Σωσίβιο από τους Κούρδους

Το «Ισλαμικό Κράτος τού Ιράκ και της al-Sham» (ISIS) κατέχει πλέον μια περιοχή στο μέγεθος της Ιορδανίας, που εκτείνεται από την άκρη τού Χαλεπίου ως τα περίχωρα της Βαγδάτης. Από εκεί, αποτελεί σοβαρή απειλή για τα περιφερειακά και αμερικανικά συμφέροντα ασφαλείας. Ωστόσο, εκείνοι που επιδιώκουν να την σταματήσουν έχουν λίγες επιλογές. Η ISIS κατατρόπωσε εύκολα τις ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίες ήταν πολυπληθέστερες της τζιχαντιστικής ομάδας κατά 100 προς 1. Και θα μπορούσε πιθανότατα να κάνει το ίδιο με τους Φρουρούς τής Ιρανικής Επανάστασης, που πέρασαν τα σύνορα για να ενισχύσουν τις ιρακινές δυνάμεις∙ Οι ελίτ μαχητές τού Ιράν είναι απλά διεσπαρμένοι σε όλη την Συρία και το Ιράκ. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν φαίνονται καθόλου πρόθυμες να στείλουν αμερικανικά στρατεύματα πίσω στη μάχη.

Εισάγετε στην εξίσωση την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) και τις ικανές (και άθικτες) δυνάμεις της από peshmerga (στμ: πεσμεργκά, μέλος τής κουρδικής εθνικιστικής οργάνωσης ανταρτών). Οι Κούρδοι διαθέτουν τον μόνο σωστό στρατό που απέμεινε στο Ιράκ, και, για τον λόγο αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν θα κάνουν η καθεμιά προσπάθεια για να τους εμπλέξουν στην σύγκρουση. Χθες, κατά την διάρκεια μιας συνάντησης στην Τεχεράνη [3] μεταξύ του Κούρδου πρωθυπουργού Νεσριβάν Μπαρζανί και του Αλί Σαμκανί, του γραμματέα τού Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν, σύμφωνα με πληροφορίες οι Ιρανοί αξιωματούχοι ζήτησαν [4] από τους Κούρδους να συμμετάσχουν στον αγώνα κατά της ISIS. Αμερικανοί αξιωματούχοι προφανώς επίσης ελπίζουν [5] ότι οι Κούρδοι θα παρέμβουν. Πράγματι, αν η Ουάσιγκτον θέλει να καταστείλει την ISIS, οι peshmerga είναι το καλύτερο στοίχημά της.

Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν θα πάρουν αυτό που θέλουν; Κάποιοι σκέφτονται ότι έτσι θα γίνει. Μεταξύ στελεχών στον τομέα τού πετρελαίου [6] και έμπειρων αναλυτών για το Ιράκ [7], για παράδειγμα, ορισμένοι πιστεύουν ότι οι Κούρδοι ίσως να κινητοποιηθούν και μόνο από την προοπτική πετρελαϊκών εσόδων και εγγυήσεων για τον προϋπολογισμό τους. Η KRG έχει διοχετεύσει σχεδόν τρία εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου στο Τσεϊχάν, στην Τουρκία, αλλά αγωνίζεται για να πουλήσει το προϊόν της στην παγκόσμια αγορά - αν μη τι άλλο λόγω της παρεμβολής τής Βαγδάτης. Σε περίπτωση που οι Κούρδοι πάψουν να συναντούν αντίσταση για τις πωλήσεις πετρελαίου, λέει το σκεπτικό, θα είναι περισσότερο διατεθειμένοι να στηρίξουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν εναντίον τής ISIS.

Και υπάρχουν καλοί λόγοι για την KRG να εργαστεί για την πτώση τής ISIS. Στο παρελθόν, σουνίτες τζιχαντιστές είχαν βάλει στο στόχαστρο την KRG, και μια εβδομάδα προτού η ISIS πάρει τον έλεγχο της Μοσούλης, επιτέθηκαν σε ένα γραφείο τής Πατριωτικής Ένωσης του Κουρδιστάν (PUK) στην Ντιγιάλα, σκοτώνοντας 18 ανθρώπους [8]. Η ISIS είναι απρόβλεπτη και θα μπορούσε, στο εγγύς μέλλον, να δημιουργήσει κινδύνους για την ασφάλεια στην κουρδική περιοχή. Για μια κουρδική κυβέρνηση που έχει καλλιεργήσει φήμη ότι παρέχει ασφάλεια, οι επιθέσεις τής ISIS θα ήταν ένα τεράστιο πλήγμα. Επιπλέον, αν και η ISIS έχει στρέψει την προσοχή της προς το παρόν στην Βαγδάτη, η πολεμική σύγκρουση με τους Κούρδους θα μπορούσε να φουντώνει σε διάφορα σημεία. Η ISIS μάχεται σποραδικά με τους peshmerga στην βόρεια Ντιγιάλα, την οποία οι Κούρδοι θέλουν να ελέγχουν λόγω της εγγύτητάς της με την κουρδικής πλειοψηφίας πόλη Khanaqin. Στο Κιρκούκ, επίσης, η γραμμή μεταξύ των peshmerga και της ISIS έχει χαραχτεί με επικίνδυνο τρόπο. Οι Κούρδοι ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος τής επαρχίας. Οι σουνίτες αντάρτες, ωστόσο, ελέγχουν τις νότιες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Hawija – το θέατρο θανατηφόρου βίας μεταξύ σουνιτών διαδηλωτών και της ιρακινής κυβέρνησης πέρσι. Σύμφωνα με μια κουρδική πηγή, η περιοχή έχει τώρα σύνορα με τους αντάρτες σε μήκος 1000 χιλιομέτρων (620 μίλια).

Αλλά εκείνοι που αναμένουν κουρδικό ενθουσιασμό για μάχη είναι πιθανό να απογοητευτούν. Υποτιμούν την τρέχουσα ισχύ τής κουρδικής θέση και την συνεχιζόμενη ενόχληση από τις περασμένες δεκαετίες, όταν οι Κούρδοι έδωσαν την υποστήριξή τους στην Δύση και δεν πήραν τίποτα ως αντάλλαγμα. Στην πραγματικότητα, οι Κούρδοι έχουν χαράξει τις κόκκινες γραμμές τους, βόρεια της Μοσούλης, σε όλο το νότιο τμήμα τής επαρχίας Κιρκούκ, και μέσω της επαρχίας τής βόρειας Ντιγιάλα. Εφ’ όσον η ISIS σεβαστεί αυτή την γραμμή, το Κουρδιστάν – το οποίο επενδύει στην φήμη του ως ένας σταθερός, φιλικός προς τον ιδιωτικό τομέα θύλακας σε μια περιοχή γεμάτη με θρησκευτική αναταραχή - θα έχει πολύ λίγους λόγους να προσφύγει στον πόλεμο. Στο κάτω-κάτω, οι Κούρδοι έχουν περάσει μια δεκαετία καλλιεργώντας αυτή την φήμη. Η KRG έχει χτίσει έναν ισχυρό στρατό με την ευρεία υποστήριξη του κοινού, και η κυβέρνηση έχει διαχειριστεί επιδέξια τις σχέσεις με την Τουρκία και το Ιράν. Ενώ οι Ιρακινοί στην υπόλοιπη χώρα ζουν σε διαρκή σύγκρουση, οι Κούρδοι στην Ερμπίλ, την κουρδική πρωτεύουσα, ζουν με διαρκή ανάπτυξη. Η διατήρηση αυτής της επιτυχίας, η οποία σε μεγάλο βαθμό βασίζεται στον πετρελαϊκό πλούτο, εξαρτάται από την διατήρηση της ασφάλειας.

Η ιστορία αποτελεί επίσης ένα ζήτημα. Απλά αναφέρετε το έτος 1975 σε κάθε Κούρδο και, μέσα σε λίγα λεπτά, θα ακούσετε για την «προδοσία» από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ - την Συμφωνία τού Αλγερίου, η οποία τερμάτισε προσωρινά την σύγκρουση μεταξύ του Ιράκ και του Ιράν. Η συμφωνία άφησε τους Ιρακινούς Κούρδους, που είχαν υποστηρίξει τον Ιρανό Σάχη, να υποφέρουν στα χέρια των Μπααθιστών. Η προδοσία έχει σφραγίσει την συλλογική μνήμη τού Κουρδιστάν ως υπενθύμιση για τους κινδύνους τού να αφήνουν τον εαυτό τους στο έλεος των καθιερωμένων δυνάμεων.

Για τους Κούρδους, το 1975 δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Κατά τις πρώτες ημέρες τού πολέμου στο Ιράκ, οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις και οι Κούρδοι πεσμεργκά πολέμησαν μαζί ενάντια στην εξέγερση της Ανσάρ αλ-Ισλάμ. Οι Κούρδοι πίστευαν ότι είχαν αποδειχθεί παλληκαρήσια σύμμαχοι των ΗΠΑ, αλλά στη συνέχεια, ο Πολ Μπρέμερ, ο επικεφαλής τής προσωρινής κυβέρνησης συνασπισμού στο Ιράκ, προσπάθησε να τους αφοπλίσει. Αφότου σάρωσε το Κιρκούκ, το 2003, η έντονη αμερικανική πίεση ανάγκασε τους Κούρδους να αποτραβηχτούν - μια στιγμή που η ηγεσία τής KRG μετανιώνει για χρόνια πριν να διεκδικήσει ξανά την σημαντική αυτή πόλη στα τέλη της περασμένης εβδομάδας. Επιπλέον, η γενική αποδέσμευση της κυβέρνησης Ομπάμα από το Ιράκ έχει φέρει αμηχανία στους Κούρδους ηγέτες και τους άφησε με ελάχιστους λόγους για να πολεμήσουν για λογαριασμό των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι ο μόνος παίκτης που οι Κούρδοι δεν εμπιστεύονται. Δεν είναι οπαδοί ούτε του ιρακινού στρατού - με τον οποίο ίσως να πρέπει να συντονιστούν. Στην πόλη Jalawla, το ιρακινό πυροβολικό έπληξε πρόσφατα τις κουρδικές δυνάμεις αντί τους αντάρτες τής ISIS. Έξι peshmerga σκοτώθηκαν, πικραίνοντας τους Κούρδους πολίτες και τροφοδοτώντας την δυσαρέσκεια για τον ιρακινό στρατό.

Ωστόσο, τα κουρδικά στρατεύματα παραμένουν η καλύτερη ελπίδα για εκείνους που θέλουν να σταματήσουν την ISIS στο Ιράκ, και η κυβέρνηση Ομπάμα πιθανώς θα προσπαθήσει να τους πείσει να συμμετάσχουν στην επίθεση - ή τουλάχιστον να παράσχουν ουσιαστική υλικοτεχνική υποστήριξη και υποστήριξη πληροφοριών στον ιρακινό στρατό. Υπάρχουν πολλά πράγματα που η κυβέρνηση πρέπει να κάνει αν επιθυμεί την κουρδική συμμετοχή. Κατ΄αρχάς, πρέπει να τελειώνει κάθε συζήτηση για ενίσχυση του Ιρακινού πρωθυπουργού Νούρι αλ-Μαλίκι. Ο Μαλίκι είναι ένας διχαστικός νταής τον οποίο υποστηρίζει το Ιράν μέχρι τον λαιμό. Αμερικανικές νύξεις για συνέχιση της υποστήριξης σε αυτόν απλώς θα συσπειρώσουν την σουνιτική αντιπολίτευση, η οποία θα είναι τοξική για την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν. Αντ’ αυτού, η Ουάσιγκτον (και η Τεχεράνη), θα πρέπει να επιμείνουν να τερματίσει ο Μαλίκι τις εμπρηστικές ρητορείες μεταξύ των μελών τού κόμματός του και στα κρατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Τέτοιου είδους ρητορική – ιδίως οι αναφορές για συνωμοσία μεταξύ Κούρδων και ISIS - αποξενώνει ραγδαία το κουρδικό κοινό.

Δεύτερον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να προσφέρουν κάτι συγκεκριμένο στους Κούρδους τώρα. Μια επιλογή είναι να διευκολύνουν τον δρόμο για την πώληση κουρδικού πετρελαίου. Η KRG έχει επανειλημμένα στείλει δεξαμενόπλοια γεμάτα με πετρέλαιο σε διεθνή ύδατα αναζητώντας αγοραστές και επιστρέφει με άδεια χέρια. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει ήσυχα να αποσύρουν τις αντιρρήσεις τους για ανεξάρτητες κουρδικές πωλήσεις πετρελαίου και να διευκολύνουν την εξεύρεση πρόθυμων αγοραστών. Θα πρέπει στη συνέχεια να συνεχίσουν να υποστηρίζουν την ανάπτυξη μιας ανεξάρτητης ροής εσόδων για την KRG.

Τρίτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να οπλίσουν τους peshmerga. Λίγους μήνες πριν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα συμφώνησε να παράσχει στον Μαλίκι μια ακόμη φουρνιά προηγμένων αμερικανικών όπλων, και τώρα οι μαχητές τής ISIS κραδαίνουν πολλά όπλα αμερικανικής κατασκευής. Αυτό είναι το κόστος τής αμέριστης στήριξης των ιρακινών δυνάμεων ασφαλείας από την Ουάσινγκτον. Εάν η Δύση επιδιώκει την κουρδική βοήθεια για το ξερίζωμα της ISIS, θα πρέπει να επιδεικνύει παρόμοια δέσμευση εξοπλίζοντας τον κουρδικό στρατό και παρέχοντας υποστήριξη μέσω χτυπημάτων από αέρος, ανάλογα με τις ανάγκες.

Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να δεσμευτούν στην KRG ότι θα υποστηρίξουν τις κουρδικές διεκδικήσεις στα αμφισβητούμενα εδάφη που ανέκτησε την περασμένη εβδομάδα. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν ανόητο το να υποσχεθούν το Κιρκούκ στην KRG - μια υπόσχεση που οι Κούρδοι γνωρίζουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να εκπληρώσουν. Αλλά μια υπόσχεση ότι θα δεχθούν σιωπηρά τις κουρδικές διεκδικήσεις είναι ένα άλλο θέμα. Αυτή η διαβεβαίωση, επίσης, πρέπει να δοθεί σιωπηλά, καθώς το τελικό καθεστώς τού Κιρκούκ είναι ένα αραβο-κουρδικο-τουρκμενικό ζήτημα που μένει να επιλυθεί. Κανείς δεν θα αμφισβητήσει τον σκεπτικισμό τής KRG σε μια τέτοια υπόσχεση, αν και η τολμηρή αμερικανική υποστήριξη και με άλλους τρόπους θα μπορούσε να πείσει την KRG για την αξιοπιστία των ΗΠΑ.

Είναι ακριβώς η κουρδική πεποίθηση – και είναι δίκαιη - ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξαν ένας αναξιόπιστος εταίρος που καθιστά το κόστος τής κουρδικής συμμετοχής τόσο υψηλό σήμερα. Οι Κούρδοι διατηρούν δεσπόζουσα θέση στο Ιράκ: ενωμένοι, στρατιωτικά ανώτεροι, και ελάχιστα επηρεασμένοι από τις καταστροφικές αραβικές διαμάχες. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει τα πάντα απέναντι σε έναν απρόβλεπτο εχθρό, όπως η ISIS. Αλλά η αναζήτηση της μάχης είναι ένα εξ ολοκλήρου άλλο θέμα. Για να πιέσουν την KRG να αναλάβει την υπόθεση, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να δεσμευθούν αποτελεσματικά στο κουρδικό ζήτημα. Ακόμα και τότε, η περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν μπορεί να καθίσει έξω από αυτόν τον πόλεμο μέχρι τα άμεσα συμφέροντά της να βρεθούν σε κίνδυνο, και κανείς δεν θα μπορούσε να την κατηγορήσει. Όπως συμβαίνει συχνά, είναι η ιστορία που παρουσιάζει το μεγαλύτερο εμπόδιο στην καταπολέμηση της ISIS.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141569/dov-friedman-and-cale-sali...

Σύνδεσμοι:
[1] https://twitter.com/DovSFriedman
[2] https://twitter.com/callysally
[3] http://www.hurriyetdailynews.com/iraqi-kurd-pm-in-iran-for-talks-over-is...
[4] http://rudaw.net/sorani/middleeast/16062014
[5] http://edition.cnn.com/2014/06/12/world/meast/iraq-violence/
[6] http://www.independent.co.uk/news/business/news/western-energy-chiefs-ho...
[7] http://www.nytimes.com/roomfordebate/2014/06/15/how-to-stabilize-iraq-an...
[8] http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2014/Jun-08/259301-double-b...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr