Secure Connection«ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 2020»: ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ «ΗΠΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ»
Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα
To Foreign Affairs, The Hellenic Edition παρουσιάζει την θέση τών Κατερίνα Βουτσινά, Γιώργου Καλπαδάκη και Γιάννη Κεχαγιάρα σχετικά με τους «Άξονες εξορθολογισμού στην άσκηση Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής μετά την κρίση».
Πρόκειται για το αποτέλεσμα της εργασίας τους εντός τής «ομάδας σκέψης (think tank) Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων» στο πλαίσιο του Συλλόγου Αποφοίτων τού London School of Economics and Political Science.
Η Δρ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΟΥΤΣΙΝΑ κατέχει διδακτορικό δίπλωμα σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το London School of Economics. Σήμερα εργάζεται ως λέκτορας στο Αμερικανικό Κολλέγιο της Ελλάδας (DEREE) και ως ερευνήτρια στο εργαστήριο Στρατηγικής & Επιχειρηματικότητας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ).
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΠΑΔΑΚΗΣ είναι διεθνολόγος και διδάσκει στο τμήμα Νομικής τού Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Σπούδασε στο University College London, το London School of Economics και το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών από το οποίο το 2009 αναγορεύθηκε διδάκτωρ στις διεθνείς σχέσεις.
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΕΧΑΓΙΑΡΑΣ, με σπουδές στη Διεθνή και Ευρωπαϊκή Πολιτική και το Μάνατζμεντ, έχει ασχοληθεί με την έρευνα και συγγραφή θεμάτων που άπτονται της Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής. Έχει εργαστεί σε ερευνητικά ινστιτούτα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Σήμερα, εργάζεται ως ασκούμενος στη Διεύθυνση Διεύρυνσης της Γραμματείας τού Συμβουλίου τής Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτές οι τρεις θεματικές εστιάσεις της «Στρατηγικής 2020», που, ουσιαστικά, δίνουν έμφαση στην ήπια ισχύ της Ελλάδας, θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν με έναν εξορθολογισμό των γεωγραφικών προτεραιοτήτων της Ελληνικής διπλωματίας σύμφωνα με την πολιτική ανάλυση, την αξιολόγηση και τις στρατηγικές προσαρμογές. Η Στρατηγική 2020 περιλαμβάνει τρεις γεωγραφικές προτεραιότητες στρατηγικής εστίασης στην Ανατολική Ασία και τις αναδυόμενες χώρες, στην Ελληνική Περιφέρεια που νοείται ως Εθνικός Ζωτικός Χώρος (Βαλκάνια, Ανατολική Μεσόγειος και Μαύρη Θάλασσα) και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Α. Ασία & Αναδυόμενος Κόσμος
Η Ελληνική διπλωματία οφείλει να δράσει επιτελικά προσπαθώντας να πετύχει το στοίχημα της «στροφής προς την Ασία», και άλλες αναδυόμενες χώρες του Νότου, πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά και θεσμικά. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει βήματα προς την σωστή κατεύθυνση κυρίως προς χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία (χώρες της ομάδας BRIC), δεν είναι, όμως, αρκετά, καθώς χρειάζεται να εμπεδωθούν στέρεες βάσεις σχέσεων και όραμα στην σχέση με κάθε μια χώρα από αυτές.
Η Ελλάδα, όπως ήδη εννοήθηκε, έχει ένα ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα με αρκετές Αναδυόμενες Οικονομίες, αλλά και δυναμική ανάπτυξης σχέσεων. Η προτεραιότητα της (Ανατολικής) Ασίας στον στρατηγικό σχεδιασμό της Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής, ουσιαστικά, αποτελεί την εφαρμογή των εργαλείων της ήπιας ισχύος στην περιοχή αυτή. Τόσο σε επίπεδο οικονομικής διπλωματίας (Ελληνικός Τουρισμός, εξαγωγή Ελληνικών Προϊόντων ποιότητας), όσο και σε επίπεδο δημόσιας διπλωματίας (ανάπτυξη Έρευνας και Τεχνολογίας μέσω της ακαδημαϊκής διπλωματίας και στρατηγική επικοινωνία με την κοινή γνώμη), η Ελληνική Εξωτερική Πολιτική μπορεί να παράξει βραχυπρόθεσμα οφέλη, αλλά και να επενδύσει σε μακροπρόθεσμους επωφελείς δεσμούς. Το πεδίο της πολυμερούς διπλωματίας οφείλει κι αυτό να ενσωματώσει τις χώρες αυτής της γεωγραφικής προτεραιότητας.
Όπως έχει ήδη τονιστεί, στο πλαίσιο της στροφής προς την Ασία, η Ελληνική διπλωματία πρέπει να εντάξει στον λειτουργικό εξορθολογισμό της την ενσωμάτωση ανθρώπινου δυναμικού εξειδικευμένου με σπουδές ή γλωσσικές δεξιότητες σχετικές με χώρες της Ασίας.
Β. Περιφέρεια
Δεύτερον, όπως κάθε άλλη χώρα, η Ελλάδα πρέπει να διατηρήσει και να επεκτείνει την δραστηριότητά της με βάσει τους θεματικές προτεραιότητες της «Στρατηγικής 2020» ως προς τον ζωτικό χώρο που την περιβάλλει και είναι πολλαπλά σημαντικός για αυτήν.
Η Ελλάδα ανήκει γεωγραφικά στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου οφείλει να διατηρήσει και διευρύνει την επιρροή και τις δραστηριότητές της. Προς αυτή την κατεύθυνση, παρίσταται αναγκαίος ένας ουσιώδης επαναπροσδιορισμός του Ελληνικού Ζωτικού Χώρου (ΕΖΧ). Ο ΕΖΧ δεν αφορά μόνο θέματα ασφάλειας αλλά και ζητήματα επιρροής, δηλαδή, αφορά τον χώρο στον οποίο μια χώρα έχει την αίσθηση ότι μονοπωλεί, ή επιδιώκει να μονοπωλεί, στο κοινωνικό, το πολιτικό και το οικονομικό επίπεδο. Η «Στρατηγική 2020» περιλαμβάνει στον ΕΖΧ τα Βαλκάνια, το υπογάστριο της Ανατολικής Μεσογείου και την ευρύτερη Μαύρη Θάλασσα. Λόγω εγγύτητας και ιστορικών σχέσεων, η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να επενδύσει σε αυτές τις περιοχές με την ανάπτυξη ποικίλων διακρατικών δραστηριοτήτων και προώθηση σχέσεων που βασίζονται σε ένα βιώσιμο, και όχι ευκαιριακό, μοντέλο εντασσόμενο στη «Στρατηγική 2020».
Η χώρα μας μπορεί να επιδοθεί σε πολιτικά σημαντική δραστηριότητα στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Μέσω των θεματικών εστιάσεων της «Στρατηγικής 2020», μπορεί να επεκτείνει σταδιακά την επιρροή της, βοηθώντας παράλληλα στην άμβλυνση των εθνικών στερεοτύπων (μέσω της δημόσιας διπλωματίας) κάτι που θα έχει μεσοπρόθεσμα οφέλη για τους λαούς, τις οικονομίες τους και την ειρήνη στην περιοχή. Είναι σαφές ότι αυτό μπορεί να γίνει σε πολυεπίπεδη βάση, στο πλαίσιο περιφερειακών και πολυμερών πρωτοβουλιών και διμερών σχέσεων (μέσω της πολυμερούς διπλωματίας), με καθοριστικής σημασίας την ενσωμάτωση στην ΕΕ των Δυτικών Βαλκανίων, αλλά και την εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής πολιτικής γειτνίασης στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας/Καυκάσου, μέσα από στοχευμένες πρωτοβουλίες της Ελληνικής διπλωματίας και λιγότερο μέσω διακηρύξεων. Ειδικό βάρος θα πρέπει να δοθεί στην περίπτωση της Τουρκίας, η οποία θα ωφεληθεί πολλαπλώς εφόσον εγκαταλείψει την προσδοκία να διαδραματίσει το ρόλο «επικυρίαρχου» στις περιοχές κοινού ενδιαφέροντος (Δυτικά Βαλκάνια, ΝΑ Ευρώπη, Μαύρη Θάλασσα).
Σε κάθε περίπτωση, βασικό προαπαιτούμενο για την εφαρμογή μιας πολυδιάστατης Εξωτερικής Πολιτικής με άξονα τον επαναπροσδιορισμό του ΕΖΧ θα πρέπει να είναι αφενός η θεσμική αναδιάρθρωση και, αφετέρου, η διοικητική μεταρρύθμιση των αρμόδιων πολιτικών και υπηρεσιακών φορέων επεξεργασίας και προώθησής της.
Γ. Ευρωπαϊκή Ένωση
Τέλος, η Ελλάδα οφείλει να αναθεωρήσει την άσκηση Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Πολιτικής στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα βασίζεται στον εξορθολογισμό όπως αυτός προτείνεται από αυτό το Κείμενο Θέσεων, με βασικό στόχο την μεγιστοποίηση των οφελημάτων από το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί μέλος της Ευρωπαϊκής οικογένειας. Σε επίπεδο οικονομικής διπλωματίας, η Ελλάδα οφείλει να υποστηρίξει της εξαγωγικές της δραστηριότητες, δεδομένου ότι το διακοινοτικό εμπόριο αποτελεί μεγάλη μερίδα του εξωτερικού εμπορίου των κρατών-μελών. Η ΕΕ εξακολουθεί να αποτελεί την μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και οι χώρες-μέλη της αποτελούν σημαντικές πολιτικά και οικονομικά χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο. Κατ’ αυτήν την έννοια, η ΕΕ δεν πρέπει να πάψει από το να είναι γεωγραφική προτεραιότητα στον στρατηγικό σχεδιασμό της οικονομικής & δημόσιας διπλωματίας. Όντας ένας sui generis διεθνής οργανισμός, η ΕΕ είναι ένας θεσμικός χώρος όπου η πολυμερής διπλωματία μπορεί να προσφέρει ιδιαίτερα αποτελέσματα, δεδομένης της σχετικά μέτριας απόδοσης της Ελλάδας ως χώρας-μέλους σε επίπεδο συμμετοχής στις διαμορφώσεις και λήψεις αποφάσεων ιστορικά.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: