Εξελιχθείτε ή εξαφανιστείτε

Πρώτον, μπορεί να αποφασίσει να εμμείνει στην κυρίαρχη σκέψη των τελευταίων 10 ή 15 ετών - ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι σε καλύτερη θέση να καθορίζει το κοινωνικοοικονομικό μέλλον της Αιγύπτου. Αυτό δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη συνέχιση ή κλιμάκωση της τρέχουσας αντιπαράθεσης. Η σκόνη θα κατακαθίσει τελικά, και η Αδελφότητα είναι πιθανόν να καταλήξει σε κάποιο είδος modus vivendi με το κράτος. Όμως, αρνούμενη να εξελίξει το σκεπτικό της, η οργάνωση θα χτίζει πάνω στα προβλήματα που τροφοδότησαν την οργή των μαζών εναντίον τής εξουσίας της και που οδήγησαν στην αποπομπή τού Μόρσι. Σε αυτό το σενάριο, ακόμη και αν η ομάδα καταφέρει να ελιχθεί στην τρέχουσα κρίση, θα έχει ως προορισμό το περιθώριο.

Η δεύτερη επιλογή είναι να κάνει ακριβώς το αντίθετο. Η υπάρχουσα ηγεσία της ομάδας, ή μια νέα ομάδα νεαρότερων ηγετών, μπορεί να σταματήσει και να κάνει έναν απολογισμό. Ίσως να συνειδητοποιήσουν ότι η πραγματική απειλή για την ύπαρξή της οργάνωσης δεν έγκειται στην τρέχουσα αντιπαράθεση, αλλά στον τρόπο που το δικό τους στυλ λειτουργίας ανταγωνίστηκε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων των ευσεβών ανθρώπων που θεωρούνταν ως φυσικοί εκλογείς τής οργάνωσης. Με την πάροδο του χρόνου, η ηγεσία θα μπορούσε να προωθήσει επαναστατικές αλλαγές τόσο στην σκέψη τής οργάνωσης όσο και στην οργανωτική δομή της. Μια επιλογή θα μπορούσε να είναι να αποδυναμώσουν την ανεξάρτητη γραφειοκρατική δομή και να εστιάσουν την ισχύ της οργάνωσης, τις προσπάθειες και την χρηματοδότηση στο Κόμμα της Ελευθερίας και Δικαιοσύνης (ή σε ένα καινούργιο κόμμα). Αυτό θα αναμορφώσει αποτελεσματικά τις πολιτικές δραστηριότητες της οργάνωσης με ένα τρόπο που τα μεγαλύτερα τμήματα της κοινωνίας και τα πιο ισχυρά θεσμικά όργανα του κράτους θα μπορούσαν να δεχθούν.

Σε αυτό το σενάριο, η Μουσουλμανική Αδελφότητα θα πρέπει να εξελιχθεί μέχρι του σημείου που σχεδόν δεν θα αναγνωρίζεται. Το τουρκικό Κόμμα τής Ελευθερίας και Δικαιοσύνης (AKP) πέρασε κάτι παρόμοιο στα τέλη τού 1990 και στις αρχές τής δεκαετίας τού 2000. Δεδομένων του ιστορικού τής Αδελφότητας και της τρέχουσας κρίσης στην Αίγυπτο, ένας τέτοιος μετασχηματισμός ενδέχεται να είναι πιο δύσκολος - αλλά θα έχει μια πολύ ευρύτερη επίδραση από όση το ΑΚΡ πριν από μια δεκαετία.

Ο τρίτος δρόμος είναι ένας συνδυασμός τής πρώτης και της δεύτερης επιλογής. Σε αυτό το σενάριο, η οργάνωση θα υποστεί μια οδυνηρή εσωτερική πάλη ανάμεσα σε εκείνους που θέλουν να αντισταθούν στον κατατρεγμό και να απαντήσουν με βία και σε εκείνους που συνειδητοποιούν ότι είναι καιρός να προχωρήσουν μπροστά. Το αποτέλεσμα, σχεδόν με βεβαιότητα, θα είναι ο κατακερματισμός της Αδελφότητας σε δύο (ή περισσότερες) διαφορετικές ομάδες. Αυτή δεν θα είναι η πρώτη φορά που η οργάνωση διχάστηκε. Μετά το αποφασιστικό πλήγμα που έδωσε στην Αδελφότητα τη δεκαετία του 1950 ο πρόεδρος Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, με το οποίο ανάγκασε την οργάνωση να κρυφτεί ή να οδηγηθεί στην εξορία, η οργάνωση διασπάστηκε μεταξύ τού επιχειρησιακού βραχίονα που διατήρησε την εστίασή του στην Αίγυπτο και των άλλων ομάδων που ανέπτυξαν σταδιακά μια πολύ διαφορετική σκέψη και έθεσαν ως στόχο να δημιουργήσουν ένα αποτύπωμα στο εξωτερικό. Αυτή τη φορά, μια τέτοια διάσπαση θα μπορούσε να επιτρέψει σε τμήματα τής Αδελφότητας να εξελίξουν το σκεπτικό της και την επιχειρησιακή δομή της, κάτι που θα τους βοηθήσει να ξαναχτίσουν σταδιακά τις εκλογικές τους βάσεις, ιδίως στην κολοσσιαίου μεγέθους μικρομεσαία τάξη της Αιγύπτου. Άλλα τμήματα, αυτά που αρνήθηκαν να μετακινηθούν από τις θέσεις τους ή που επέλεξαν τη βία, τελικά θα μείνουν στα κρύα του λουτρού. Όλα αυτά, με τη σειρά τους, θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν το αραβικό πολιτικό Ισλάμ.

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι το σύνολο των κύκλων της Αδελφότητας - και οι αναδυόμενες δυνάμεις μεταξύ των νεαρών μελών της - θα παραμείνουν ενωμένοι πίσω από μια ενιαία στρατηγική. Οι υπαρξιακές απειλές αποδυναμώνουν τις παραδοσιακές δομές διοίκησης και ανακινούν την δημιουργικότητα. Είναι πιθανό ότι οι διάφορες φατρίες μέσα στη Μουσουλμανική Αδελφότητα θα αποφασίσουν να υιοθετήσουν διαφορετικές πορείες δράσης. Το πραγματικό ερώτημα είναι με ποια στρατηγική θα ευθυγραμμιστεί η πλειοψηφία των νεότερων μελών της. Στους επόμενους μήνες θα δούμε βία και αμφιταλάντευση, αλλά η τρίτη επιλογή είναι η πιο πιθανή μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/139831/tarek-osman/evolve-or-expire

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr