Η επικίνδυνη αλλαγή του Τραμπ σχετικά με το Ιράν

Για να προσθέσει καύσιμα στην φωτιά, την Παρασκευή ο Trump όρισε ολόκληρο το IRGC ως χορηγό τρομοκρατίας. Αν και η Ουάσιγκτον πρέπει να βρει έναν αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης των δραστηριοτήτων του IRGC που αντιβαίνουν στα συμφέροντα των ΗΠΑ, ο ορισμός αυτός δεν είναι η σωστή προσέγγιση. Πρώτον, σε μεγάλο βαθμό επικαλύπτει τις ισχύουσες κυρώσεις κατά του IRGC για την συμμετοχή του στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν και για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεύτερον, παρόλο που ο ορισμός δεν φθάνει [μέχρι του σημείου] να υποδείξει το IRGC ως «Οργάνωση Ξένων Τρομοκρατών», το γενικότερο πλαίσιο -η ρητορική του Trump και η αλλαγή της πολιτικής του- καθιστά την κίνηση πιο πιθανό να προκαλέσει αντίδραση αντιποίνων. Ο διοικητής του IRGC, Mohammad Ali Jafari, δήλωσε πρόσφατα ότι εάν η Ουάσινγκτον προχωρήσει με τον ορισμό, «το IRGC [θα] θεωρεί τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ ισοδύναμες με το Ισλαμικό Κράτος, σε όλο τον κόσμο και ειδικά στην Μέση Ανατολή».

Παρόλο που το IRGC παραμένει μια από τις οντότητες που υφίστανται τις πιο βαριές κυρώσεις στον κόσμο, υπήρξε παρά ταύτα ιστορικά ικανό να διευρύνει τον ρόλο του στην ιρανική οικονομία. Ωστόσο, ο ορισμός μπορεί να έχει ένα ανατριχιαστικό αποτέλεσμα στις εταιρείες που διεξάγουν νόμιμες συναλλαγές με οντότητες που δεν υφίστανται κυρώσεις στο Ιράν. Αυτό θα υπονόμευε την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να κινητροδοτεί το Ιράν να συνεχίσει να συμμορφώνεται με την JCPOA ή να ασκεί με άλλο τρόπο συγκράτηση.

Πολιτικά, η [νέα] πολιτική [στάση του τραμπ] θα μπορούσε να ενισχύσει την εικόνα του IRGC στο Ιράν. Οι τακτικές δυνάμεις του IRGC ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες [άνδρες] και οι παραστρατιωτικοί και η πτέρυγα των μαζικών κινητοποιήσεων, η Basij, αριθμούν εκατομμύρια [ανθρώπους]. Η εκτεταμένη παρουσία του IRGC στην ιρανική κοινωνία θα αφήσει τον πρόεδρο Χασάν Ρουχανί με λίγες επιλογές εκτός από το να συσπειρωθεί δημόσια πίσω από αυτό. Πράγματι, οι διάφορες πολιτικές ομάδες στο Ιράν έχουν ήδη δηλώσει δημοσίως την ενιαία υποστήριξή τους στους Φρουρούς και ο Ρουχανί τους έχει επαινέσει για την υπεράσπιση των «εθνικών συμφερόντων» του Ιράν, όπως η καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στο Ιράκ και στην Συρία. Ο Ρουχανί σημείωσε επίσης ότι το IRGC έχει μια ιδιαίτερη θέση «στις καρδιές του ιρανικού λαού». Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις πρόσφατες επικρίσεις του Ρουχανί [8] κατά του IRGC, όταν είπε ότι είχε υπερβολική επιρροή στην οικονομία και έπρεπε να κάνει πίσω. Ο ορισμός της Ουάσινγκτον θα μπορούσε να διαταράξει την ατζέντα του Ρουχανί [που επιδιώκει] να περιορίσει τον ρόλο των Φρουρών στην οικονομία.

Στο Ιράκ και την Συρία, όπου το στρατιωτικό προσωπικό των ΗΠΑ υπηρετεί κοντά σε δυνάμεις του IRGC, η πολιτική του Trump θα μπορούσε να προκαλέσει ρωγμές και να περιπλέξει τους κανόνες δέσμευσης στο έδαφος. Το Ιράν πιθανόν να αποφύγει καταστάσεις που το φέρνουν σε άμεση σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική πιθανότητα εσφαλμένου υπολογισμού που θα οδηγήσει σε άμεσες ή δια πληρεξουσίων αντιπαραθέσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Επιπλέον, η απόφαση του Trump θα μπορούσε να βλάψει το Ιράκ, καθώς οι δυνάμεις που υποστηρίζονται από το Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης, παραμένουν στην πρώτη γραμμή της επίθεσης της Βαγδάτης κατά του ISIS στην ξηρά. Η απόφαση θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει αποσταθεροποιητικές πολιτικές συνέπειες για το Ιράκ εάν το Ιράν επιλέξει να χρησιμοποιήσει την επιρροή του εκεί για να ακολουθήσει πιο εχθρικές πολιτικές. Γενικότερα, ο ορισμός του IRGC [ως χορηγό της τρομοκρατίας] θα ενισχύσει περαιτέρω τις δημοφιλείς θεωρίες συνωμοσίας σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή, ότι οι ΗΠΑ είναι σε συμπαιγνία με το ISIS, καθώς πολλοί στην περιοχή θεωρούν ότι οι Φρουροί είναι η ηγετική δύναμη στον πόλεμο κατά της τρομοκρατικής οργάνωσης.

ΜΙΑ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Όπως η ομιλία του πρώην προέδρου Τζορτζ Μπους το 2002 για τον «άξονα του κακού» σηματοδότησε ένα αρνητικό σημείο καμπής στην περιορισμένη προσέγγιση και συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν πριν από 15 χρόνια, η σκληρή πολιτική του Trump θα κάνει παρόμοιες ζημιές. Τότε, η ομιλία του Μπους ήρθε αμέσως μετά την ουσιαστική συνεργασία ΗΠΑ-Ιράν για το Αφγανιστάν υπό την ηγεσία του μεταρρυθμιστή Ιρανού πρώην προέδρου Μοχάμεντ Χαταμί, ο οποίος περίφημα έκανε έκκληση για «διάλογο μεταξύ των πολιτισμών». Ωστόσο, η ομιλία του Μπους μαζί με μια σειρά πολύπλοκων παραγόντων, τελικά αποδυνάμωσαν [9] τον Χαταμί και τους μεταρρυθμιστές συμμάχους του, οι οποίοι τάσσονταν υπέρ ενός αυξημένου διαλόγου με την Δύση. Αυτό βοήθησε να ενισχυθεί η επιρροή των σκληρών στοιχείων που υποστηρίζουν την συνεχή αντίσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Την δεκαετία που ακολούθησε, το Ιράν επέκτεινε κατά πολύ το πυρηνικό του πρόγραμμα και αύξησε την περιφερειακή επιρροή του -τίποτα από τα οποία δεν ήταν επωφελή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ομοίως, η σημερινή αλλαγή [πολιτικής] έρχεται μετά από ένα πρωτοφανές επίπεδο εμπλοκής μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς και ένα πολύ διευρυμένο επίπεδο συνεργασίας μεταξύ του Ιράν και της διεθνούς κοινότητας για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Αυτές οι πρόσφατες εξελίξεις έγιναν υπό την ηγεσία του Ρουχανί, ο οποίος τώρα κληρονόμησε σε μεγάλο βαθμό τους μεταρρυθμιστές του Khatami. Η πλατφόρμα του έχει επικεντρωθεί στην συγκράτηση και τον διάλογο. Έτσι, οι τελευταίες προκλήσεις του Trump θα καταφέρουν πιθανώς ένα ακόμη πλήγμα στους Ιρανούς μετριοπαθείς.