Αντιμετωπίζοντας το κόμμα «Εναλλακτική για την Γερμανία»

Η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel στο Βερολίνο, τον Σεπτέμβριο του 2017. KAI PFAFFENBACH / REUTERS
-------------------------------------------

Η Γερμανία χρειάζεται μια ζωηρή συζήτηση σχετικά με τις πολιτικές εναλλακτικές λύσεις στο δημοκρατικό της φάσμα. Μέρος της ελκυστικότητας του AfD προήλθε από το γεγονός ότι αυτές οι εναλλακτικές λύσεις έγιναν λιγότερο ορατές τα τελευταία χρόνια, καθώς το CDU της Μέρκελ κινήθηκε προς τα αριστερά και κυβερνούσε σε έναν μεγάλο συνασπισμό με το SPD. Η τάση της Μέρκελ να παρουσιάζει την δική της πολιτική ως alternativlos («χωρίς εναλλακτική λύση») κατέστησε τα πράγματα χειρότερα. Το γεγονός ότι οι σοσιαλδημοκράτες αποφάσισαν να μπουν στην αντιπολίτευση θα πρέπει να βοηθήσει να καταστούν πιο εμφανείς οι διαφορές μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων. Αλλά το να κερδηθούν πίσω οι ψηφοφόροι του AfD θα είναι και πάλι δύσκολο.

Η Μέρκελ δήλωσε ότι θέλει να το κάνει αυτό «ακούγοντας τις ανησυχίες» των υποστηρικτών του AfD και πείθοντάς τους [21] με «καλές πολιτικές» να επιστρέψουν στην «οικογένεια». Αυτά είναι σημαντικά βήματα, κυρίως επειδή εξυπηρετούν τον ευρύτερο στόχο για την εξασφάλιση του μέλλοντος της Γερμανίας και δεν επιδιώκουν απλώς να προσελκύσουν τους δυσαρεστημένους. Αλλά θα χρειαστεί κάτι περισσότερο από αυτό για να κερδηθούν πίσω εκείνοι οι Γερμανοί που επέλεξαν το AfD σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ίσως να ήταν σοφό για τα κεντροαριστερά κόμματα της Γερμανίας, για παράδειγμα, να αγκαλιάσουν την γλώσσα του πατριωτισμού. Μέχρι στιγμής, έχουν περιοριστεί σε υπερβολικά πνευματικές έννοιες όπως ο συνταγματικός πατριωτισμός (η ιδέα ότι η γερμανική ταυτότητα θα πρέπει να οικοδομηθεί με βάση μόνο τον βασικό νόμο της) ή έχουν απορρίψει τον πατριωτισμό τελείως. Αλλά γιατί οι προοδευτικοί δεν πρέπει να προωθήσουν έναν πατριωτισμό χωρίς αποκλεισμούς, και μια ανεκτική άποψη του έθνους ως μέρος μιας ενωμένης Ευρώπης, περίπου όπως και ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν ιδιοποιήθηκε ένα είδος πατριωτισμού που για πολύ καιρό η γαλλική δεξιά είχε διεκδικήσει μόνο για τον εαυτό της; Κάτι τέτοιο θα ανταποκρίνεται στην αναζήτηση πολλών Γερμανών για μια συναισθηματική άγκυρα, καθώς η χώρα τους αλλάζει. Υπάρχει ελάχιστος κίνδυνος ότι αυτός ο πατριωτισμός θα μετατραπεί στον εθνικισμό των αποκλεισμών, σαν της Γερμανίας του παρελθόντος. Στην πραγματικότητα, ο συμπεριληπτικός χαρακτήρας του θα πρέπει να συμβάλλει στην διατήρηση πολλών από τα σκληρά διδαγμένα μαθήματα αυτής της ιστορίας.

Στην συνέχεια, τα κόμματα θα πρέπει να προσφέρουν μια ξεκάθαρη αντιμετώπιση των προκλήσεων της μετανάστευσης και της ενσωμάτωσης, χωρίς να επικεντρωθούν αποκλειστικά σε αυτές. Για τα κεντροαριστερά κόμματα που έχουν εκπροσωπήσει ιστορικά τους εργαζόμενους της Γερμανίας, αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζουν και αντιμετωπίζουν τις ανησυχίες των ψηφοφόρων τους σχετικά με τις νέες αφίξεις που αυξάνουν τον ανταγωνισμό για θέσεις εργασίας και οικονομικά προσιτές κατοικίες. Η πρόκληση είναι πιο δύσκολη για το CDU. Η πολιτική της Μέρκελ για τους πρόσφυγες και η δήλωση ότι «το Ισλάμ είναι μέρος της Γερμανίας» την κατέστησαν την προσωποποίηση πολλών πολιτιστικών φόβων των ψηφοφόρων του AfD. Ίσως να μην είναι σε θέση να κερδίσει τους ψηφοφόρους απλά ακούγοντας τις ανησυχίες τους και παρέχοντας λογικές πολιτικές ως απάντηση.

Ο διάδοχός της ως πρόεδρος του CDU, θα πρέπει να κάνει την δύσκολη επιλογή για το πού θα τοποθετηθεί το κόμμα και εάν θα συμμετάσχει σε συμμαχίες με το AfD σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Κάποιοι θα υποστηρίξουν ότι το CDU θα πρέπει να υιοθετήσει μια ήπια αντι-μουσουλμανική ατζέντα για να προστατεύσει την δεξιά του πτέρυγα. Πιστώνεται κυρίως στην Μέρκελ ότι αντιστάθηκε σταθερά να εκμεταλλευθεί την ισλαμοφοβία [22] κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.

ΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΣΩ

Οι ακραίες διαιρέσεις στο AfD και την ηγεσία του θα μπορούσαν να καταστρέψουν το κόμμα τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Ωστόσο, τα κατεστημένα κόμματα δεν μπορούν να ποντάρουν σε αυτό το αποτέλεσμα. Το AfD κατάφερε να εισέλθει στην Ομοσπονδιακή Βουλή κατά την διάρκεια περιόδων πλεονασμάτων του προϋπολογισμού, λίγων τρομοκρατικών επιθέσεων και ιστορικά χαμηλών ποσοστών ανεργίας. Εάν επιδεινωθεί η οικονομία της Γερμανίας ή εάν αυξηθούν οι τρομοκρατικές επιθέσεις, το κόμμα θα μπορούσε να κερδίσει δύναμη. Θα μπορούσε επίσης να το πράξει υποσχόμενο να εμβαθύνει την κοινωνική προστασία για τους Γερμανούς πολίτες. Το Εθνικό Μέτωπο [στην Γαλλία] έχει αποδείξει ότι ο πιο πειστικός λαϊκιστικός συνδυασμός είναι ένας συνδυασμός σκληρού δεξιού ξενοφοβικού εθνικισμού, μαζί με εγγυήσεις κοινωνικής ασφάλισης για τον «ιθαγενή» πληθυσμό.

Προς το παρόν, ωστόσο, ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι το AfD θα σφίξει περισσότερο την λαβή του στον δημόσιο διάλογο, καθώς οι βουλευτές του θα χρησιμοποιούν τις έδρες τους στην Bundestag για να αλλάξουν σιγά-σιγά την πολιτική κουλτούρα της Γερμανίας. Θα χρησιμοποιήσει την εκπροσώπησή του στο Κοινοβούλιο για να προκαλέσει και να σπάσει ταμπού, όπως έκανε και έξω από το Κοινοβούλιο και στα κοινοβούλια των κρατιδίων τα τελευταία χρόνια. Αυτό θα αλλάξει την κουλτούρα της Ομοσπονδιακής Βουλής και την γερμανική δημόσια ζωή γενικότερα, τροφοδοτώντας την κάθοδο σε μια διχαστική συζήτηση για την [εθνική] ταυτότητα.