμφιλίωση με τις τοπικές ομάδες της αντιπολίτευσης, οι ρωσικές «εγγυήσεις» ασφαλείας ήταν πολύ λίγες, και το νόμιμο εμπόριο ήταν ελάχιστο. Αντ' αυτού, η νότια Συρία έγινε πιο ασταθής: είναι ο αγωγός για μια επιχείρηση διακίνησης ναρκωτικών πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που επιβλέπει το καθεστώς, ένα ασφαλές καταφύγιο για τον ISIS και εξτρεμιστικούς πυρήνες, και το ορμητήριο για πολιτοφυλακές που πρόσκεινται στο Ιράν. Ως αποτέλεσμα της συμφωνίας του 2018 με την Δαμασκό, η Ιορδανία έγινε πιο εκτεθειμένη στις συνέπειες της συριακής σύγκρουσης, πιο επιφυλακτική ως προς την ικανότητα και την βούληση του Άσαντ να συμβιβαστεί, και πιο προσεκτική ως προς το να ανταγωνιστεί τους Δυτικούς εταίρους της.

Ως αποτέλεσμα, το Αμμάν σχεδίασε μια σταδιακή, πολυμερή διπλωματική διαδικασία που εξαρτούσε την βελτίωση των σχέσεων με την Συρία από επαληθεύσιμες παραχωρήσεις του καθεστώτος. Το σχέδιο αυτό προσέλκυσε το αιγυπτιακό και το ευγενικό Δυτικό ενδιαφέρον, αλλά ελάχιστα περισσότερα. Η Ιορδανία εμποδίστηκε από την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των Αράβων συμμάχων της: τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαφωνούσαν με την επιμονή της Ιορδανίας να θέτει όρους για την εξομάλυνση της κατάστασης στον Άσαντ, και η Σαουδική Αραβία, η οποία ήταν εκείνη την εποχή αντίθετη σε κάθε είδους εξομάλυνση, δεν ήθελε να καθορίζεται η πολιτική της από άλλη χώρα. Αυτό στέρησε από το Αμμάν κάθε μοχλό πίεσης που θα μπορούσε να έχει. Βλέποντας αυτές τις ενδοαραβικές διαιρέσεις, ο Άσαντ δεν είδε κανένα λόγο να λάβει σοβαρά υπόψη του την ιορδανική πρόταση.

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΡΙΑΝΤ

Χρειάστηκε να αλλάξει γνώμη το Ριάντ για να αρχίσει να προχωρήσουν τα πράγματα. Μέχρι πριν από λίγους μήνες, η Σαουδική Αραβία ήταν κατηγορηματικά αντίθετη στην εξομάλυνση. Οι Σαουδάραβες είχαν ένα οδυνηρό και ταπεινωτικό ιστορικό διαπραγματεύσεων με το καθεστώς Άσαντ και πίστευαν ότι η κανονικοποίηση της Συρίας θα ισοδυναμούσε με αναγνώριση της επιτυχίας του Ιράν, του συμμάχου του Άσαντ και εχθρού της Σαουδικής Αραβίας. Κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, ο Άσαντ είχε επίσης επανειλημμένα προσβάλει την σαουδαραβική ηγεσία και την κατηγόρησε ότι βρίσκεται πίσω από την άνοδο του ISIS, μια κατηγορία που το Ριάντ απεχθανόταν βαθιά.

Οι Σαουδάραβες ηγέτες μπορεί να μην αγαπούν τον Άσαντ, αλλά άλλοι παράγοντες ώθησαν την επανένταξη της Συρίας στην περιοχή. Ο πρίγκιπας διάδοχος, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, έχει αναπροσαρμόσει την εξωτερική πολιτική του βασιλείου, επιδιώκοντας να απομονώσει τα μεγαλεπήβολα σχέδια οικονομικής ανάπτυξης από την περιφερειακή αστάθεια. Αυτό αποτέλεσε κίνητρο για την απόφασή του να μειώσει τον ανταγωνισμό με την Τουρκία και το Ιράν, και να μειώσει την σαουδαραβική εμπλοκή σε ζώνες συγκρούσεων. Έχει επίσης απογοητευτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις οποίες θεωρεί αναξιόπιστες, υποκριτικές, και σε διαδικασία μείωσης των δεσμεύσεών τους για την ασφάλεια στον Κόλπο. Αντί να βασίζεται στην Ουάσινγκτον, θέλει να συνεργαστεί με την Κίνα και την Ρωσία σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως η ενεργειακή πολιτική.

Για τον πρίγκιπα διάδοχο, η Συρία είναι μια ενόχληση που κληρονόμησε από τους προκατόχους του και ένας αντιπερισπασμός από τη μετασχηματιστική ατζέντα του. Σε ρήξη με την προηγούμενη σαουδαραβική πολιτική έναντι της Συρίας, κατηγορεί τις προηγούμενες γενιές Σαουδαράβων ηγετών, οι οποίοι είχαν επενδύσει μαζικά στις περιφερειακές υποθέσεις, χωρίς να έχουν να επιδείξουν πολλά. Η συριακή αντιπολίτευση, από την πλευρά της, έχει αποδυναμωθεί θανάσιμα από τις στρατιωτικές της αποτυχίες και την πολιτική της ανικανότητα -δεν χρειάζεται πλέον να ανησυχεί γι' αυτήν. Η σύνοδος κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου της 19ης Μαΐου χρησίμευσε ως πλατφόρμα για την προβολή της σαουδαραβικής ηγεσίας στην αραβική πολιτική, και η επανένταξη της Συρίας στην ομάδα αντιπροσώπευε εύκολους διπλωματικούς καρπούς.

Ο σεισμός του Φεβρουαρίου που προκάλεσε τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στην βορειοδυτική Συρία και την Τουρκία έδωσε την ευκαιρία για αυτήν την διπλωματική στροφή. Κατά την διάρκεια της κρίσης, το Ριάντ παρείχε πολυπόθητη ανθρωπιστική βοήθεια σε περιοχές που τελούσαν υπό τον έλεγχο του συριακού καθεστώτος, γεγονός που προσέφερε ένα πρόσχημα για άμεση εμπλοκή με τον Άσαντ. Η χαλάρωση των Δυτικών κυρώσεων για την διευκόλυνση της εισροής ανθρωπιστικής βοήθειας στην Συρία αποδείχθηκε επίσης βολική για το Ριάντ, καθώς έδωσε στους Σαουδάραβες ηγέτες την ευκαιρία να αναδείξουν πώς η Δυτική πολιτική είχε φτάσει σε αδιέξοδο.

ΒΙΑΣΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ

Μόλις η Σαουδική Αραβία αποφάσισε να εξομαλύνει τις σχέσεις της με τον Άσαντ, η Ιορδανία και η Αίγυπτος προσπάθησαν να επιβραδύνουν τους Σαουδάραβες σε διάφορες συναντήσεις. Υποστηρίχθηκαν από το Κουβέιτ, το οποίο δεν ήθελε να ενοχλήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον βασικό σύμμαχό του, και περιορίζεται από εγχώριες δυνάμεις κατά του Άσαντ, και από το Κατάρ, όπου ο Άσαντ παραμένει ο απόλυτος παρίας. Οι χώρες αυτές υποστήριξαν ότι ο Άσαντ θα αντιλαμβανόταν την χωρίς όρους επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο ως ένα είδος παράδοσης εκ μέρους των αραβικών χωρών.