Ο αποσταθεροποιητικός ρόλος της Τουρκίας στα Βαλκάνια και τη Ν.Α. Μεσόγειο

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέδωσε 485 αποφάσεις κατά την περίοδο 2012-2016, καταδικάζοντας την Τουρκία σε αποζημιώσεις ύψους 61,4 εκατ. ευρώ, ενώ έχουν υποβληθεί 8.308 αναφορές το 2016. Τα στοιχεία αυτά κατατάσσουν την Τουρκία στην πρώτη θέση των παραβιάσεων των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τα σχετικά στατιστικά στοιχεία έχουν δημοσιοποιηθεί από τον Τούρκο Υπουργό Δικαιοσύνης, απαντώντας σε κοινοβουλευτική ερώτηση του κόμματος CHP.

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, ο βετεράνος Σουηδός συγγραφέας και πρόεδρος της Επιτροπής Nobel Λογοτεχνίας, Per Wastberg, δεν αρνήθηκε τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας, το 2017, ως «την μεγαλύτερη φυλακή των διανοουμένων και δημοσιογράφων στον κόσμο». Στην ίδια κατεύθυνση, ο Τούρκος συγγραφέας και κάτοχος Νobel Λογοτεχνίας, Orhan Pamuk, προσθέτει: «Κάποιος αισθάνεται ένοχος εφόσον είναι ευχαριστημένος απλώς με βιβλία και ταινίες. Τόσοι πολλοί αθώοι άνθρωποι είναι στην φυλακή με αυθαίρετο τρόπο!».

Όταν ο εκπρόσωπος του Ηνωμένου Βασιλείου στην Άγκυρα, μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016, ζήτησε από την τουρκική κυβέρνηση να λάβει υπόψη τα ανθρώπινα δικαιώματα των κρατουμένων, η επίσημη αντίδραση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών ήταν να χαρακτηρίσει αυτή την σύσταση ως «απαράδεκτη». Και αυτό είναι, για άλλη μια φορά, η μεγαλύτερη ανησυχία: Η άνευ προηγουμένου έλλειψη σεβασμού έναντι διεθνών οργανισμών, ή διεθνών νόμων. Εν συντομία, έναντι σε ό,τι το «διεθνές».

Η ΔΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Σε παλαιότερο άρθρο μου για «Το υπερανεπτυγμένο αντιπυραυλικό σύστημα της Τουρκίας», λίγο πριν την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400, είχα εστιάσει σε σχετικά πρόσφατη δήλωση του Ερντογάν στο CBS, πάνω στην προοπτική επανεκτίμησης των σχέσεων της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ: «Δεν το εξετάζουμε τώρα. Συνεχίζουμε με το ΝΑΤΟ όπως έχουμε κάνει πάντα».

Σε ποιο βαθμό η διατύπωση «δεν το εξετάζουμε τώρα» μπορεί να γίνει η λέξη-κλειδί; Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2017, αξιωματούχος του ΝΑΤΟ δήλωσε ότι «η Τουρκία δεν ενημέρωσε το ΝΑΤΟ για την αγορά πυραύλων S-400», προσθέτοντας ότι «υπό τις παρούσες συνθήκες κανένα μέλος του ΝΑΤΟ δεν χρησιμοποιεί πυραύλους S-400. Τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ αποφασίζουν τα ίδια ποια οπλικά συστήματα θα αγοράσουν. Για το ΝΑΤΟ, το βασικό είναι η δυνατότητα κοινής χρήσης των όπλων που θα αγοραστούν από τους Συμμάχους». Με αυτό το σύστημα, η Τουρκία θα βρίσκεται σε προχωρημένη στρατιωτική θέση εναντίον όλων των γειτονικών της χωρών, αλλά το S-400 είναι «ασύμβατο» για συνδυασμό με τα οπλικά συστήματα του ΝΑΤΟ.

Εάν οι πύραυλοι εγκατασταθούν κοντά στο Αιγαίο, τότε θα είναι σαφές ότι η δυνητική χρήση τους δεν θα είναι «αμυντική» αλλά «επιθετική», αφού η Ελλάδα ποτέ δεν απείλησε ούτε απειλεί την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας.

Η επιθυμία αγοράς από την Τουρκία των υπερ-μαχητικών αμερικανικών JSF (Joint Strike Fighter) ή αλλιώς F-35, παίζει εδώ καταλυτικό ρόλο. JSF και S-400 «δεν περπατάνε μαζί», και αυτό το ξέρουν καλά τόσο στην αμερικανική διοίκηση όσο και στο Κογκρέσο.

Πριν από αυτή την εξέλιξη, τον Ιούλιο του 2017, το τουρκικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu είχε δημοσιοποιήσει τις θέσεις 10 στρατιωτικών βάσεων και μονάδων των ΗΠΑ στην βόρεια Συρία, ενώ εμαίνοντο οι αμερικανικές επιχειρήσεις εναντίον του Ισλαμικού Κράτους! Παρά την οργή του Εrdogan για το γεγονός ότι οι ΗΠΑ επέλεξαν τους Κούρδους αντί της Τουρκίας ως εταίρο τους στον αγώνα κατά του ISIS, όπως αναφέρουν οι πολιτικοί αναλυτές «είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο για έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ να αποκαλύπτει λεπτομέρειες στρατιωτικής ανάπτυξης κατά την διάρκεια ενεργών επιχειρήσεων σε ζώνη πολέμου».

Τον Σεπτέμβριο 2017, η γερμανική αεροπορία αποχώρησε από την αεροπορική βάση Incirlik και (επαν)εγκαταστάθηκε σε νέα αεροπορική βάση στην Ιορδανία (στην περιοχή Al Ashrak, κοντά στα σύνορα με την Συρία), μετά από παρατεταμένη άρνηση της τουρκικής κυβέρνησης να επιτρέψει στα μέλη της Βundestag να επισκεφθούν τα γερμανικά στρατεύματα. Είναι η ίδια βάση, η χρήση της οποίας απορρίφθηκε από τις τουρκικές Αρχές κατά την διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ το 2003, κοστίζοντας χιλιάδες ζωές στους συμμάχους.

Τον Νοέμβριο του 2017, μετά από ένα λάθος σε άσκηση του ΝΑΤΟ που απεικόνισε τον Εrdogan ως «εχθρό», ο επικεφαλής σύμβουλός του, Yalcin Topcu, προέβη σε δημόσιες δηλώσεις ότι «η Τουρκία πρέπει να επανεξετάσει την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ».

Υπό το πρίσμα της τελευταίας αναφοράς, ο Joe Cirincione, πρόεδρος του γνωστού think tank, Ploughshares Fund, υπογράμμισε ότι «όταν ο μεγάλος Ευρωπαίος σύμμαχός μας αποσύρει τις δυνάμεις του από το Incirlik, επειδή δεν μπορεί να έχει εγγυήσεις ότι θα έχει πρόσβαση σε αυτές, τότε θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι αυτό που συνέβη στην Γερμανία, θα μπορούσε να συμβεί και σε εμάς».

Είναι κοινό μυστικό ότι η Τουρκία είναι μια από τις πέντε χώρες του ΝΑΤΟ που έχουν πυρηνικά όπλα στο έδαφός τους. Ο Hans Kristensen, μέλος της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων δήλωσε ότι οι ΗΠΑ διατηρούν περίπου 50 βόμβες πυρηνικής βαρύτητας Β-61 στη βάση Incirlik της Τουρκίας, η κάθε μια με μέγιστη απόδοση 170 τόνους ή 10 φορές ισχυρότερη από τη βόμβα που έπεσε στην Χιροσίμα. Πολιτικοί αναλυτές έχουν ήδη αρχίσει να σκέφτονται ότι «υπάρχουν πολλά επιχειρήματα για την απόσυρση των πυρηνικών από την Τουρκία πριν γίνει κάτι λάθος».

ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Ανάμεσα στις σχέσεις Τουρκίας-ΝΑΤΟ και Τουρκίας-ΕΕ, είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς «ποιες βρίσκονται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο».

Τον Ιούνιο 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο ψήφισμά του για την κατάσταση στην Τουρκία, ασκεί σκληρή κριτική για την δυσλειτουργία του κράτους δικαίου στην χώρα, την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ανελευθερία των μέσων ενημέρωσης και τη διαφθορά. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί την Τουρκία να δώσει απτά δείγματα πολιτικής βούλησης για μια επιτυχή και σε σύντομο χρονικό διάστημα λύση για την Κύπρο.