Η τρέλα να εγκαταλειφθεί η Ευρώπη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η τρέλα να εγκαταλειφθεί η Ευρώπη

Η υπόθεση κατά της υποχώρησης των ΗΠΑ
Περίληψη: 

Το να επιτραπεί στον Πούτιν να υπαγορεύσει τους όρους της σχέσης τόσο με την ΕΕ όσο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα εξυπηρετούσε τα αμερικανικά συμφέροντα. Το να εμποδιστεί η Μόσχα από μια τέτοια δεσπόζουσα θέση ήταν ο προεξάρχων στόχος όλων των διοικήσεων, Δημοκρατικών ή Ρεπουμπλικανικών, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως σήμερα.

Ο JOSEF JOFFE είναι συντάκτης της Die Zeit, συνεργάτης στο Hoover Institution στο Πανεπιστήμιο Stanford και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Myth of America’s Decline.

Είναι η εποχή το κομπασμού στην Ευρώπη. Ο εκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump [1], η νέα φωνή της Αμερικής, έχει απειλήσει τους επί 70 έτη συμμάχους της χώρας: Πληρώστε ή φεύγουμε -όχι άλλοι τζαμπατζήδες στον «θείο Σαμ». Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν τόσα πολλά που έχουν απομείνει για να περικοπούν, δεδομένου του έργου του απερχόμενου προέδρου Μπαράκ Ομπάμα [2], ο οποίος μείωσε την αμερικανική φρουρά κάτω από τις 30.000 [άτομα], ή το ένα δέκατο από αυτό που ήταν κάποτε.

Οι σύμμαχοι, που μόλις τώρα βγαίνουν από το σοκ, έχουν περάσει σε κατάσταση μάχης, με το επιχείρημα ότι αν ο Trump δεν πρόκειται να τους προστατεύσει (και καθώς χαριεντίζεται με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν), τότε θα πρέπει οι ίδιοι να αποδεσμευτούν από την περιοριστική εξάρτησή τους από το Ηνωμένες Πολιτείες. Επικαλούμενος την προεδρία Trump, υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, Michael Fallon, έκανε έκκληση για «περισσότερες δαπάνες». Η Γερμανίδα ομόλογός του, Ursula von der Leyen, θέλει να αδράξει την στιγμή, επίσης. «Η Ευρώπη», είπε, «πρέπει να επωμιστεί μεγαλύτερη ευθύνη». Ο αντι-καγκελάριος της Αυστρίας βρόντησε, «Πρώτα η Ευρώπη!». Η Federica Mogherini, η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για τις εξωτερικές υποθέσεις, συντάχθηκε με το να παροτρύνει για μια «πιο αποτελεσματική και αξιόπιστη» στάση, ενώ ο πρόεδρος της ΕΕ, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, δήλωσε, «Αν η Ευρώπη δεν αναλάβει την φροντίδα για την ασφάλειά της, κανείς άλλος δεν θα το κάνει για εμάς».

Με την σειρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει ένα Ταμείο πέντε δισεκατομμυρίων ευρώ (5,28 δισεκατομμύρια δολάρια) από το οποίο τα κράτη-μέλη θα μπορούσαν να αντλήσουν για έρευνα και επανεξοπλισμούς. Αυτή είναι μια θαυμάσια υπόσχεση λύσης, ιδίως δεδομένου ότι η Επιτροπή έχει επισημάνει ότι η ΕΕ στο σύνολό της περιέκοψε τις πραγματικές αμυντικές δαπάνες κατά περίπου 12% κατά την τελευταία δεκαετία. Σήμερα, ξοδεύει περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ (211 δισ. δολάρια) για την κοινή άμυνα, το ένα τρίτο του συνόλου των ΗΠΑ. Οπότε, γιατί τα 500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι να μην προνοούν για την δική τους ασφάλεια, δεδομένου ότι το συνδυασμένο ΑΕΠ τους είναι ισοδύναμο με των Ηνωμένων Πολιτειών και ότι δύο χώρες -το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία- έχουν τα δικά τους πυρηνικά αποτρεπτικά;

Η απάντηση, όπως πάντα, είναι ότι τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ, σύντομα χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο [3], δεν είναι e pluribus unum [στμ: εκ των πολλών, ένας]. Για χίλια χρόνια και βάλε, αυτά τα αρχαία έθνη δεν ήταν σε θέση να επιτύχουν αυτό που ο Alexander Hamilton συμβούλεψε στα The Federalist Papers, αριθ. 70: Ένας ισχυρός εκτελεστικός που ενσαρκώνει την «ενέργεια που είναι απαραίτητη για την προστασία της κοινότητας εναντίον ξένων επιθέσεων» και θα ενεργεί με «αποφασιστικότητα και αποστολή».

Η Ευρώπη, λοιπόν, δεν συγκρίνεται πιο επιτυχημένα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά μάλλον με την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία [4], με τους πρίγκιπες και τους άρχοντές της και έναν αδύναμο αυτοκράτορα χρισμένο από τους μεγάλους εκλογείς της αυτοκρατορίας. Όπως συμβαίνει και σήμερα, η εξουσία εκείνες τις ημέρες εδραζόταν στις πρωτεύουσες, όχι στην αυτοκρατορική αυλή.

13122016-1.jpg

Η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Κρεμλίνο, τον Μάιο του 2015. SERGEI KARPUKHIN / REUTERS
-------------------------------------------

Σίγουρα, υπήρχε μια εποχή που η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ [5] επευφημείτο ως αυτοκράτορας της Ένωσης. Με την ισχύ του μεγέθους της Γερμανίας, τον πλούτο και την στρατηγική σημασία της, η Μέρκελ ήταν η προφανής υποψήφια για τον θρόνο. Ποιος άλλος θα μπορούσε να ήταν; Η Γαλλία έχει κολλήσει σε οικονομική στασιμότητα, ανίκανη να μεταρρυθμιστεί. Η Ιταλία, που τώρα βλέπει προς την 65η κυβέρνησή της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παλεύει με την οικονομική διολίσθηση και την ακυβερνησία [6]. Το Ηνωμένο Βασίλειο, το αιώνιο αουτσάιντερ, καλείται τώρα να δραπετεύσει από την Ένωση για τα καλά.

Αλλά ακόμα και το Βερολίνο έχει αποδειχθεί ανίκανο να επιβάλει την θέλησή του στο κοπάδι. Καθώς η Ευρώπη δεσμεύεται να ανασκουμπωθεί, η σύγχρονη Ιερά Αυτοκρατορία είναι ακυβέρνητη σε μια τριπλή καταιγίδα από το Brexit, τα σύνορα, και το παραπαίον ευρώ.

Από την άποψη του Brexit, η επιλογή του Ηνωμένου Βασιλείου να φύγει σηματοδοτεί μια υποχώρηση της ενοποίησης για πρώτη φορά. Η ΕΕ συρρικνώνεται, και η πορεία προς μια «διαρκώς εγγύτερη ένωση» έχει αντιστραφεί. Η Ένωση θα είναι πολύ τυχερή αν το Brexit δεν μολύνει τους υπόλοιπους. Και σε κάθε περίπτωση, μόλις το Ηνωμένο Βασίλειο φύγει, θα χρειαστεί μια πολύ δραστήρια φαντασία για να προβλεφθεί ένας στρατηγικός ρόλος για την ΕΕ. Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν πάντα πρόθυμο να θέσει τις δυνάμεις του σε αρμονία με την ρητορική του, παρεμβαίνοντας στο Αφγανιστάν, σε δύο πολέμους του Κόλπου, και στην Λιβύη.

Στα σύνορα, η ζώνη Σένγκεν, αυτός ο θαυμαστός χωρίς σύνορα χώρος που επέτρεψε ταξίδια χωρίς διαβατήριο από την Πορτογαλία ως την Πολωνία, έχει εκ των πραγμάτων τελειώσει. Όταν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι εγκατέλειψαν την Μέση Ανατολή για την Ευρώπη πέρσι, η Μέρκελ παρακάλεσε τις πρωτεύουσες των χωρών της ΕΕ να αποδεχθούν το δίκαιο μερίδιό τους, όπως καθορίζεται από τον κανονισμό του Δουβλίνου του 2013. Αντ’ αυτού, οι χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους ή διοχέτευσαν την ροή στην Γερμανία , η οποία κατέληξε με περίπου ένα εκατομμύριο πρόσφυγες το 2015. Ο εθνικός εγωισμός επικράτησε της κοινοτικής αλληλεγγύης.